“Είναι δυνατόν ένα νήπιο να μην ερωτευτεί το τάμπλετ του; Αυτό δεν σημαίνει ότι το βιβλίο καταργείται – απόδειξη, ότι τα παιδικά βιβλία πουλάνε σαν τρελά. Αν η τέχνη ήταν τόσο ασθενική ώστε να την εξολοθρεύσουν τα smartphones, δεν θα της άξιζε να λέγεται τέχνη”
– Αύγουστος Κορτώ
– Μάλλον, όμως, είστε από τις εξαιρέσεις. «Δεν πιάνουν βιβλίο στα χέρια τους τα παιδιά σήμερα»: Υπερβολή με διάθεση αφορισμού ή πικρή αλήθεια;
Ο θρήνος για τις οθόνες που καταπίνουν τα νέα μυαλά είναι υπερβολικός και άδικος. Αφενός, όλοι είμαστε ως ένα βαθμό εθισμένοι στις διάφορες οθόνες – η διασκέδαση, η επιπολαιότητα, το χαζολόγημα, είναι ανθρώπινες ανάγκες. Αφετέρου, πολλά παιδιά αναζητούν στη λογοτεχνία κάτι που δεν βρίσκουν στο κινητό τους – δραπετεύουν σε άλλες ζωές, όπως κι εγώ, όταν για να ξεκουράσω τα μάτια μου πέφτω στον καναπέ μ′ ένα βιβλίο. Τέλος, ας μη συγκρίνουμε εποχές σαν γκρινιάρηδες γεροπαράξενοι – κάθε εποχή είχε τις συγκινήσεις της. Αν είχα ίντερνετ απ′ τα πέντε, και δεν αναγκαζόμουν να γεμίσω κάπως την ανία μου (κρατική τηλεόραση – δύο κανάλια: τόσο παππούς), μπορεί να μην διάβαζα Μπαλζάκ και Ντοστογιέφσκι απ′ την ΣΤ Δημοτικού. Αλλά και τι μ′ αυτό; Αν είχα καημό να διαβάσω τους Καραμάζοφ, ή τη Μαντάμ Μποβαρί, θα το έκανα αργότερα, με το πάσο μου.
– Γιατί ζούνε τα παιδιά μας, αλλά και εμείς οι ίδιοι – όλο και περισσότερο – με μία οθόνη στα χέρια;
Όταν πρωτοβγήκανε τα βίντεο στην Ελλάδα, στα βίντεο κλαμπ γινόταν κάθε μέρα πόλεμος – ποιος θα πρωταρπάξει τις τελευταίες ταινίες. Έβλεπα έξι κασέτες τη μέρα, είχα αλληθωρίσει – από Μπαντ Σπένσερ μέχρι Σπίλμπεργκ και Κουροσάβα – ό,τι διάολο υπήρχε, το νοικιάζαμε και το βλέπαμε. Γιατί επρόκειτο για τεχνολογική επανάσταση, για οικιακή απόλαυση. Είναι δυνατόν ένα νήπιο να μην ερωτευτεί το τάμπλετ του; Αυτό δεν σημαίνει ότι το βιβλίο καταργείται – απόδειξη, ότι τα παιδικά βιβλία πουλάνε σαν τρελά. Αν η τέχνη ήταν τόσο ασθενική ώστε να την εξολοθρεύσουν τα smartphones, δεν θα της άξιζε να λέγεται τέχνη.
– Αν συμφωνείτε ότι παρατηρείται απομάκρυνση από το διάβασμα βιβλίου (ανεξαρτήτως ηλικίας), θα βλέπατε κάποια γιατρειά σ′ αυτό;
Το κράτος έπρεπε να μεριμνήσει χρόνια τώρα, με τη δημιουργία δανειστικής βιβλιοθήκης σε κάθε δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο της χώρας. Η πρόσβαση στο βιβλίο, αν δεν υπάρχει στο σπίτι σου, δεν είναι αυτονόητη. Κι είναι και το κόστος στη μέση – μ′ αυτή την ακρίβεια, πολλά νοικοκυριά αγωνίζονται για να επιβιώσουν, και τα δέκα-είκοσι ευρώ ενός βιβλίου είναι δυσθεώρητο έξοδο. Γι′ αυτό και επιμένω: δανειστικές βιβλιοθήκες παντού, άμεσα. Όλοι οι εκδότες θα τις ενισχύσουν, και με τα χρόνια, εκατομμύρια παιδιά θα εκτεθούν αβίαστα, οργανικά, στη χαρά της ανάγνωσης.
