Υεμένη: Αφηγήσεις ανθρώπων από το ταξίδι τους στη ψυχική υγεία στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Εξομολογήσεις ψυχής από ανθρώπους που έλαβαν υποστήριξη και θεραπεία στην κλινική ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο Al-Gomhouri στην πόλη Hajjah, στη βορειοδυτική Υεμένη

«Έφτασα στο φως στην άκρη του τούνελ», λέει η Fatima. «Ήθελα να πεθάνω. Αλλά εδώ είμαι, ζωντανός και ευγνώμων», λέει ο Abdul Karim.

Τα λόγια της Fatima και του Abdul Karim συνοψίζουν το μακρύ ταξίδι που ξεκίνησαν λαμβάνοντας θεραπεία και υποστήριξη ψυχικής υγείας. Και οι δύο συνεχίζουν τη θεραπεία στην κλινική ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο Al-Gomhouri στην πόλη Hajjah, στη βορειοδυτική Υεμένη.

Ο Abdul Karim, 48 ετών, είναι πατέρας τεσσάρων παιδιών. Έχασε την ικανότητά του να εργάζεται και να συντηρεί την οικογένεια του και απομονώθηκε αφού βίωσε ένα τραυματικό γεγονός. Άρχισε να υποφέρει από ακραίο φόβο και άγχος.

«Άρχισα να αμφισβητώ τους πάντες γύρω μου. Δεν μπορούσα να εμπιστευτώ κανέναν. Τους έβλεπα όλους εχθρούς. Δεν ήθελα να είμαι κοντά σε κανέναν και κοιμόμουν πολλές ώρες», λέει. Χάθηκα και ένιωσα ότι η ζωή δεν αξίζει πια».

Τα παιδιά και η σύζυγος του ήταν η διέξοδος από τα βάσανα του. Η σύζυγος του του είπε να αναζητήσει θεραπεία. Ταξίδευε περισσότερα από εκατό χιλιόμετρα από τη Hajjah για να επισκεφθεί έναν γιατρό στη Sanaa, καθώς οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας δεν ήταν διαθέσιμες στη Hajjah και τις γύρω περιοχές.

«Ο ψυχίατρος μου έδωσε μια θεραπεία και τον επισκεπτόμουν μία φορά το χρόνο. Η θεραπεία και η μετακίνηση ήταν δαπανηρές και δεν μπορούσα να τις αντέξω οικονομικά τακτικά», λέει ο Abdul Karim. «Όταν ανακάλυψα ότι οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν φροντίδα ψυχικής υγείας στη Hajjah άρχισα να έρχομαι στην κλινική κάθε μήνα και πηγαίνω εκεί τα τελευταία δύο χρόνια».

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέρουν ένα ολιστικό πρόγραμμα ψυχικής υγείας σε μια κλινική στο νοσοκομείο Al-Gomhouri στην πόλη Hajjah σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ψυχολογική φροντίδα, ψυχιατρική θεραπεία σοβαρών ψυχικών διαταραχών και ψυχοεκπαιδευτικές ομαδικές συνεδρίες.

«Δεχόμαστε ασθενείς που πάσχουν από διάφορες διαταραχές ψυχικής υγείας, με συμπτώματα που κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά, όπως άγχος, καταθλιπτικά επεισόδια, διαταραχή μετατραυματικού στρες και προβλήματα συμπεριφοράς και τους παρέχουμε ψυχοκοινωνική φροντίδα», λέει η Aura Ramírez, υπεύθυνη των δράσεων ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Ωστόσο, οι περισσότεροι ασθενείς φτάνουν σε κρίσιμη κατάσταση, όπως σοβαρή κατάθλιψη, ψύχωση και διπολική διαταραχή, που απαιτούν ψυχιατρική θεραπεία εκτός από ψυχολογική φροντίδα. Αυτοί οι ασθενείς ανέρχονται στο 70% με 80% των ασθενών μας».

Η Fatima, 33 ετών και μητέρα πέντε παιδιών, υπέφερε από σοβαρές παραισθήσεις και άκουγε συνεχώς φωνές που την έκαναν να κλαίει, να ουρλιάζει και να συμπεριφέρεται βίαια στα παιδιά της. Μερικές φορές, δεν μπορούσε καν να τους αναγνωρίσει. Η Fatima χώρισε λόγω της ψυχικής της κατάστασης και μετακόμισε από το σπίτι του συζύγου της στη Sanaa στο σπίτι των γονιών της στη Hajjah. Τα αδέλφια της την πήγαν για θεραπεία σε μια κλινική, η οποία έκλεισε μετά από λίγο. Αυτό έγινε πριν μάθουν για την κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Hajjah.

«Δεν μπορούσα να είμαι μητέρα για τα παιδιά μου, κόρη για τους γονείς μου ή αδελφή για τα αδέλφια μου», λέει η Fatima. «Ήμουν σε απελπιστική κατάσταση. Κανείς δεν με δεχόταν. Καθόμουν στο σκοτάδι τις περισσότερες φορές και όλο αυτό ήταν ένας πονοκέφαλος για την οικογένειά μου. Μετέτρεπα τη χαρά τους σε λύπη σε κάθε περίσταση».

