Από την πρώτη μέρα που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας η ΝΔ έδειξε με τρόπο σαφή πως σκοπεύει να κινηθεί στο σύνθετο ζήτημα του προσφυγικού. Η κατάργηση του «αχρείαστου» Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, το οποίο μετά από ένα εξάμηνο επανασυστήθηκε, τα περιστατικά παράνομων επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο προς την Τουρκία, η όξυνση των προβλημάτων στα κέντρα υποδοχής, οι ρατσιστικές δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών σε μέσα ενημέρωσης διαμορφώνουν μια άκρως ανησυχητική εικόνα και δείχνουν ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία απολύτως πυξίδα για το κρίσιμο αυτό θέμα.
Η ενημέρωση από το αρμόδιο Υπουργείο για μια σειρά θεμάτων είναι στην καλύτερη περίπτωση προβληματική, τη στιγμή που βλέπουν το φως της δημοσιότητας διαφορετικές και πολλές φορές συγκρουόμενες δηλώσεις, ανεδαφικές εξαγγελίες, αλλά και κραυγαλέες περιπτώσεις κακοδιαχείρισης και ατασθαλιών αναφορικά με την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων. Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που επίσημα και ανεπίσημα η Κομισιόν έχει εκφράσει τον προβληματισμό της για τη διαχείριση σειράς ζητημάτων στο προσφυγικό από την ελληνική κυβέρνηση, από το ζήτημα των ασυνόδευτων παιδιών, μέχρι πολιτικές που παραβιάζουν κατάφωρα το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, χωρίς όμως αυτός ο προβληματισμός να έχει οδηγήσει κάπου ή να έχει ασκηθεί αποτελεσματική πίεση.
Ασυνόδευτα παιδιά: Από τον πόλεμο στα κρατητήρια της αστυνομίας
Ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, συνιδρυτής και γενικός διευθυντής της οργάνωσης HumanRights360, δήλωσε στη ROSA πως «Η εικόνα με τα ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα είναι πολύ κακή και τολμώ να πω ότι δε δείχνει να βελτιώνεται», προσθέτοντας πως «ανέκαθεν το ζήτημα της διαχείρισης αυτών των παιδιών ήταν ‘αγκάθι’ και η πρόνοια ανεπαρκής».
Ανάλογο προβληματισμό εξέφρασε στη ROSA και η Εύα Κιοσσέ, ερευνήτρια του Human Rights Watch (HRW), υπεύθυνη για την Ελλάδα, σημειώνοντας πως «τα ασυνόδευτα ανήλικα δεν λαμβάνουν τη δέουσα φροντίδα, με πολλά να έχουν αφεθεί στα καμπ των νησιών, να κοιμούνται σε χαρτόκουτα, να είναι εκτεθειμένα σε ακραίες καιρικές συνθήκες».
Σήμερα βρίσκονται στη χώρα μας πάνω από 5.000 ασυνόδευτα παιδιά, με 3.000 από αυτά να αντιμετωπίζουν τρομερά δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, ενώ ένας σημαντικός αριθμός από αυτά τα παιδιά είναι άστεγα και κοιμούνται στους δρόμους ή βρίσκονται σε κρατητήρια της αστυνομίας.
«Από την εμπειρία μας λόγω της δράσης μας στην περιοχή του Έβρου, έχουμε παρατηρήσει ότι γίνεται παρατεταμένη κράτηση (σσ. ‘προστατευτική φύλαξη’) όλων των ασυνόδευτων και χωρισμένων από την οικογένειά τους ανηλίκων από 1 μήνα σε περισσότερο από 9 μέχρι και 12 μήνες λόγω των τεράστιων καθυστερήσεων της τοποθέτησής τους σε δομές φιλοξενίας», τόνισε ο κ. Φαρμάκης, για να προσθέσει πως «οι θέσεις που είναι προορισμένες για τη φιλοξενία ασυνόδευτων παιδιών είναι κατά πολύ λιγότερες».
Και οι δύο εκπρόσωποι των ΜΚΟ έδωσαν έμφαση στο ζήτημα των κενών που υπάρχουν στην παροχή συνθηκών υποδοχής, συμπεριλαμβανομένων νομικών και ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών, με την κα Κιοσσέ να δηλώνει πως «σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά δεν λαμβάνουν καθόλου ιατρική και ψυχολογική φροντίδα, δεν γνωρίζουν τους λόγους κράτησης ή πόσο θα μείνουν σε κελιά, με αποτέλεσμα να αναπτύσσουν προβλήματα που σχετίζονται με την ψυχική τους υγεία, με άγχος, στρες και κατάθλιψη».
