Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ δεν είναι μόνο εθνικές εκλογές. Είναι και παγκόσμιες εκλογές. Αν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είναι τόσο ισχυρός όσο πιστεύουν πολλοί, είναι σίγουρα, τόσο εντός όσο και εκτός των ΗΠΑ, η πιο σημαντική θέση πολιτικού ηγέτη παγκοσμίως. Αυτή τη στιγμή ο κόσμος κοιτάζει τις ΗΠΑ με μεγάλη ανησυχία και προσδοκία.
Του Cas Mudde
Καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ αγωνίζεται για να κερδίσει μια δεύτερη θητεία, το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου ανυπομονεί να τον δει να φεύγει. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Pew Research σε 13 χώρες του ΟΟΣΑ έδειξε ότι ο Τραμπ ήταν ο λιγότερο έμπιστος παγκόσμιος ηγέτης. Μόνο το 16% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είχαν εμπιστοσύνη στον Τραμπ «για να κάνει το σωστό όσον αφορά τις παγκόσμιες υποθέσεις», ποσοστό που κυμαίνεται από 9% στο Βέλγιο έως 25% στην Ιαπωνία, με τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping (19%) και τον Βλαντιμίρ Πούτιν (23%) να συγκεντρώνουν υψηλότερο ποσοστό από τον Αμερικανό πρόεδρο. Η δε ανεπαρκής απάντηση του Τραμπ απέναντι στην πανδημία έχει αποδεκατίσει πλήρως τη φήμη τόσο του ιδίου όσο και των ΗΠΑ στην αντιμετώπιση τέτοιων παγκόσμιων ζητημάτων.
Στη δυτική Ευρώπη ειδικότερα, η μεγάλη πλειοψηφία θέλει ο Τραμπ να ηττηθεί την επόμενη εβδομάδα. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση του YouGov σε επτά χώρες – Βρετανία, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και Σουηδία – δείχνει ότι μόνο το 15% των πολιτών θέλει ο Τραμπ θα κερδίσει. Ωστόσο, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία θέλει να κερδίσει ο Τζο Μπάιντεν, περίπου τα δύο τρίτα (2/3) των πολιτών στις επτά αυτές χώρες δήλωσαν ότι δεν έχουν υψηλές προσδοκίες από μια προεδρία Μπάιντεν.
Όπως και στις ΗΠΑ, μεγάλο μέρος της υποστήριξης προς τον Μπάιντεν στην Ευρώπη φαίνεται να είναι περισσότερο ένα δημοψήφισμα κατά του Τραμπ. Ενώ μόνο το 20% πιστεύει ότι ο Μπάιντεν θα ήταν ένας «καλός ή σπουδαίος» πρόεδρος, πάνω από τα δύο τρίτα πιστεύουν ότι ο Τραμπ υπήρξε ένας «φτωχός» σε επίπεδο ηγετικής επάρκειας και αποφασιστικότητας πρόεδρος.
Ποια θέση παίρνουν οι πολιτικοί της άκρας δεξιάς;
Πριν από τέσσερα χρόνια, τα περισσότερα κόμματα της άκρας δεξιάς και οι πολιτικοί εκφραστές της ήταν «ντροπαλοί» υποστηρικτές του Τραμπ στην καλύτερη περίπτωση – κυρίως επικρίνοντας τη Χίλαρι Κλίντον και το Δημοκρατικό Κόμμα. Πολλοί ακροδεξιοί επεσήμαναν ότι ο Τραμπ ήταν ένας mainstream συντηρητικός και όχι εθνικιστής, όπως αυτοί. Ενώ ήλπιζαν ότι θα κερδίσει, ανησυχούσαν ότι θα εξακολουθεί να είναι, επί της ουσίας, ένας ακόμη Ρεπουμπλικανός πρόεδρος.
Ο Ντόναλτ Τραμπ με τον Βίκτορ Όρμπαν στον Λευκό Οίκο τον Μάιο του 2019.