Οι περισσότεροι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας στην Υεμένη συχνά αναζητούν υποστήριξη και θεραπεία σε προχωρημένο στάδιο, όταν τα συμπτώματά τους επηρεάζουν ήδη τη ζωή τη δική τους και των οικογενειών τους. Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε πολλούς παράγοντες.

«Πολλοί ασθενείς δεν αναγνωρίζουν τα πρώιμα συμπτώματα και τα αντιλαμβάνονται μόνο σε μεταγενέστερο στάδιο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη ευαισθητοποίησης για τις ψυχικές διαταραχές και την κρισιμότητα της θεραπείας», εξηγεί ο Muaadh Abdul-Ghani Al-Samawi, επόπτης της κλινικής για την ψυχική υγεία στη Hajjah. «Μερικοί συνδέουν τα ψυχικά προβλήματα με τη μαγεία και καταφεύγουν σε άλλα παραδοσιακά μέσα πριν αναζητήσουν υποστήριξη στην κλινική. Η σύνδεση της ψυχικής ασθένειας με την τρέλα και τον στιγματισμό αποθαρρύνει περαιτέρω τους ασθενείς και τις οικογένειές τους από το να αναζητήσουν βοήθεια», λέει.

Η κλινική ψυχικής υγείας στη Hajjah δέχεται περίπου 400 ασθενείς το μήνα, 50 έως 90 από τους οποίους είναι νέοι. Οι άνδρες ανέρχονται σε περίπου 70% των ασθενών, γεγονός που δείχνει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Μερικές μπορεί να σχετίζονται με κοινωνικούς και οικογενειακούς περιορισμούς. Οι γυναίκες χρειάζονται την υποστήριξη των συζύγων ή των οικογενειών τους για να λάβουν θεραπεία. Σε απάντηση, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εργάζονται για να ευαισθητοποιήσουν και να αναδείξουν τη σημασία της φροντίδας ψυχικής υγείας στις κοινότητες, πραγματοποιώντας τακτικές εκπαιδευτικές συνεδρίες σε διάφορα τμήματα του νοσοκομείου Al-Gomhouri για τους ασθενείς, τις οικογένειές τους και τους επισκέπτες.

«Τα πολλά χρόνια πολέμου, που είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή σπιτιών, την απώλεια ζωών, τον εκτοπισμό χιλιάδων και την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών και των συνθηκών διαβίωσης έχουν επηρεάσει την ψυχική υγεία των ανθρώπων στην Υεμένη. Πολλοί έχουν χάσει τα αγαπημένα τους πρόσωπα ή τις δουλειές τους και δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες», λέει ο Muaadh.

«Οι άνθρωποι παλεύουν επίσης με οικογενειακά ζητήματα και τραύματα. Η σύγκρουση και η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας έχει σημαντικό αντίκτυπο στους ασθενείς που υπέφεραν ήδη από χρόνιες ψυχικές διαταραχές πριν από την έναρξη του πολέμου», λέει.

Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη ανάγκη για υπηρεσίες ψυχικής υγείας και την έλλειψη ψυχιάτρων στην Υεμένη και το κυβερνείο της Hajjah, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εφαρμόζουν το «Πρόγραμμα Δράσης για την Ψυχική Υγεία» μέσω της κλινικής τους στη Hajjah. Το πρόγραμμα αυτό, που ξεκίνησε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στοχεύει στην αύξηση της ικανότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης να παρέχει ολιστική φροντίδα ψυχικής υγείας.

«Εκπαιδεύσαμε τους γενικούς ιατρούς στη διάγνωση, την παροχή ψυχοκοινωνικής φροντίδας και τη συνταγογράφηση φαρμάκων για ασθενείς με ψυχικές διαταραχές υπό την επίβλεψη ενός ψυχίατρου, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας για άτομα που έχουν ανάγκη», λέει η Aura

Η Fatima λαμβάνει αυτή τη στιγμή τόσο ψυχολογική υποστήριξη όσο και ιατρική περίθαλψη που παρέχεται από κλινικό ψυχολόγο και γιατρό. Συμμετέχει επίσης στις ομαδικές συνεδρίες γυναικών που διοργανώνονται στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας που εγκαινίασαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα τον Απρίλιο του 2022. Το Κέντρο αυτό προσφέρει ψυχολογική φροντίδα και πρόγραμμα αποκατάστασης για ασθενείς με χρόνιες παθήσεις ψυχικής υγείας που έχουν επιτύχει σταθερότητα λόγω της δέσμευσής τους στη θεραπεία. Τους δίνει τη δυνατότητα να βελτιώσουν τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις και να αυξήσουν τη λειτουργικότητά τους.

