Τις τελευταίες ημέρες η Βόρεια Ιρλανδία γνώρισε σκηνές βίας κι έντασης στους δρόμους της που είχε να δει για πάνω από μια δεκαετία. Η οργή έχει υποχωρήσει λίγο αυτή την εβδομάδα, αλλά οι φόβοι για τη μετα-Brexit εποχή αφήνουν πολλούς ανήσυχους για το μέλλον σε μια βαθιά διαιρεμένη χώρα με μακρά ιστορία πολιτικής βίας μεταξύ Ιρλανδών ρεπουμπλικάνων και Βρετανών ενωτικών.
Το Brexit διχάζει
Όπως και στη Σκωτία, η πλειοψηφία των πολιτών στη Βόρεια Ιρλανδία (56%) ψήφισε υπέρ της παραμονής της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο δημοψήφισμα του 2016. Όσοι δεν το έκαναν ήταν κυρίως όσοι πολιτικά και ιδεολογικά βρίσκονταν κοντά στους Τόρις και την τότε κυβέρνηση Κάμερον.
Το πρόβλημα είναι ότι η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, η οποία έθεσε τέρμα στη μεγάλης κλίμακας θρησκευτική βία, απαγορεύει την επανεγκατάσταση ενός φυσικού συνόρου μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας. Για την εμπορική σχέση της Μεγάλης Βρετανίας και της ΕΕ το de facto σύνορο βρίσκεται τώρα στη Θάλασσα της Ιρλανδίας μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και του υπόλοιπου της Μεγάλης Βρετανίας. Ως αποτέλεσμα οι ενωτικοί θεωρούν ότι οι εμπορικοί περιορισμοί τους έχουν απομονώσει από την υπόλοιπη χώρα.
Ενώ το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες διαπραγματεύονται για τους διασυνοριακούς ελέγχους και τους εμπορικούς δασμούς, οι πρώτες δυσλειτουργίες -που επιδεινώθηκαν από τις διακοπές στις μετακινήσεις και μεταφορές λόγω της πανδημίας- άφησαν τα ράφια ορισμένων σούπερ μάρκετ του Μπέλφαστ άδεια. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι, που αντιμετωπίζουν τον εκφοβισμό από εξαγριωμένους πολίτες, φοβούνται να εμφανιστούν στη δουλειά τους. Πολλοί υπέρμαχοι του Brexit πιστεύουν τώρα ότι η συμφωνία, την οποία υπέγραψε ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, τους έφερε σε αδιέξοδο κι η κατάσταση είναι χειρότερη από πριν.
Δεν είναι όμως μόνο το Brexit
Μία από τις αφορμές για τις ταραχές της περασμένης εβδομάδας ήταν η οργή των ενωτικών για τη μη δίωξη αξιωματούχων του Sinn Féin που αγνόησαν τα περιοριστικά μέτρα για να παραστούν στην κηδεία ενός πρώην διοικητή του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA), σημαίνοντος στελέχους κατά τη διάρκεια των «Ταραχών», μιας περιόδου αυξημένης θρησκευτικής βίας στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Μια άλλη αφορμή ήταν η πρόσφατη αστυνομική καταστολή συμμοριών που καθοδηγούνταν από πρώην παραστρατιωτικούς, οι οποίοι σήμερα είναι άνεργοι χωρίς καμία κυβερνητική στήριξη. Πολλοί επίσης από τους εξεγερμένους είναι νέοι που δεν έχουν καμία ανάμνηση της περιόδου των«Ταραχών», αλλά ζουν σε συνθήκες βαθιάς φτώχειας στα αστικά γκέτο που εξακολουθούν να χωρίζουν τους καθολικούς και τους προτεστάντες της εργατικής τάξης στο Μπέλφαστ. Τα λουκέτα ως συνέπεια της πανδημίας, οι απώλειες θέσεων εργασίας και τα κλειστά σχολεία και πανεπιστήμια έχουν κάνει την κατάσταση ανυπόφορη.
Θα αποκτήσει δυναμική η επανένωση Ιρλανδίας-Βόρειας Ιρλανδίας;
Για τους ενωτικούς το μεγαλύτερο ζήτημα είναι πώς το Brexit θα αλλάξει το μέλλον της Βόρειας Ιρλανδίας. Εν ολίγοις φοβούνται ότι η συγκρουσιακή πορεία Μεγάλης Βρετανίας-ΕΕ θα δημιουργήσει μια νέα δυναμική προς την ιρλανδική επανένωση, αφήνοντας τους ενωτικούς εκτός Μεγάλης Βρετανίας, εντός ΕΕ όμως, και μια μικρή και δυσαρεστημένη μειονότητα σε μια χώρα με πλειοψηφία καθολικών.
Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι το 47% των ψηφοφόρων στη Βόρεια Ιρλανδία προτιμά να παραμείνει μέρος της Μεγάλης Βρετανίας, σε σύγκριση με το 42% που τάσσεται υπέρ της ένταξης στην Ιρλανδία. Ωστόσο οι περισσότεροι Βορειοϊρλανδοί κάτω των 45 ετών υποστήριξαν την αποχώρηση από τη Μεγάλη Βρετανία κιι αν οι τρέχουσες δημογραφικές τάσεις συνεχιστούν, με τους καθολικούς να αυξάνονται πληθυσμιακά σε σχέση με τους προτεστάντες, ίσως είναι θέμα χρόνου η ιρλανδική ενότητα να αποτελέσει την επιλογή της πλειοψηφίας.
Η υπόθεση ότι το Brexit μπορούσε να οδηγήσει στη διάλυση της Μεγάλης Βρετανίας ίσως να μην αποτελεί πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η πρωθυπουργος της Σκωτίας Νίκολα Στάρτζεον είναι πιθανό να ζητήσει νέο δημοψήφισμα, αν τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας σημειώσουν καλές επιδόσεις στις βουλευτικές εκλογές της Σκωτίας στις 6 Μαΐου. Οι Ρεπουμπλικάνοι στην Ιρλανδία θα υποστηρίξουν ότι έχουν το ίδιο δικαίωμα, με το Brexit να φαίνεται ικανό να φέρει μεσοπρόθεσμα την ιρλανδική ενότητα που δεν κατάφεραν να επιτύχουν δεκαετίες βίας.
