Άλεξ Φέργκιουσον: Από μία εργατική γειτονιά της Γλασκόβης στο «Cool Britannia»
Στο νέο επεισόδιο του podcast της ROSA «Πελότα Λίμπρε» μιλάμε για τον σερ Άλεξ Φέργκιουσον, η παρουσία και δράση του οποίου ξεπερνά το ποδόσφαιρο, μπαίνει στην πολιτική, στο management και φτάνει μέχρι το συλλογικό ασυνείδητο της Μεγάλης Βρετανίας. Μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες του σύγχρονου ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.
Το Αμπερντίν βρίσκεται γύρω στα 200 χιλιόμετρα βόρεια της Γλασκώβης και του Εδιμβούργου, με θέα στη Βόρεια Θάλασσα και στους πρόποδες των Χάιλαντς. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο τοπικός ποδοσφαιρικός σύλλογος είχε μία αξιοσέβαστη πορεία προσπαθώντας να μπει σφήνα στο παραδοσιακό ντουέτο των Ρέιντζερς και Σέλτικ, έχοντας καταφέρει να κερδίσει έξι τίτλους μεταπολεμικά. Το 1983 έγινε ο βορειότερος σύλλογος στην ήπειρο που έχει κερδίσει ευρωπαϊκό τρόπαιο – το Κύπελλο Κυπελλούχων – ένα κατόρθωμα που περιλαμβάνει μία μυθική πορεία, καθώς μαζί με την νίκη στον τελικό επί της Ρεάλ Μαδρίτης, είχε προηγηθεί η πρόκριση επί της Μπάγερν Μονάχου του Ρουμενίγκε. Χωρίς αστέρια στο γήπεδο, μόνο με μία ομάδα σκληροτράχηλων και προσηλωμένων στο πλάνο νεαρών παικτών, η πλειοψηφία με καταγωγή από το Αμπερντίν και μόνο δύο «ξένους» στη σύνθεσή της, τον επιθετικό Μαρκ ΜακΓκι από τη Γλασκόβη και το Γκόρντον Στράχαν, στυλοβάτη της μεσαίας γραμμής και στην εθνική Σκωτίας, με καταγωγή από το Εδιμβούργο.
Πανηγυρίζοντας την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων στα αποδυτήρια με τους παίκτες της Αμπερντίν.
Εκείνη η ομάδα της Αμπερντίν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ήταν δημιούργημα ενός αυστηρού τύπου που καθόταν στην άκρη του πάγκου, ενός μάνατζερ με όλη τη σημασία της λέξης που σημάδεψε την ιστορία του βρετανικού ποδοσφαίρου όσοι ελάχιστοι, τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδων. Ήταν ο Άλεξ Φέργκιουσον, ο οποίος κατέκτησε τρία πρωταθλήματα και πέντε κύπελλα Σκωτίας, προσθέτοντας, μαζί με το Κύπελλο Κυπελλούχων, και το ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ στην τροπαιοθήκη της ομάδας, πριν κατέβει σε μία άλλη εργατούπολη, στο Μάντσεστερ, για να κατακτήσει τα πάντα: 13 πρωταθλήματα Αγγλίας, 9 FA Cup, 9 Community Shield, 2 Τσάμπιονς Λιγκ, 1 Κύπελλο Κυπελλούχων, 1 Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ, 1 Διηπειρωτικό Κύπελλο.
Σηκώνοντας ένα από τα πολλά τρόπαια πρωταθλήματος που κατέκτησε στην Πρέμιερ Λιγκ στα 26 χρόνια που έμεινε στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ
Ο Φέργκιουσον γεννήθηκε στη Γλασκώβη και ο πατέρας του δοκίμασε τη τύχη του στο ποδόσφαιρο, παίζοντας για λίγο μπάλα στη Βόρεια Ιρλανδία, πριν το εγκαταλείψει για να πιάσει δουλειά ως εργάτης σε ναυπηγείο. Ο Φέργκι μεγάλωσε στην εργατική γειτονιά του Govan, στα δυτικά της πόλης, απέναντι από το Clyde, μία περιοχή με εργοστάσια, ορυχεία και ναυπηγεία, όπου οι ντόπιοι στήριζαν με συνέπεια τους Εργατικούς και στη συνέχεια τους αυτονομιστές του SNP, του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας.