“Η Κατερίνα μου επέτρεψε να ανοίξω τα φτερά μου, και θα είναι πάντα σάρκα της σάρκας μου. Είναι πολλά τα βιβλία μου που αγαπώ – η Σκυλίσια ψυχή, το Όταν κοιμούνται οι φίλοι μου – αλλά τα πιο χαϊδεμένα παιδιά μου είναι το Μικρό χρονικό τρέλας και το Πράσινο αστέρι”
– Πόσο απειλητική αισθάνεστε την επέλαση της ΑΙ σε «πνευματικά» επαγγέλματα όπως το δικό σας;
Η κινδυνολογία περί τεχνητής νοημοσύνης είναι καθαρή, μασίφ υστερία. Εδώ δεν έχουμε εξακριβώσει σε τι συνίσταται η ανθρώπινη συνειδητότητα, και θεωρούμε ότι απειλούμαστε απ′ την ανάπτυξη συνειδητότητας – και μάλιστα ανθρωποκτόνου – σε προγράμματα; Αστεία πράγματα.
– Στο έργο σας έχετε αναδείξει, μεταξύ άλλων, τραυματικά προσωπικά βιώματα, έχετε σκύψει πάνω σε «αδικημένους», τρυφερά πλάσματα (Τζέρι) και έχετε μιλήσει για την άβυσσο της ψυχικής ασθένειας. Πιστεύετε ότι μπορείτε να συμβάλλετε ώστε να γίνει ο αυτός ο κόσμος λίγο καλύτερος;
Η καλυτέρευση του κόσμου παραείναι φιλόδοξος στόχος – για οποιονδήποτε συγγραφέα. Ιστορίες προσφέρουμε – αναψυχή, απόδραση, παρηγοριά, λύτρωση. Δεν είμαστε σωτήρες της οικουμένης επειδή μας κυβερνά η φαντασία μας.
“Είναι ένα τεράστιο, ιστορικό βήμα για την ισονομία μεταξύ των πολιτών. Μολαταύτα, είναι σταθμός σε έναν αγώνα που συνεχίζεται – σε μια αδιάκοπη μάχη ενάντια στον συντηρητισμό, τις πρωτόγονες νοοτροπίες, το μίσος”
– Συμφωνείτε ότι Το βιβλίο της Κατερίνας (Πατάκης / 2013) είναι ένας από τους μεγαλύτερους σταθμούς στη συγγραφική σας πορεία; Εχετε κάποιο άλλο «παιδί» σας που θα ξεχωρίζατε;
Η Κατερίνα μου επέτρεψε να ανοίξω τα φτερά μου, και θα είναι πάντα σάρκα της σάρκας μου. Είναι πολλά τα βιβλία μου που αγαπώ – η Σκυλίσια ψυχή, το Όταν κοιμούνται οι φίλοι μου – αλλά τα πιο χαϊδεμένα παιδιά μου είναι το Μικρό χρονικό τρέλας και το Πράσινο αστέρι.
– Πόσο βαθιά κι ουσιαστική αλλαγή πιστεύετε ότι έγινε στην χώρα και την κοινωνία της με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών;
Είναι ένα τεράστιο, ιστορικό βήμα για την ισονομία μεταξύ των πολιτών. Μολαταύτα, είναι σταθμός σε έναν αγώνα που συνεχίζεται – σε μια αδιάκοπη μάχη ενάντια στον συντηρητισμό, τις πρωτόγονες νοοτροπίες, το μίσος.
– Επιλέξατε να κάνετε έναν από τους πρώτους γάμους παρουσία του Δημάρχου, Χάρη Δούκα. Ηταν σκόπιμη αυτή η επιλογή; Είχε τον χαρακτήρα συμβολισμού;
Η τέλεση γάμου από τον ίδιο τον δήμαρχο συνιστά αποκλειστική δικαιοδοσία του. Για μας, ήταν μεγάλη χαρά και τιμή που η συγκινητική αυτή τελετή διέθετε τόσο φως.
– Δηλαδή, τώρα, μετά την επίτευξη αυτού του στόχου ο δρόμος θα είναι στρωμένος με ρόδα;
Όπως προείπα, κάθε άλλο. Δεν αγωνιζόμαστε τόσα χρόνια για να επαναπαυτούμε. Όσο συνάνθρωποί μας στοχοποιούνται για την ελευθερία που διεκδικούν, για την αλήθεια της ζωής τους, θα πολεμάμε στο πλευρό τους.
