Ο Κώστας Μελάς είναι καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο όπου διδάσκει διεθνή χρηματοοικονομική και τραπεζική. Του ζητήσαμε μερικά πρώτα σχόλια μετά το τέλος της «μαραθώνιας» συνόδου των Βρυξελλών.
Δηλώσεις στη ROSA και στο δημοσιογράφο Κώστα Αργυρό.
Μετά την σύνοδο των Βρυξελλών θα λέγατε ότι το «Ταμείο Ανάκαμψης» δικαιολογεί τον τίτλο του; Θα βοηθήσει δηλαδή να έχουμε ανάκαμψη;
Οι πόροι που προβλέπεται να διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα βοηθήσουν στην ανάκαμψη των οικονομιών της ΕΕ, από τη στιγμή που προορίζονται για την ενίσχυση της επενδυτικής δαπάνης. Όμως δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είναι πόροι που θα διατεθούν μέχρι το 2026 και με μια γραφειοκρατική διαδικασία που σίγουρα θα δυσκολέψει την πραγμάτωσή τους. Επίσης τα εθνικά σχέδια ακόμη και αν τύχουν των απαραίτητων εγκρίσεων (σε όλα τα απαιτούμενα στάδια) θα πρέπει να τύχουν υψηλής υποστήριξης από τους κρατικούς μηχανισμούς και τον ιδιωτικό τομέα έτσι ώστε να μπορούν να απορροφηθούν. Οι εμπειρίες των προγραμμάτων ΕΣΠΑ, με τα οποία προσομοιάζουν, δείχνουν το μεγάλο βαθμό δυσκολίας στην επιλογή των κατάλληλων και σύμφωνων έργων για πραγματοποίηση, με βάση το καθορισμένο πλαίσιο από την Eυρωπαϊκή Eπιτροπή. Επίσης η εμπειρία δείχνει τις δυσκολίες, που υπάρχουν στην απορρόφηση των πόρων. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι τα επιλέξιμα έργα πρέπει να είναι σύμφωνα με τα κριτήρια της ευρωπαϊκής επιτροπής και επίσης να συμβάλλουν στις «μεταρρυθμιστικές» οδηγίες της. Επομένως οι βαθμοί ελευθερίας δεν είναι απεριόριστοι, το αντίθετο μάλλον θα έλεγα, είναι περιορισμένοι. Ο κίνδυνος που καραδοκεί βέβαια είναι ότι η κατανομή, όχι των κονδυλίων, αλλά των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από την εισροή των συγκεκριμένων πόρων να είναι άνιση και υπέρ των χωρών του Βορρά οι οποίες παράγουν όλο το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη της ανάκαμψης (ψηφιακή, περιβαλλοντική τεχνολογία κτλ).
Η εμμονή των «φειδωλών» έχει μόνο να κάνει με το φόβο τους για μια «αμοιβαιοποίηση χρεών» ή κρύβει κάτι βαθύτερο;
Νομίζω πολύ απλά ότι κρύβει την γενικότερη αντίληψή τους για τη λειτουργία μιας ένωσης όπου πίσω από την οικονομική θεώρηση, κάθε χώρα από αυτές συμμετέχει με κύριο άξονα την υπεράσπιση του εθνικού τους συμφέροντος (όπως αυτές το εννοούν). Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και από τις λεγόμενες χώρες του Νότου. Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη όλο και περισσότερο με την αύξηση του χάσματος που χωρίζει τις δύο περιφέρειες της, το Νότο και το Βορρά. Ο κίνδυνος αμοιβαιοποίησης των χρεών είναι ένας κίνδυνος υπαρκτός στις κοινωνίες του Βορρά και με δεδομένο ότι καλλιεργήθηκε έντονα την περίοδο της οικονομικής κρίσης έχει ριζωθεί βαθιά στο κοινωνικό υποσυνείδητο αυτών των λαών. Αδυνατούν να αντιληφθούν άλλους τρόπους λύσης του προβλήματος εκτός από τις πολιτικές λιτότητας. Στο συνοδευτικό κείμενο της ευρωπαϊκής επιτροπής για το «Ταμείο Ανάκαμψης» υπάρχουν ψήγματα μιας διαφορετικής αντίληψης.
Αν σας ανέθεταν την διαχείριση των κονδυλίων που αφορούν την Ελλάδα ποιές θα ήταν οι προτεραιότητές σας;
Υπάρχουν οριζόντιες πολιτικές που αφορούν στη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης, της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης, του δημόσιου τομέα υγείας, της εισαγωγής νέας τεχνολογίας στο παραγωγικό ιστό της οικονομίας κτλ. Νομίζω επίσης ότι θα πρέπει να εισαχθεί ως στόχος η αύξηση της μεταποίησης ως ποσοστό του ΑΕΠ καθώς και των υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας. Χρειάζεται όμως παράλληλα με τα οριζόντια μέτρα, και παρεμβάσεις, που να έχουν κλαδικό προσανατολισμό ή να αφορούν σε συγκεκριμένες αλυσίδες αξίας, στις οποίες συμμετέχουν συγκεκριμένοι κλάδοι. Αν καταφέρναμε να εντοπίσουμε αυτές και να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση πιθανότατα να είχαμε καλύτερα αποτελέσματα. Θα πρέπει να υπενθυμίσω με έμφαση στο σημείο αυτό ότι τίποτε δεν μπορεί να καλυτερεύσει αν οι εργαζόμενοι δεν συμμετέχουν στη δίκαιη κατανομή του πλούτου.