Στις εθνικές εκλογές του 1979, το Εργατικό Κόμμα «κατέρρευσε» μπροστά στη νέα συντηρητική πορεία της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία σάρωσε την Αγγλία και την Ουαλία, αλλά τα βρήκε σκούρα στη Σκωτία. Ο Φέργκιουσον περιφρονεί πλήρως τη νεοφιλελεύθερη πολιτική που ενσαρκώνει η Βρετανίδα πρωθυπουργός και δεν διστάζει να προβεί σε δημόσιες δηλώσεις. «Οι επιθετικές προσπάθειες της Μάργκαρετ Θάτσερ να ιδιωτικοποιήσει την υγειονομική περίθαλψη στη χώρα αποτελούν προδοσία προς ένα σύστημα υγείας που υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της κοινωνίας μας. Οι πολιτικές της κατέστρεψαν τις ζωές των ανθρώπων, στερώντας τους την αξιοπρέπεια», θα πει σε συνέντευξή του ο Σκωτσέζος προπονητής.
Λιγότερο από 20 χρόνια αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, στην πολιτική σκηνή της χώρας έκλεινε ο μεγάλος κύκλος των Τόρις, με τους Νέους Εργατικούς του Τόνι Μπλερ να έρχονται στο προσκήνιο και να παίρνουν τη διακυβέρνηση. Ο Φέργκι διατηρούσε φιλία με τον νέο πρωθυπουργό, έπαιζαν μπάλα μαζί, συζητούσαν για την πολιτική, έτρωγαν, έπιναν, ανέπτυξαν σχέσεις σχεδόν οικογενειακές. Αμφότεροι εγκαινίαζαν τη νέα εποχή της «Cool Britannia», μίας Μεγάλης Βρετανίας που ανακάλυπτε την ταυτότητά της μέσα από τον δικαιωματισμό, το δικαίωμα στο όνειρο, μέσα από μία νέα φάση σεξουαλικής και μουσικής απελευθέρωσης, με την άνοδο της δημοφιλίας του ποδοσφαίρου, τη δημιουργία της Πρέμιερ Λιγκ και την πορεία προς την εμπορευματοποίηση του αθλήματος. Oasis, Blur, Spice Girls, είδωλα της Britpop, το καλλιτεχνικό περιοδικό Loaded που σάρωνε σε πωλήσεις, οικονομική άνοδος, στήριξη των μεσαίων εισοδημάτων και ένας υφέρπον εθνικισμός που εκφραζόταν στην ένδυση μέσα από ρούχα, t-shirt, φούτερ και φορέματα με το Union Jack, τη σημαία της Μεγάλης Βρετανίας, να εκφράζει αυτή τη συλλογική ανάταση.
Το όνομα «Σερ Άλεξ Φέργκιουσον» πήρε δρόμος δίπλα στο γήπεδο Όλντ Τράφορντ. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2013 παρουσία του μεγάλου Σκωτσέζου τεχνικού.
Με την πάροδο του χρόνου, το όνειρο της σοσιαλιστικής ανάπτυξης του Μπλερ άρχισε να ξεθωριάζει, η συμμετοχή της Μεγάλης Βρετανίας στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ πρόδωσε τα όνειρα των νεότερων που δεν ήθελαν μία Βρετανία που αναζητούσε και πάλι επιβεβαίωση στο σκοτεινό αποικιακό της παρελθόν, ενώ και στο πεδίο της οικονομίας εγκαταλείφθηκαν πολιτικές ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και καταπολέμησης των ανισοτήτων. Οι κρίσεις διαδέχονταν η μία την άλλη και στη χώρα σταδιακά έμπαιναν Ρώσοι και Άραβες κροίσοι για να «ξεπλύνουν» ποσά στο ποδόσφαιρο και την αγορά ακινήτων.
Όσο έσβηνε το όνειρο μίας νέας χειραφέτησης στα λαϊκά και μεσαία στρώματα, έτσι έχανε την σπιρτάδα του και το παιχνίδι της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ωστόσο για τον Φέργκιουσον, τον σερ Άλεξ Φέργκιουσον πλέον, η πολιτική ήταν πάντα θέμα πίστης: στήριζε το κόμμα, έστω και οικονομικά, όχι τόσο γι’ αυτό που είχε καταλήξει να είναι, όσο κυρίως γι’ αυτό που αντιπροσώπευε στο μυαλό του, για την παράδοσή του και τους μεγάλους αγώνες που είχε δώσει τις περασμένες δεκαετίες. Είχε και έχει οπαδική σχέση με τους Εργατικούς, όπως είχε και έχει οπαδική σχέση με την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