– «Γονείς που αγαπάτε και στηρίζετε τα παιδιά σας χωρίς κανέναν όρο σας φιλώ τα χέρια», γράψατε στα socialmedia. Κάποιο σχόλιο επ′ αυτού;
Έχω γνωρίσει ανοιχτόμυαλους, μεγαλόψυχους, υπέροχους γονείς, που δεν ένιωσαν την παραμικρή αμηχανία με το comingout των παιδιών τους, που τα ενθάρρυναν, κι εξακολούθησαν να τα περιβάλλουν με την ίδια αγάπη και περηφάνια. Όταν βλέπω τέτοιους γονείς, αγαλλιάζει η καρδιά μου, και μακαρίζω τα παιδιά τους.
– Πως νιώσατε που δυο μέρες μετά τον γάμο σας σημειώθηκαν τα βίαια επεισόδια στη Θεσσαλονίκη;
Ήταν φριχτό – πραγματικά, ένιωσα βαθιά ντροπή, αγανάκτηση, αποστροφή. Δεν είναι δυνατόν μια πόλη που επί αιώνες ήταν εστία φωτός να έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο: φίλαθλοι να δολοφονούνται από συμμορίες, νέα παιδιά να υφίστανται βία επειδή βγήκαν μια βόλτα στο κέντρο. Αλλά ούτε θα αφήσουμε τον φόβο να νικήσει. Τα κατακάθια, νομοτελειακά, καταλήγουν στον πάτο.
– Πόσο εύθραυστη μπορεί να αποδειχτεί η πλατφόρμα των socialmedia στην προώθηση ιδεών, απόψεων και στάσεων;
Α, το να γίνεις στόχος μισανθρωπικών αναφορών είναι το μόνο εύκολο. Τους τελευταίους μήνες έχουν πέσει δύο αναρτήσεις μου από report. Αλλά είμαι σκυλί – δε μασάω.
– Είστε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας. Τι είναι αυτό που σας δίνει έμπνευση, κίνητρο και γκάζι για τόσο μεγάλη παραγωγή;
Απολαμβάνω τρομερά το γράψιμο, τους επινοημένους χαρακτήρες μου, και τις ζωές τους. Γράφω κάθε μα κάθε μέρα, δύο με τρεις χιλιάδες λέξεις – γύρω στα έξι-εφτά βιβλία τον χρόνο. Φυσικά, δεν με ικανοποιούν όλα – τα περισσότερα τα διαγράφω. Αλλά είμαι εθισμένος στην ευφορία της γραφής – δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.
– Με τι ασχολείστε τώρα συγγραφικά;
Παίζω με ένα βιβλίο για τη Σμύρνη, αν και διαδραματίζεται το 2009. Φαίνεται συμπαθητικό ως τώρα, το γουστάρω, αλλά έχουν γραφτεί τόσα βιβλία για την Καταστροφή, που δεν έχω ιδέα αν, όταν τελειώσει, θα έχει να πει κάτι παραπάνω.
– Εχει αλλάξει κάτι στη σχέση με τον σύζυγό σας η γαμήλια τελετή της Πέμπτης 7 Μαρτίου; Πώς κυλάει ένα τυπικό 24ωρό σας;
Παρ′ όλες τις σποραδικές δοκιμασίες, είμαστε ευτυχισμένοι όπως ήμασταν και πριν είκοσι χρόνια, στα ντουζένια μας. Ο γάμος ήταν άλλη μία φωτεινή ανάμνηση, άλλη μια πηγή ζεστασιάς για τις στιγμές που η καρδιά φοβάται, και κρυώνει, και καταφεύγουμε στον κοινό μας βίο, μ′ όλες τις χαρές του.
– Φαντάζομαι ότι ζείτε μια ευτυχισμένη περίοδο της ζωής σας. Τι δίδαγμα μπορεί να σας δώσει για άλλες, λιγότερο ευτυχισμένες, στιγμές;
Δεν μπορούμε να εκπαιδεύσουμε την ψυχή μας ώστε να προσπερνά τη δυστυχία. Ως διπολικός, ξέρω ότι στα χρόνια που έρχονται, μπορεί να παραμονεύει μια υποτροπή. Αλλά είμαι τυχερός, γιατί εδώ και δυο δεκαετίες δεν έχω νιώσει στιγμή μοναξιάς.
– «Η αγάπη πάντα νικά»; Τελικά έχουμε ως ενήλικοι και μετά από ενδεχόμενες ματαιώσεις που μας επιφύλαξε η ζωή, το δικαίωμα να πιστεύουμε σ′ αυτό;
Αν είναι να πιστέψεις σε κάτι χειροπιαστό, εφικτό, βαθιά ανθρώπινο, πίστεψε στην αγάπη, και κυνήγα την ανελέητα.
