«La Haine»: Ξαναβλέποντας το έπος του Κασοβίτς κατά της αστυνομικής βίας

Το 1993 στο Παρίσι ένας 18χρονος πυροβολείται εξ επαφής από έναν αστυνομικό μέσα στο τμήμα. Ο Μακομέ, ο νεαρός Ζαϊριανός που έπεσε νεκρός, είναι ο Τζορτζ Φλόιντ και η Βικτόρια Σαλαζάρ του σήμερα, άνθρωποι που δολοφονήθηκαν από αστυνομικό, που υφίστανται καθημερινά την απαξίωση, την εργασιακή ανασφάλεια και περιθωριοποίηση.

Ο Ματιέ Κασοβίτς είχε δηλώσει το 1995, στις πρώτες του συνεντεύξεις μετά την ταινία, ότι «η βία γεννά βία» και ότι όσο οι πολιτικές ηγεσίες δεν ασχολούνται με τα αιτήματα των «αποσυνάγωγων της κοινωνίας», ο κύκλος βίας θα αναπαράγεται. Η κάμερα του Κασοβίτς ακολουθεί τους Βινς (Βενσάν Κασέλ), Ουμπέρτ (Ουμπέρτ Κουντέ) και Σαΐντ (Σαΐντ Ταγκμαουί), τρία παιδιά που υφίστανται τους ίδιους κοινωνικούς κλονισμούς, όντας βουτηγμένοι στην οργή και στο μίσος, στις διαδρομές τους στα προάστια του Παρισιού, σε ένα γκρίζο σκηνικό, σκοτεινό, με λίγα όνειρα και πολλές διαψεύσεις.

Προφητική ταινία για όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια στις παρυφές της γαλλικής πρωτεύουσας, αλλά και όσα μας απασχολούν και σήμερα. Όλοι οι πρωταγωνιστές θέλουν να ξεφύγουν από το κύκλο βίας, να έχουν ευκαιρίες σε ένα καλύτερο αύριο, να απομακρυνθούν από τις συμπλοκές και τα αδιέξοδα. Όσο κι εάν προσπαθούν, δεν μπορούν να ξεφύγουν από το σκοτάδι και τα εμπόδια, προσπαθούν να ανέβουν και μόλις τα καταφέρνουν να δουν έστω για λίγο «φως», πέφτουν πάλι με πάταγο. Και η πτώση είναι εκκωφαντική.

Δεν πρόκειται για μια τυπική ταινία των γκέτο, αλλά για ένα κάλεσμα να δούμε με βλέμμα καθαρό τις κοινωνικές ανισότητες και το μίσος που γεννά ο συστημικός ρατσισμός. «Ασπρόμαυρα πλάνα, που τότε νομίζαμε ότι τα κοιτούσαμε από μια απόσταση, σήμερα μοιάζουν -δυστυχώς- πιο αναμενόμενα από ποτέ» θα σημειώσει ο Πίτερ Μπράντσο του βρετανικού Guardian. Η ταινία έλαβε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ ήταν υποψηφία και για τον Χρυσό Φοίνικα. Δικαίως.

Ο Ανδρέας Πανταζόπουλος στο βιβλίο του «Η Γαλλία φλέγεται» (2005), 10 χρόνια μετά την παραγωγή της ταινίας, τονίζει ότι «η εξέγερση των προαστίων (…) χωρίς ορατά διεκδικούμενα αιτήματα, δεν μπορεί να εξηγηθεί με την επίκληση ενός και μόνο παράγοντα, όπως πχ η υπαρκτή κοινωνική αθλιότητα, αλλά είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού αιτιών, που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη για την κριτική της κατανόηση: την εξ αντικειμένου και πολύπλευρη υπονόμευση του γαλλικού ρεπουμπλικανικού ιδεώδους της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφότητας από τον νεοφιλελεύθερο, τον άναρχο πολυκοινοτισμό».