Πυρκαγιές στην Τουρκία: Οι θεωρίες συνωμοσίας και η διαχειριστική ανεπάρκεια του Ερντογάν
Η δημοτικότητα του Τούρκου προέδρου πέφτει κατακόρυφα καθώς οι φονικές πυρκαγιές αυξάνονται και η κυβέρνηση αδυνατεί να τις αντιμετωπίσει.
Όταν ο Ismail Bekar, ένας ακαδημαϊκός που ερευνά την οικολογία των πυρκαγιών, προσπάθησε να εξηγήσει στο Twitter ότι οι δασικές πυρκαγιές της Τουρκίας θα μπορούσαν να έχουν προκληθεί από την υπερθέρμανση του πλανήτη και τις θερμοκρασίες-ρεκόρ, κατηγορήθηκε ότι καλύπτει τους υποτιθέμενους εμπρηστές, όπως η οργάνωση PKK και «ανώνυμες εξωτερικές δυνάμεις».
«Κατηγορούμαι ότι είμαι μέλος του PKK επειδή μελετώ την οικολογία της φωτιάς», έγραψε στο Twitter την περασμένη εβδομάδα ο Bekar.
Οι πυρκαγιές που έχουν κυριολεκτικά καταστρέψει τεράστιες δασικές εκτάσεις και πολλά χωριά στις νότιες ακτές της Τουρκίας από τις 28 Ιουλίου, έχουν οδηγήσει στο θάνατο τουλάχιστον οκτώ ανθρώπων και έχουν τραυματίσει εκατοντάδες. Ωστόσο, οι πυρκαγιές, οι οποίες τη Δευτέρα και σήμερα Τρίτη συνέχιζαν να μαίνονται σε τέσσερις νότιες επαρχίες, έχουν επίσης προκαλέσει πολιτικά «ρήγματα» στην τουρκική κοινωνία και έχουν αφήσει τη χώρα διχασμένη. Οι συνωμοσίες πολλαπλασιάζονται καθημερινά, με πολιτικούς αξιωματούχους να μην κάνουν πολλά για να καταρρίψουν τους μύθους και την προπαγάνδα.
Ακόμα και δημοσιογράφοι και σχολιαστές που φημίζονται για την αντικειμενικότητα και εγκυρότητά τους, έχουν προωθήσει τη «θεωρία» ότι το PKK – η οργάνωση των Κούρδοι μαχητές που διεξάγουν επί δεκαετίες πόλεμο κατά του τουρκικού κράτους και έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την ΕΕ – θα μπορούσε να έχει παίξει ρόλο στις πυρκαγιές, παρόλο που δεν υπάρξη καμία απόδειξη για αυτό. Το γεγονός και μόνο ότι ξέσπασαν παράλληλα πυρκαγιές σε 17 διαφορετικές πόλεις μέσα σε λίγες ημέρες είναι ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο φαινόμενο και αρκετό για να αναπτυχθούν θεωρίες συνομωσίας και υποθέσεις προβοκάτσιας κατά του «τουρκικού έθνους».
«Το ΡΚΚ μαζί με την Ελλάδα καίνε την Τουρκία»
Ο Cihat Yayci, πρώην ναύαρχος του οποίου η εθνικιστική ρητορική στην ανατολική Μεσόγειο τον έχει κάνει να κερδίσει πιστούς οπαδούς, είναι μια τέτοια προσωπικότητα. Ισχυρίζεται ότι το PKK ένωσε τις δυνάμεις του με την Ελλάδα για να προκαλέσουν τις πυρκαγιές. «Δεν υπάρχει καμία αμέλεια ή σύμπτωση εδώ. Το κράτος βρίσκεται αντιμέτωπο με την τρομοκρατία της Ελλάδας και του PKK», δήλωσε ο Yayci.
Ο Bekar από την άλλη σημειώνει ότι οι πυρκαγιές ήταν ένα φυσιολογικό και μάλιστα κεντρικό μέρος του οικοσυστήματος της Μεσογείου κατά τη διάρκεια χιλιετιών. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή και οι ανθρώπινες επιπτώσεις έχουν δημιουργήσει συνθήκες που καθιστούν αυτές τις πυρκαγιές πιο συχνές, πιο επικίνδυνες και ακραία καταστροφικές. «Πολλοί τα έχουν βάλει μαζί μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επειδή πιστεύουν ότι θέλω να ‘χαϊδέψω τα αυτιά’ τρομοκρατών και να ‘ξεπλύνω’ εξωτερικές δυνάμεις που υποτίθεται προκάλεσαν τις πυρκαγιές», δήλωσε στο Middle East Eye.
Ακραία συνωμοσιολογία
Στην Αττάλεια μια ομάδα χωρικών -μερικοί μάλιστα οπλισμένοι- έχουν αρχίσει να φυλάνε δρόμους, εμποδίζοντας αυτοκίνητα με πινακίδες εκτός της επαρχίας να εισέλθουν σε αγροτικές περιοχές. Σε μια άλλη περιοχή, δύο άνθρωποι παραλίγο να δεχθούν επίθεση με την υποψία ότι ήταν εμπρηστές ή μαχητές του PKK, ενώ στην πραγματικότητα είχαν έρθει στο Manavgat της Αττάλειας το Σαββατοκύριακο για να βοηθήσουν στις προσπάθειες πυρόσβεσης.