Η καμπάνια #FreeTheKids
Η καμπάνια #FreeTheKids της οργάνωσης Human Rights Watch ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020, με στόχο να ασκηθεί πίεση προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό για να απελευθερωθούν τα ασυνόδευτα ανήλικα που βρίσκονται υπό κράτηση και να μεταφερθούν σε ασφαλείς δομές. Η οργάνωση ξεκίνησε την καμπάνια έπειτα από χρόνια ερευνών και σχετικών πρωτοβουλιών για την πρακτική των ελληνικών κυβερνήσεων να κρατούν ασυνόδευτα ανήλικα σε κελιά, στερώντας τους θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες, ασκώντας παράλληλα ανάλογη πίεση προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Το ζήτημα των εξώσεων: Μέχρι 20.000 πρόσφυγες στο δρόμο
Δεκάδες είναι οι ανθρωπιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ και συλλογικότητες που υπέγραψαν και έστειλαν επιστολή προς τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, την Επίτροπο Johansson και τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτη Σχοινά, με θέμα τις εξώσεις χιλιάδων αναγνωρισμένων προσφύγων.
Οι πρόσφυγες που έχουν λάβει διεθνή προστασία εξωθούνται σε εκκένωση από τα διαμερίσματα που φιλοξενούνται στο πλαίσιο του προγράμματος Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης για την Ένταξη και τη Στέγαση (ESTIA), τα ξενοδοχεία στο πλαίσιο του προγράμματος Προσωρινού Καταφυγίου και Προστασίας για τους πιο ευάλωτους Μετανάστες στην Ελλάδα (FILOXENIA), τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ.) και τα προσφυγικά καμπ. Σχεδόν ταυτόχρονα, θα σταματήσει η παροχή οικονομικής βοήθειας, με τη μορφή κάρτας μετρητών, που έχει εφαρμοστεί και υποστηριχθεί από την ΕΕ.
Όλοι οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο έχουν λάβει διεθνή προστασία, και όπως κάθε άνθρωπος έχουν δικαιώματα τα οποία οφείλει να σέβεται η εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Το αλαλούμ και η διαχειριστική ανεπάρκεια της ηγεσίας του Υπουργείου δεν έχουν προηγούμενο, με τις αντιπροσφυγικές και αντιμεταναστευτικές πρακτικές που ακολουθούνται από -υποτίθεται- πιο συντηρητικές και οπισθοδρομικές κυβερνήσεις στην ΕΕ να ωχριούν μπροστά σε αυτό που καλούνται να αντιμετωπίσουν σήμερα από την ελληνική κυβέρνηση οι πρόσφυγες.
«Σύμφωνα με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς, αναμένεται σταδιακά να βγουν από τα διαμερίσματα και τις δομές όπου στεγάζονται χιλιάδες αναγνωρισμένοι πρόσφυγες – περίπου 9.000 άνθρωποι και μέχρι 20.000 άνθρωποι μέχρι το τέλος του χρόνου», σημειώνει ο κ. Φαρμάκης, προσθέτοντας ότι «οι άνθρωποι αυτοί θα μείνουν χωρίς προστασία, δεν έχουν δηλαδή ούτε πρόσβαση στην εργασία, ούτε σε κάποια άλλη υποστήριξη».
Ο συνιδρυτής και γενικός διευθυντής της οργάνωσης HumanRights360 τόνισε ακόμα ότι «Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που θα πληγούν από την παραπάνω απόφαση είναι ευάλωτοι, όχι μόνο ως προς το κοινωνικό και οικονομικό τους στάτους, αλλά ανάμεσά τους υπάρχουν οικογένειες με παιδιά σε σχολική ηλικία, μονογονεϊκές οικογένειες, θύματα βίας και άλλες ευάλωτες ομάδες». Τόνισε, επίσης, ότι «η αντίδραση της ΕΕ σε κεντρικό επίπεδο είναι, για ακόμα μία φορά, ανύπαρκτη. Μόνο ορισμένοι ευρωβουλευτές του δημοκρατικού τόξου εξέφρασαν με επιστολή τους την ανησυχία τους για την διαφαινόμενη πολιτική γύρω από το προσφυγικό, αλλά το θέμα δεν έχει αναδειχτεί όσο θα έπρεπε’», ενώ για το τι θα μπορούσε να γίνει υπογράμμισε πως «ασφαλώς και πρέπει οι άνθρωποι να φύγουν σταδιακά από την εξαρτημένη υποστήριξη που τους παρέχει η πολιτεία. Πρέπει όμως προηγουμένως η πολιτεία να έχει διασφαλίσει ότι έπραξε το μείζον για την ομαλή ένταξη των ανθρώπων, να έχει κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί στον ίδιο τομέα, την ενσωμάτωση, αλλά και αυτονομία των ανθρώπων, πριν αποσύρει την υποστήριξή της».
Λύση στο σημερινό αδιέξοδο υπάρχει, απλώς η κυβέρνηση μέχρι στιγμής αγνοεί τις προτάσεις του οργανισμών που γνωρίζουν καλά το θέμα. Η ένταξη των προσφύγων στην κοινωνία και την εργασία, όπως και η ένταξη όλων των παιδιών στα σχολεία, πρέπει να είναι αυτονόητη επιδίωξη και υποχρέωση κάθε δημοκρατικής πολιτείας.
