Η Εξωτερική Ανάθεση της Ξενοφοβίας

Γράφει ο Κώστας Μαρωνίτης

Έπειτα από χρόνιες προγραμματικές δεσμεύσεις και προεκλογικές υποσχέσεις η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον κατάφερε να παρουσιάσει ένα σχέδιο για την υποτιθέμενη προσφυγική και μεταναστευτική κρίση που μαστίζει τη Βρετανία. Οπλισμένος με τις πολιτικές και ηθικολογικές ελευθερίες που παρέχει  η απόσχιση της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την παταγώδη αποτυχία περασμένων συντηρητικών κυβερνήσεων να πείσουν την εκλογική τους βάση ότι με τη δημιουργία ενός εχθρικού περιβάλλοντος οι άτυπες προσφυγικές ροές θα σταματήσουν, ο Μπόρις Τζόνσον παρουσίασε ένα άκρως προβληματικό και νομικά διάτρητο σχέδιο για την καταπολέμηση των μεταναστευτικών ροών από το Καλέ και το Ντανκερκ της Γαλλίας προς τις ακτές της Βρετανίας. Το σχέδιο περιλαμβάνει την μεταφορά των αιτούντων άσυλο και την εξέταση των αιτήσεων τους στην Ρουάντα της Ανατολικής Αφρικής. Όσων οι αιτήσεις είναι επιτυχείς θα μείνουν υποχρεωτικά στη Ρουάντα χωρίς δικαίωμα μετάβασης στη Βρετανία.

Το κυβερνητικό σχέδιο είναι ουσιαστικά εμπνευσμένο από το Αυστραλιανό μοντέλο της υπεράκτιας εξορίας προσφύγων και μεταναστών και από την παρόμοια αλλά μη ακόμα εφαρμόσιμη συμφωνία μεταξύ Δανίας και Ρουάντας. Η κυβέρνηση Τζόνσον απέφυγε με αριστοτεχνικό τρόπο να προβεί σε λεπτομέρειες όσον αφορά το κόστος μεταφοράς των αιτούντων άσυλο και την επεξεργασία των αιτήσεων τους.  Σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό και την Υπουργό Εσωτερικών Πριτι Πατελ η Ρουάντα είναι μια ασφαλής χώρα με τις κατάλληλες υποδομές για την υποδοχή και διαμονή των προσφύγων. Η εξωτερική ανάθεση του προσφυγικού ζητήματος στη Ρουάντα έχει ως απώτερο σκοπό την δημιουργία ενός σημαντικού αποτρεπτικού παράγοντα καθώς το 2021 στις νότιες Βρετανικές ακτές έφτασαν περίπου 29000 άτυποι πρόσφυγες και μετανάστες.

Οι αντιδράσεις σε αυτό το προβληματικό και επονείδιστο σχέδιο ήταν άμεσες. Είναι η Ρουάντα ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες; Πώς μπορείς να κατηγοριοποιήσεις τους αιτούντες άσυλο σε νόμιμους και παράνομους μετανάστες από την στιγμή που δεν υπάρχουν νόμιμοι δίοδοι προς τη Βρετανία; Παρά τα εύλογα ηθικά και οικονομικά ερωτήματα σχετικά με τη χρησιμότητα και τη δυνατότητα εφαρμογής αυτού του σχεδίου, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο το οποίο διέπει το σχέδιο αποτροπής παράτυπων προσφύγων. Σε αντίθεση με τις πρόωρες διακηρύξεις για το τέλος της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού στον απόηχο της πανδημίας, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον αποποιείται τον ενεργό ρόλο του κράτους με την απόφαση της να αναθέσει την διαχείριση, αξιολόγηση και πιθανή διαμονή προσφύγων σε ένα τρίτο κράτος που το αντιλαμβάνεται σαν ένα εμπορικό συνέταιρο και συνοριοφύλακα. Επι της ουσίας, οι παράνομοι διακινητές προσφύγων και μεταναστών θα αντικατασταθούν με διακινητές που διεκδικούν την νομιμότητα τους μέσω μιας εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Βρετανίας και Ρουάντας που περιλαμβάνει χρήματα, υποδομές και πρόσφυγες. Όταν όλοι αναρωτιόντουσαν αν ο νεοφιλελευθερισμός έχει φτάσει στα όριά του και αν υπάρχει κάποιος άλλος τομέας της οικονομίας και της κοινωνίας που μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί, η κυβέρνηση Τζόνσον εισήγαγε τον νόμο της αγοράς, της προσφοράς και ζήτησης στην προσφυγική κρίση.

Ανεξάρτητα από την επιτυχή εφαρμογή αυτού του κατά τα άλλα προβληματικού σχεδίου, ο Μπόρις Τζόνσον θα αποκτήσει ένα ισχυρό όπλο στο οπλοστάσιο της προερχομένης προεκλογικής εκστρατείας του. Αν το σχέδιο εφαρμοσθεί με οποιοδήποτε οικονομικό και ανθρώπινο κόστος θα έχει μια απτή απόδειξη ότι η κυβέρνηση του έφερε λύση σε ένα πρόβλημα που όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις είτε αγνόησαν ή δεν μπόρεσαν να επιλύσουν. Αν το σχέδιο δεν εφαρμοσθεί λόγω κόστους και κοινωνικών αντιδράσεων, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον θα αναβιώσει την δημόσια συζήτηση για το Brexit και την υποτιθέμενη αντιλαϊκή στάση της πνευματικής ελίτ της χώρας συμπεριλαμβανομένων των δικηγόρων για τα ανθρώπινα δικαιώματα που όχι μόνο σαμποτάρει κάθε κυβερνητική προσπάθεια αλλά συνάμα αγνοεί την βούληση των λαϊκών τάξεων και των προβλημάτων που τάχα δημιουργούν οι προσφυγικές ροές προς τη Βρετανία.

*Ο Κώστας Μαρωνίτης είναι λέκτορας πολιτικής και διεθνών σχέσεων στο Leeds Trinity University.