Οι υποψίες για τρομοκρατική επίθεση επιδεινώθηκαν από μια μυστηριώδη νέα οργάνωση με την ονομασία «Παιδιά της Φωτιάς», η οποία ανέλαβε την ευθύνη για τις πυρκαγιές και ισχυρίστηκε ότι πρόκειται για αποσχισθείσα ομάδα του PKK. Ωστόσο η ομάδα αυτή δεν έχει προσφέρει καμία απόδειξη ότι είναι υπεύθυνη για τις φωτιές ή ότι συνδέεται με κάποιο τρόπο με τους Κούρδους μαχητές.
Ο Εμρέ Ερντογάν, καθηγητής κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο Bilgi της Κωνσταντινούπολης, υπογραμμίζει ότι η έλλειψη αξιόπιστων και ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης τροφοδοτεί την ακραία προπαγάνδα και τα fake news. «Ο καθένας έχει τα δικά του κομματικά μέσα ενημέρωσης και ο καθένας πιστεύει σε έναν διαφορετικό κόσμο με διαφορετικές πραγματικότητες», τόνισε ο καθηγητής. «Οι άνθρωποι ζουν στο δικό τους κόσμο και δεν μπορούν να προσεγγίσουν την πραγματικότητα του άλλου».
Ήταν ανέτοιμη η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τις πυρκαγιές;
Παράλληλα με τη συνωμοσιολογία, ήρθε και η διαμάχη γύρω από την έλλειψη κυβερνητικής ετοιμότητας κατά των πυρκαγιών. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναγνώρισε ότι η κυβέρνηση δεν διαθέτει κανένα ειδικό αεροσκάφος και αντ’ αυτού βασίζεται σε ιδιωτικές εταιρείες για να τα νοικιάσει μαζί με ελικόπτερα.
Η άρνηση της Άγκυρας να δεχτεί βοήθεια από την ΕΕ και την Ελλάδα έχει επίσης προκαλέσει οργή. Μόνο πυροσβέστες και εξοπλισμός από την Ουκρανία, τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Κατάρ έχουν γίνει δεκτά μέχρι στιγμής, με τις αντιδράσεις κατά της κυβέρνησης να φουντώνουν και πολίτες να βάλλουν κατά του προέδρου. Την περασμένη εβδομάδα οργισμένοι κάτοικοι της Αττάλειας αποδοκίμασαν τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και απαίτησαν περισσότερα εναέρια πυροσβεστικά μέσα. Μια τέτοια, ανοιχτή αντιπαράθεση με κορυφαίο αξιωματούχο της κυβέρνησης Ερντογάν είναι πρωτάκουστο φαινόμενο στα σχεδόν 20 χρόνια της διακυβέρνησης του ΑΚΡ.
Εν μέσω της προσπάθειας της κυβέρνησης να σβήσει τις πυρκαγιές, ο Τούρκος πρόεδρος ταξίδεψε στο Μανάβγκατ της Σμύρνης για να επισκεφθεί τον τόπο της καταστροφής, αλλά στην πορεία αναστάτωσε τα πνεύματα. Η τεράστια αυτοκινητοπομπή του έκλεισε τους δρόμους, με πολίτες να κάνουν χειρονομίες, να τον βρίζουν και να πετάνε ό,τι είχαν μποστά τους κατά της ασφάλειάς του.
Κι ενώ η Άγκυρα συνεχίζει το γαϊτανάκι με τη βοήθεια από την ΕΕ, πάνω από 2 εκατ. χρήστες χρήστες έχουν κατακλύσει το Instagram και το Twitter προωθώντας το hashtag #HelpTurkey. «Έχουμε ανάγκη από πυροσβεστικά αεροπλάνα και βοήθεια για να σταματήσουν οι πυρκαγιές. Κάντε κάτι!» γράφουν πολλά μηνύματα. Ο διευθυντής επικοινωνίας του Ερντογάν, Fahrettin Altun, δήλωσε ότι η εκστρατεία #HelpTurkey ενορχηστρώθηκε από «περιθωριακούς» και στόχος της ήταν να παρουσιάσει την Τουρκία ως ένα αδύναμο κράτος. Άρχισε να διαδίδει ένα άλλο hashtag, το #StrongTurkey, λέγοντας ότι η κυβέρνηση έθεσε υπό έλεγχο 122 από τις 129 πυρκαγιές σε 35 επαρχίες.
Παρόλα αυτά, παρά τις σχετικές δηλώσεις αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης, η δημοτικότητα του Ερντογάν έχει δεχθεί καίριο πλήγμα και βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο από την ημέρα ανάληψης της ηγεσίας το 2002, με τον υψηλό πληθωρισμό και την ανεργία να δημιουργούν εκρηκτική κατάσταση στους κόλπους της κοινωνίας, κυρίως στα δυτικά της χώρας και στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη.