Το πρόγραμμα προσφέρει θεραπευτικές και ψυχοεκπαιδευτικές συνεδρίες για την αποκατάσταση των ικανοτήτων των ασθενών να επανενταχθούν στην κοινωνία. Βοηθά επίσης στην αποκατάσταση κάποιων δεξιοτήτων τους, όπως η αυτο-φροντίδα και η επικοινωνία, ειδικά επειδή οι περισσότεροι από αυτούς δεν είναι πλέον σε θέση να ολοκληρώσουν απλές καθημερινές εργασίες. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν μια ρουτίνα, να δημιουργήσουν μια καθημερινότητα και να υιοθετήσουν ορισμένους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς που τους βοηθούν να προσαρμοστούν σε ένα κοινωνικό πλαίσιο.

«Αυτές οι συνεδρίες με βοήθησαν να βασιστώ στον εαυτό μου. Έγινα ανεξάρτητη γυναίκα αφού εξαρτιόμουν από τους άλλους για τόσο πολύ καιρό. Αποκατέστησα την αυτοπεποίθησή μου και τώρα είμαι σε θέση να ολοκληρώσω τις καθημερινές μου δραστηριότητες. Προσεύχομαι, διαβάζω το Κοράνι και ασκούμαι. Βοηθάω επίσης τη μητέρα και τα αδέλφια μου με τις δουλειές του σπιτιού και φροντίζω τα παιδιά μου», δήλωσε η Fatima.

«Θεωρώ αυτό το μέρος σαν δεύτερο σπίτι μου. Αυτοί οι άνθρωποι είναι η οικογένειά μου», λέει ο Abdul Karim που συμμετέχει στις ομαδικές συνεδρίες ανδρών στο κέντρο φροντίδας. «Μου άλλαξε τη ζωή. Δεν είμαι πλέον ο άνθρωπος που ήμουν πριν από μερικά χρόνια. Πήρα πίσω τη δουλειά μου και η ζωή μου είναι ξανά σε καλό δρόμο. Αφού απομονώθηκα για πολύ καιρό, άρχισα να κάνω βόλτες και να επισκέπτομαι τους φίλους και την οικογένειά μου. Παρακολουθώ αυτές τις συνεδρίες τρεις φορές την εβδομάδα. Η ιστορία μου είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι η ελπίδα εξακολουθεί να υπάρχει».

Ενώ η ελπίδα για μια φυσιολογική ζωή δεν χάνεται για τους ασθενείς ψυχικής υγείας και τις οικογένειές τους, η έλλειψη υπηρεσιών ψυχικής υγείας στις περισσότερες πόλεις και χωριά της Υεμένης στερεί από πολλούς ασθενείς την ευκαιρία να λάβουν θεραπεία και επιδεινώνει τις συνθήκες ψυχικής υγείας τους. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στην κατάρρευση του συστήματος υγείας και στην απουσία υποστήριξης για προγράμματα ψυχικής υγείας

«Δεχόμαστε ασθενείς από διάφορες περιοχές γύρω από την πόλη Hajjah, καθώς το κέντρο μας, εκτός από το τμήμα ψυχικής υγείας που διαχειρίζονται οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στο γενικό νοσοκομείο Abs, είναι οι μόνες υπηρεσίες ψυχικής υγείας που διατίθενται στην επαρχία της Hajjah,», λέει ο επόπτης της κλινικής για την ψυχική υγεία.

«Παρά το γεγονός ότι οι υπηρεσίες μας είναι δωρεάν, η απόσταση και το κόστος μεταφοράς επηρεάζουν τη δυνατότητα των ασθενών να τηρήσουν τα ραντεβού και κατά συνέπεια τη θεραπεία. Πολλοί ασθενείς σταματούν να έρχονται για μήνες μέχρι να εξοικονομήσουν χρήματα για να πληρώσουν για τη μεταφορά και αυτό επηρεάζει τις δυνατότητες βελτίωσης. Αυτή τη στιγμή εξετάζουμε τρόπους για να διευκολύνουμε την πρόσβαση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε άτομα που έχουν ανάγκη με την παροχή συμβουλών ψυχικής υγείας μέσω τηλεφώνου», αναφέρει.

Από την πλευρά της, η Aura υπογραμμίζει τα επιτεύγματα της ομάδας παρά τις μεγάλες προκλήσεις: «Το 80 % των νέων ασθενών μας μαθαίνουν για τις δράσεις μας και έρχονται να αναζητήσουν φροντίδα στην κλινική μας. Αυτό είναι πολύ ικανοποιητικό για εμάς, καθώς δείχνει μια εκτίμηση για την ποιότητα της φροντίδας που παρέχουμε στην κλινική μας».

Θα ήθελα να απευθυνθώ στους ανθρώπους που περνούν το ίδιο πρόβλημα και να τους πω να ανοίξουν ξανά το δρόμο τους στη ζωή, να μιλήσουν για τα συναισθήματά σας, να αναζητήσουν θεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη και να δεσμευτούν σε αυτό. Οι ζωές σας σύντομα θα επανέλθουν στο σωστό δρόμο, όπως και η δική μου», λέει ο Abdul Karim.

Πηγή : News247