Νύχτα με αγιάζι στην οδό Σκουζέ, στο λιμάνι, κάτω από τα δικαστήρια του Πειραιά. Μια παρέα, ο Θ., η Γ., η Α., κρατάγαμε τη βραδινή βάρδια. Οι κλούβες προσήγαγαν όλη τη μέρα στην εισαγγελία τους συλληφθέντες της τεράστιας πορείας της προηγούμενης νύχτας που είχε συνταράξει το Κερατσίνι. Έκλειναν 48 ώρες από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Οι κρατούμενοι δεν ήταν χρυσαυγίτες, αλλά αντιφασίστες διαδηλωτές. Φοβισμένοι από το πρωί, προσπαθούσαμε να είμαστε δίπλα τους. Ανησυχούσαμε μήπως άλλος ένας φονιάς, άλλο ένα τάγμα εφόδου κάνει την εμφάνιση του.
Οι ατελείωτες ώρες αναμονής έφερναν και ξαναέφερναν την κουβέντα στην υπόθεση Λαμπράκη. Ήταν λογικό. Αυτή τη φορά δεν επρόκειτο για έναν τρελαμένο ένστολο που στα καλά καθούμενα τράβηξε σε μία στιγμή έντασης και επίδειξης το περίστροφό του και καθάρισε έναν πιτσιρικά. Ήταν κάτι άλλο πρωτόγνωρο. Μία οργάνωση πασίγνωστη, περιθωριακή, ναζιστική, χιλιάδων μελών και ψηφοφόρων, οργάνωνε από καιρό ένοπλα τάγματα τραμπούκων εναντίον της αριστεράς και εκτελέσεις μεταναστών. Δημόσια, με ομιλίες, στρατιωτικές κατασκηνώσεις, εφημερίδες, προβολές, περιπολίες, σκοποβολές, επιδείξεις δύναμης παντός τύπου. Αλλά συνέβαινε και κάτι άλλο. Τα συστημικά κανάλια και μέσα ενημέρωσης από τις πρώτες μέρες της κρίσης το 2010, αγκάλιασαν με μία φιλόξενη θαλπωρή τους δολοφόνους. Πρώτο τραπέζι στα τηλεπαράθυρα χτυπούσαν και έβριζαν υπό το ευγενικό βλέμμα συμπάθειας διάσημων -τότε και σήμερα- δημοσιογράφων. Σε πρώτο πλάνο, οι επώνυμοι της συμμορίας, ως ανώνυμοι νοικοκυραίοι, κυνηγούσαν αλύπητα προσφυγόπουλα στην παιδική χαρά του Άγιου Παντελεήμονα με τη διακριτική συνοδεία αστυνομίας και με ψευδείς υπότιτλους στις οθόνες.
Εκείνο το βράδυ, κάτω από τα δικαστήρια της Σκουζέ όλα θύμιζαν Θεσσαλονίκη και Γκοτζαμάνη. Παρακράτος, στρατηγοί με «καρφίτσες», ξεπλυμένοι συνεργάτες των ναζί που μετατράπηκαν σε νόμιμους φονιάδες.
Ένα από τα πρώτης θεαματικότητας κανάλια, με τον κορυφαίο του παρουσιαστή, από το ίδιο πρωί του φόνου έριξε τη γραμμή «καυγάς για το ποδόσφαιρο» αντί για «τροχαίο ατύχημα» που είχαν ρίξει άλλοτε. Η επιχείρηση συσκότισης τις πρώτες ώρες έδειχνε να καλύπτει τα πάντα. Φαινόταν πολύ εύκολο να γίνει. Είχαν στα χέρια τους όλο τον μηχανισμό. Έτσι είχε γίνει με τους φόνους των μεταναστών στην Αθήνα και έπειτα με τις επιθέσεις στο Πέραμα, στην Ηλιούπολη λίγες μόλις εβδομάδες νωρίτερα. Ήταν βέβαιο ότι αυτοί οι πρώην περιθωριακοί, οι άλλοτε γραφικοί «ακραίοι», δεν σχεδίαζαν πλέον μόνο επιδεικτικές βίαιες ενέργειες, συμβολικούς φόνους τρομοκράτησης, ετοίμαζαν τη Μεγάλη Νύχτα τους. Γύρω τους ένα καθεστώς υπό κατάρρευση, διεφθαρμένο, χρεωκοπημένο, βίαιο, απάνθρωπο. Πολλά στελέχη της τελευταίας φάσης των μνημονίων, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, μαζί με τους βαρόνους των μίντια, στην αγωνία τους να κρατηθούν έβλεπαν επισήμως ως εναλλακτική λύση τη Χρυσή Αυγή απέναντι στην προοπτική να κερδίσει τις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ. Δίπλα σε όλα ετούτα, έρχονταν και τα ευρήματα των εκλογικών αναλύσεων, τα οποία έδειχναν ποσοστά 50% στα εκλογικά τμήματα που ψήφισαν οι αστυνομικοί της Αθήνας. Μία μεταμοντέρνα εκδοχή της ελληνικής πολιτικής κόλασης του ’60 ή της ιταλικής και γερμανικής του ’30.
Πως να μην σκέφτεται κανείς το «Ζ», τον Γρηγόρη Λαμπράκη, τον γιατρό Πειραιώτη βουλευτή της ΕΔΑ που εκτέλεσε με σιδερολοστό τον Μάη του ’63, το δεξιό παρακράτος στον δρόμο, την ώρα πολιτικής εκδήλωσης, μπροστά στα μάτια εκατοντάδων ανθρώπων; Και όχι μόνο τον Λαμπράκη, αλλά και τον εδαΐτη «Τίγρη» Μανώλη Χατζηαποστόλου που σάλταρε στο δίκυκλο κυνηγώντας τον δολοφόνο, τον δημοσιογράφο Γιάννη Βούλτεψη που αποκάλυψε το παρακρατικό δίκτυο και τον ανακριτή-εισαγγελέα Χρήστο Σαρτζετάκη που δεν κουκούλωσε τον φάκελο, παραπέμποντας τους ενόχους.
