Ταλιμπάν: Παράνομες εξορύξεις, ναρκωτικά και οι σκοτεινές διαδρομές των χρημάτων

Η διακυβέρνηση μιας χώρας -ακόμη κι όταν πρόκειται για ένα φονταμενταλιστικό, τυραννικό καθεστώς- βασίζεται στην πρόσβαση σε μετρητά και χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ διοχέτευσε δισεκατομμύρια δολάρια στον αφγανικό στρατό, παρόλα αυτά οι Ταλιμπάν κατάφεραν  να ενισχύονται διαρκώς και να φτάσουν να εγκατασταθούν στο προεδρικό μέγαρο της Καμπούλ. Όλα αυτά τα χρόνια οι φονταμενταλιστές καλλιεργούσαν παράλληλα το δικό τους δίκτυο για να ενισχύονται και να δυναμώνουν. Η ισλαμική πολιτοφυλακή εισέπραττε πολλά χρήματα, επιτρέποντας στις δυνάμεις της να εκσυγχρονίσει τις επιχειρήσεις της και να αυτοχρηματοδοτήσει την εκστρατεία κατάληψης της χώρας χωρίς να είναι υπόχρεη σε εξωτερικούς θεσμικούς δρώντες, όπως το ΔΝΤ ή η Παγκόσμια Τράπεζα για παράδειγμα.

Η ροή των χρημάτων, οι εξορύξεις, τα ναρκωτικά

Μεγάλο μέρος αυτών των ποσών προέρχεται από παράνομες δραστηριότητες, όπως το εμπόριο όπιου και οι παράνομες εξορύξεις. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, οι Ταλιμπάν έβγαλαν μόνο το 2020 464 εκατομμύρια δολάρια από την παράνομη εξόρυξη σιδηρομεταλλεύματος, μάρμαρου και χαλκού από τα πλούσια σε ορυκτά βουνά της χώρας, συχνά πιέζοντας τις εταιρείες εξόρυξης να δώσουν πρόσβαση στους μαχητές των Ταλιμπάν, διακινώντας τα στη συνέχεια σε τρίτες αγορές.

Η διακίνηση ναρκωτικών παραμένει ωστόσο η πιο προσοδοφόρα πηγή χρηματοδότησης για τους Ταλιμπάν. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, το Αφγανιστάν καλύπτει το 85% της παγκόσμιας προμήθειας όπιου, με τη «μερίδα του λέοντος» των κερδών να εισρέει απευθείας στα ταμεία των Ταλιμπάν, που ελέγχουν και το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων παπαρούνας της χώρας.

Επιπλέον, η χρηματοδοτική στήριξη από χώρες όπως το Πακιστάν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία που έχουν τα δικά τους στρατηγικά συμφέροντα στο Αφγανιστάν, ήταν γενναιόδωρη. Οι Ταλιμπάν αποκόμισαν περίπου 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια του 2020. Αυτό είναι ένα τεράστιο ποσό για μια ομάδα της οποίας τα μεγαλύτερα έξοδα ήταν η αγορά όπλων, η πληρωμή μισθών μαχητών και η εκπαίδευση επίδοξων, νέων μαχητών.

Τα συναλλαγματικά αποθέματα που θέλουν να «μπλοκάρουν» οι ΗΠΑ

Τις τελευταίες ημέρες οι ΗΠΑ επιχειρούν να εμποδίσουν τους Ταλιμπάν να έχουν πρόσβαση σε συναλλαγματικά αποθέματα και στο ευρύτερο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η αφγανική κυβέρνηση κατείχε επισήμως πάνω από 9 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται σε αμερικανικές τράπεζες. Καθώς οι Ταλιμπάν έμπαιναν στην Καμπούλ, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν «πάγωσε» τα αφγανικά περιουσιακά στοιχεία που κατείχαν οι ΗΠΑ. Το 80% του προϋπολογισμού του Αφγανιστάν προέρχεται από τις ΗΠΑ και άλλους δωρητές, που σημαίνει πρακτικά ότι αυτά τα 20 χρόνια της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη χώρα, οι τοπικές κυβερνήσεις δεν είχαν οικοδομήσουν τους βασικούς θεσμούς που διαμορφώνουν ένα σύγχρονο κράτος. Οι Ταλιμπάν έχουν τώρα πρόσβαση μόνο σε ένα 0,1-0,2% του συνόλου αυτών των ξένων αποθεμάτων.

Επίσης, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δήλωσε την περασμένη Τετάρτη ότι δεν θα εκταμιευτούν τα 463 εκατομμύρια δολάρια που ήταν προγραμματισμένο να διατεθούν στην Καμπούλ στο πλαίσιο ενός προγράμματος στήριξης για την πανδημία.

Η άμεση κινητοποίηση της Κίνας

Το νέο τοπίο στη χώρα κινητοποίησε άμεσα την πολιτική ηγεσία στο Πεκίνο, η οποία έχει ήδη κάνει «ανοίγματα» προς τους Ταλιμπάν, χρησιμοποιώντας οικονομικά κίνητρα ως το βασικό διπλωματικό της εργαλείο. Η Κίνα έχει συνδέσει τα χρηματοδοτική στήριξη με ένα πρόγραμμα ανασυγκρότησης με ορισμένες προϋποθέσεις, το οποίο θα αναλάβουν να υλοποιήσουν εταιρίες κινεζικών συμφερόντων, με αντάλλαγμα την πρόσβαση στον ορυκτό πλούτο και τις γαίες της χώρας και τη διασφάλιση ότι το Αφγανιστάν δεν θα γίνει πεδίο εκκολαπτόμενων τρομοκρατών που θα έθεταν σε απειλή τα συμφέροντα του Πεκίνου.

Με την Κίνα στο πλευρό τους, οι Ταλιμπάν αποκτούν ένα ισχυρότατο σύμμαχο, ο οποίος θα μπορούσε να τους εξασφαλίσει παράλληλα πρόσβαση στην Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών, βοηθώντας στην εξασφάλιση δανείων.