Ωστόσο φαίνεται ότι σε πολιτικούς όπως ο Όρμπαν αρέσει αυτό που έχουν δει από τον Τραμπ. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός ήταν και πάλι ο πρώτος που τον υποστήριξε ανοιχτά και κατηγορηματικά για την επανεκλογή του. Βέβαια, ακόμη και η υποστήριξη του Όρμπαν προς τον Τραμπ έχει να κάνει όπως φαίνεται με την αντίθεσή του με τον Μπάιντεν, όσο και με το βαθύ μίσος για τον Μπιλ Κλίντον στο παρελθόν. Όπως έγραψε ο Όρμπαν σε ουγγρική εφημερίδα τον περασμένο μήνα: «Υποστηρίζουμε τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ, επειδή γνωρίζουμε καλά τη διπλωματία των αμερικανικών κυβερνήσεων των Δημοκρατικών, που βασίζεται στον ηθικό ιμπεριαλισμό. Αναγκαστήκαμε να το δοκιμάσουμε στο παρελθόν, δεν μας άρεσε, δεν θέλουμε ούτε ένα δευτερόλεπτο να το ξαναζήσουμε».
Διαβάστε ακόμα:
Είναι ρατσιστικό και αντιδημοκρατικό το Σώμα των Εκλεκτόρων στις ΗΠΑ;
Διάφοροι πολιτικοί της άκρας δεξιάς βιάστηκαν επίσης να εκφράσουν δημόσια την υποστήριξή τους όταν ο Τραμπ βρισκόταν στο νοσοκομείο με κορονοϊό, από την Εναλλακτική για τη Γερμανία (ΑfD) έως το Κόμμα των Φινλανδών. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας και «μίνι-Τραμπ» της Λατινικής Αμερικής, Τζαίρ Μπολσονάρου, το πήγε ένα βήμα παραπέρα, δηλώνοντας: «Εύχομαι ταχεία ανάρρωση για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και την πρώτη κυρία, τη Μελανία», έγραψε. «Με πίστη στο Θεό, σύντομα θα ανακάμψουν και το έργο της διαχείρισης της χώρας και της επανεκλογής του δεν θα επηρεαστεί». Ομοίως, το Εσθονικό Συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (EKRE) σημείωσε με ανακοίνωσή του: «Οι Εσθονοί πρέπει να κρατήσουν τα δάχτυλά τους σταυρωμένα για τον Ντόναλντ Τραμπ, γιατί ο Μπάιντεν δεν μας φέρει τίποτα καλό».
Τραμπ και Μπολσονάρου τον Μάρτιο του 2019, έξω από τον Λευκό Οίκο.
Άλλοι υπερσυντηριτικοί πολιτικοί υπήρξαν φειδωλοί στη δημόσια υποστήριξή τους προς τον Τραμπ τις τελευταίες εβδομάδες. Ο Ινδός πρωθυπουργός, Ναρέντα Μόντι, ήταν λιγότερο πρόθυμος να τον υποστηρίξει, όπως επίσης και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο οποίος υπήρξε ασυνήθιστα προσεκτικός και κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο. Αναμφίβολα, οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις θα διαδραματίσουν ρόλο εδώ, όπως και η περιορισμένη υποστήριξη προς το πρόσωπο του Τραμπ μεταξύ των Ινδών Αμερικανών (22%) και των Εβραίων Αμερικανών (30%), αν και τα δύο ποσοστά έχουν αυξηθεί ελαφρώς σε σύγκριση με το 2016.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η άνοδος της άκρας δεξιάς δεν ξεκίνησε με τη νίκη του Τραμπ το 2016 και δεν θα σταματήσει με την ήττα του – εάν οι δημοσκοπήσεις είναι σωστές αυτή τη φορά. Οι Ευρωπαίοι, οι Ινδοί και οι Ισραηλινοί στηρίζουν σταθερά τα τελευταία χρόνια τα κόμματα της άκρας δεξιάς και υπερσυντηρητικές παρατάξεις, πολύ πριν τις εκλογές του 2016 και την προεδρία του Τραμπ. Θα συνεχίσουν να το πράττουν πιθανότατα και μετά τις 3 Νοεμβρίου, είτε με νέο πρόεδρο τον Μπάιντεν, είτε με τον Τραμπ και πάλι στο τιμόνι των ΗΠΑ.
*Ο Cas Mudde είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Georgia στις ΗΠΑ, συγγραφέας του βιβλίου «Η ακροδεξιά σήμερα» (The Far Right Today, ed. 2019) και παραγωγός του podcast Radikaal.