Περιμέναμε τις κλούβες με τα δαρμένα και με χειροπέδες παιδιά της πορείας, και κουβεντιάζαμε. Αναρωτιόταν ο Θ. «Θα υπάρξουν αυτοί, ο δημοσιογράφος και ο ανακριτής; Θα υπάρξουν αυτοί που θα αποκαλύψουν την αλήθεια;».
Ούτε που μας περνούσε από το μυαλό ότι αυτοί υπήρχαν ήδη. Οι δημοσιογράφοι που έφεραν πλημμύρα αποδείξεων της δράσης της συμμορίας, και οι ανακριτές που μέσα στο σκοτεινό 2013 και 2014 κατάφεραν να συγκροτήσουν τον φάκελο των εξηντατριών υποθέσεων εγκληματικής βίας της οργάνωσης.
‘Όμως είναι ακόμη κάτι απρόσμενο και συγκλονιστικό. Η ακαριαία αντίδραση ενός πλήθους ανθρώπων, γειτόνων, ακτιβιστών, αντιφασιστών που μέσα στις δύσκολες εκείνες ώρες ξετίναξαν την προπαγάνδα των τηλεοράσεων, φέρνοντας μέσα από το διαδίκτυο στον αέρα κρίσιμες αποδείξεις, μαρτυρίες, εικόνες, βίντεο που αποκάλυψαν σε ολόκληρη την κοινωνία την επιχείρηση του τάγματος της Νίκαιας και την οργάνωση της δολοφονίας του Φύσσα. Ο απογευματινός αυθόρμητος ξεσηκωμός χιλιάδων και η μεγάλη πορεία προς το Κερατσίνι θορύβησε την παραπαίουσα κυβέρνηση Σαμαρά. Το κλίμα αντιστράφηκε. Φαίνεται ότι κανείς δεν τολμούσε στη συνέχεια να παρέμβει για να υποβαθμιστεί η υπόθεση. Το αποτέλεσμα φάνηκε το επόμενο Σάββατο των συλλήψεων του Αρχηγού και των τριανταπέντε στελεχών του, στην αρχή του τέλους της Χρυσής Αυγής.
Η συνέχεια είναι εξίσου δραματική. Σίγουροι για την «αριστερή παρένθεση» οι χρυσαυγίτες περιμέναν να πέσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Χλεύαζαν, έβριζαν στην αρχή της δίκης, μετά σιγά-σιγά λούφαξαν. Τους βοηθούσαν οι μηχανισμοί καθυστερώντας τη δίκη, βοηθούσαν χωρίς να το θέλουν ανόητοι αριστεροί και άλλοι στοχαστές ή πολιτικοί ισχυριζόμενοι ότι δεν πρέπει ένα κόμμα να διωχθεί για ιδεολογικούς λόγους, λες και για αυτό τους δίκαζαν και όχι για μαχαιροβγάλτες. Βοηθούσαν τυπολάτρες πρόεδροι δικηγορικών συλλόγων που απαγόρευαν στα μέλη τους να παραστούν στη δίκη λόγω απεργιών καθώς δεν τη θεωρούσαν σημαντική υπόθεση. Και συνέχιζαν να βοηθούν ως την τελευταία στιγμή, και τώρα ακόμη, τα συστημικά μίντια που δεν διστάζουν να προβάλουν ό,τι ροζ και ό,τι μαύρο, αλλά πέντε χρόνια έχουν ξεχάσει πως εδώ γίνεται η μεγαλύτερη δίκη ναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης μετά τον Β’ΠΠ στην Ευρώπη.
Φτάνουμε στον επίλογο. Ότι και να συμβεί η Χρυσή Αυγή στιγματίστηκε για πάντα, δυστυχώς όχι ο ρατσισμός και ο ναζισμός. Όμως για να συμβεί αυτό, έστω και αν όχι ολόκληρο, αφιερώθηκαν άνθρωποι. Όσοι δεν επέτρεψαν να συμβεί το Plan Β, να επέλθει η αμνησία, η πτώση στα μαλακά, το πέρασμα της δίκης στα ψιλά. Με τη Μάγδα Φύσσα, ηρωΐδα της τραγωδίας και της νέμεσης να βρίσκεται στην κεφαλή, με τους δικηγόρους, τους δημοσιογράφους, τους μάρτυρες και το παρατηρητήριο Golden Dawn Watch να παλεύουν μέρα-μέρα τόσα χρόνια. Σε μάχη ενημέρωσης, τεκμηρίωσης, αποδείξεων, σε μία συσπείρωση διαφορετικών πολιτικών καταγωγών και προσώπων που δεν την έχουμε ξαναδεί. Υπάρχουν οι καταθέσεις των δημοσιογράφων-μαρτύρων και οι αγορεύσεις των δικηγόρων της πολιτικής αγωγής που έχουν ήδη περάσει στην Ιστορία.
Έχουμε ακόμη άλλη μια δουλειά να κάνουμε. Μετά από την 7η Οκτώβρη, ό,τι και να συμβεί, να μην αφήσουμε να ξανασυμβεί.
*Ο Νίκος Μπελαβίλας είναι καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης “Πειραιάς για Όλους”.
