Νίκος Γκάτσος: «Πότε θα βγει να σκούξει κάποιος: Αυτός ο κόσμος είναι σάπιος!»

Σαν σήμερα, στις 12 του Μάη 1992, έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος ποιητής και στιχουργός πολλών μεγάλων τραγουδιών που αγαπήθηκαν και έμειναν άφθαρτα στο χρόνο, Νίκος Γκάτσος.

Το 1943, όπως δημοσιεύει η Katiousa, μέσα στην Κατοχή γράφει την εξαιρετική ποιητική του σύνθεση «Αμοργός», με την οποία κατακτά περίοπτη θέση στο χώρο των Γραμμάτων.

Εμφανίζεται στη δισκογραφία το 1958 με το τραγούδι «Χάρτινο το φεγγαράκι», που μελοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις. Από την πολυετή συνεργασία του Γκάτσου με τον Χατζιδάκι, που υπήρξαν αχώριστοι φίλοι, θα «γεννηθούν» μεγάλα τραγούδια, όπως το αριστουργηματικό «Ο Γιάννης ο φονιάς», ο διαχρονικός και πάντα επίκαιρος «Κεμάλ» και πολλά άλλα…

Μεγάλα τραγούδια θα δώσει και η συνεργασία του Γκάτσου με τον Μίκη Θεοδωράκη. Το 1960 ηχογραφούνται τα εμβληματικά της συνεργασίας τους «Είχα φυτέψει μια καρδιά» και «Μυρτιά», ενώ στις 21 του Απρίλη 1967, κυκλοφορεί ο δίσκος τους «Θαλασσινά Φεγγάρια», που θα απαγορευτεί από τη χούντα των συνταγματαρχών μαζί με όλο το έργο του Μίκη.

Ο Νίκος Γκάτσος διακρίθηκε επίσης ως κορυφαίος μεταφραστής θεατρικών κειμένων. Θα μεταφράσει και θα παιχτούν σημαντικά έργα όπως «Η Λαίδη με το οικόσημο» του Ουίλιαμς, «Λίβινγκ Ρουμ» του Γκριν, «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε ντε Βέγκα, «Ξαφνικά Πέρσι το καλοκαίρι» του Ουίλιαμς, «Ο εχθρός του λαού» του Ερρίκου Ίψεν, «Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα», «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» και ο «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα, ο «Ιώβ» του ΜακΛις, το «Ταξίδι μακριάς ημέρας μέσα στη νύχτα» του Ο’ Νηλ και πολλά άλλα.

Από το 1953 μέχρι το 1962 με το ΕΙΡ μεταφράζοντας και σκηνοθετώντας για το ραδιόφωνο θεατρικά έργα και λογοτεχνικές εκπομπές.

Συνεργάστηκε σε κύκλους τραγουδιών με συνθέτες όπως ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Δήμος Μούτσης, ο Χριστόφουλος Χάλαρης, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο Γιώργος Χατζηνάσιος κ.ά.

Το 1991 η Ακαδημία της Βαρκελώνης τον εξέλεξε αντεπιστέλλον μέλος της και τον τίμησε για τις μεταφράσεις του στον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Ο Μάνος Χατζιδάκις θα πει για τον μεγάλο δημιουργό και φίλο του Νίκο Γκάτσο:

«(…) Ο Γκάτσος είναι μεγάλος δάσκαλος κι αληθινός ποιητής.

Το τραγούδι μαζί του έγινε λαϊκό γιατί οι λέξεις του έχουν λαϊκή καταγωγή. Αλλά η σύνθεση των λέξεων και μετά η από μένα σύνθεση των ήχων, φέραν σαν αποτέλεσμα ένα τραγούδι όχι εύκολο κι όχι για να ικανοποιήσει λαϊκές συνήθειες. Η έννοια του λαϊκού δεν κολακεύει κατ’ ανάγκην τους απαίδευτους και τους δίχως ευαισθησία λαϊκούς. Ακόμα και η συλλαβή στο στίχο του Γκάτσου έχει την παντοδυναμία της αρχικής της καταβολής, γι αυτό και η μουσική σύνθεση απαιτεί γνώση, επίπονη εργασία κι ανάλογη ευαισθησία για να μη γίνει το αποτέλεσμα ατραγούδιστο.

Τέλος, στον Γκάτσο οφείλω τον λόγο υπάρξεως του τραγουδιού μου, εκτός από το λόγο του μέσα στο τραγούδι».

«Έρημες κι άδειες οι πλατείες
τα καταστήματα κλειστά
Θεέ μου, σαν πόσες αμαρτίες
του ανθρώπου η μοίρα σου χρωστά.

Όλοι τραβούν στην αγορά
κι οι ρήτορες απ’ το μπαλκόνι
ποτίζουν τις ψυχές μ’ αφιόνι
και κόβουν χέρια και φτερά.

Πότε θα βγει να σκούξει κάποιος:
Αυτός ο κόσμος είναι σάπιος!…»