Αμρ Φάχμι: Ο θεμελιωτής των ultras της Αλ Αχλί που τα έβαλε με τον Μουμπάρακ

Ο Αμρ Φάχμι ήταν οπαδός της Αλ Αχλί κι εργαζόταν στην Αφρικανική Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου (CAF).

Αιγύπτιος στην καταγωγή, ο Φάχμι είναι ιδρυτής του πρώτου οργανωμένου συνδέσμου οπαδών στη χώρα του, συμμετέχοντας ενεργά στην πτώση του δικτάτορα Μουμπάρακ κι αποτελώντας σημείο αναφοράς στη μάχη χιλιάδων πολιτών υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης.

Οι οργανωμένοι οπαδοί της Αλ Αχλί άρχισαν να πολλαπλασιάζονται και να μεγαλώνει το «πέταλο» που τους φιλοξενούσε στο γήπεδο της ομάδας στο Κάιρο. Σταδιακά, τα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των οργανωμένων άρχισαν να εμπλουτίζονται και κάτω από την ίδια ποδοσφαιρική στέγη βρίσκονται άνθρωποι με χαμηλό εισόδημα, αλλά και άνθρωποι της μεσαίας τάξης, μουσουλμάνοι και χριστιανοί, πιστοί και άθεοι.

Ο Φάχμι ξεκίνησε παράλληλα τα ταξίδια στις γειτονικές χώρες, αλλά και σε άλλες πόλεις της Αιγύπτου, για να «χτίσει» δεσμούς φιλίας και οπαδικούς κώδικες επικοινωνίας με όσους στήριζαν την ομάδα και ήθελαν ένα μέλλον χωρίς τον δικτάτορα Μουμπάρακ. Οι ultras της Αλ Αχλί και της μεγάλης αντιπάλου της Ζάμαλεκ άρχισαν να παραμερίζουν την ποδοσφαιρική κόντρα και να τους ενώνει ο κοινός αγώνας απέναντι στον Μουμπάρακ. Μηνύματα κατά της αστυνομικής βίας έκαναν την εμφάνισή τους στα γήπεδα, οι συγκρούσεις με τους αστυνομικούς αυξάνονταν, ενώ διαμορφωνόταν κι ένα δίκτυο υποστήριξης των οπαδών από δικηγόρους.

Τα συνδικάτα, οι πολιτικές ενώσεις και κάθε οργανωμένη συλλογικότητα ήταν «απαγορευμένη ιδέα» για τον Μουμπάρακ. Οι οργανωμένοι της Αλ Αχλί και της Ζάμαλεκ είχαν στις τάξεις τους νέους, εργαζόμενους, πολιτικοποιημένους πολίτες, διαμορφώνοντας τις συνθήκες μαζικής κινητοποίησης στους κόλπους της αιγυπτιακής κοινωνίας.

Η Αραβική Άνοιξη και η συμβολή των ultras στην πτώση Μουμπάρακ

Ήταν 17 Δεκεμβρίου του 2010 όταν ο Τυνήσιος πλανόδιος μανάβης Μοχάμεντ Μπουαζίζι αυτοπυρπολήθηκε, διαμαρτυρόμενος για την κατάσχεση των προϊόντων του από την αστυνομία επειδή δεν είχε άδεια. Η ενέργεια του 27χρονου πωλητή, ο οποίος τελικά εξέπνευσε στις 4 Ιανουαρίου του 2011, είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης στην Τυνησία και να απλωθούν από την Τύνιδα σε άλλες πόλεις της χώρας. Στις 14 Ιανουαρίου του 2011, ο πρόεδρος Μπεν Αλί εγκατέλειψε την Τυνησία και κατέφυγε στη Σαουδική Αραβία. Την εξουσία ανέλαβε ο μέχρι τότε πρωθυπουργός Μοχάμεντ Γκανουσί. Στις 28 Ιανουαρίου άρχισαν διαδηλώσεις με αίτημα και την παραίτηση του Γκανουσί.

Τέσσερις μήνες πριν τον Μπουαζίζι, ο Καλέντ Σάιντ έπεφτε νεκρός από αστυνομικούς στην Αίγυπτο έπειτα από ξύλο και βασανισμούς, με το κύμα οργής στη χώρα να φουντώνει και τα social media να παίρνουν φωτιά. Η δολοφονία του Σάιντ αποτέλεσε για τους Αιγύπτιους, και κυρίως τη νεολαία, τον δικό τους «Δεκέμβρη 2008», με το αίτημα για τιμωρία των αστυνομικών να ηχεί στους δρόμους του Καΐρου.

Στις 25 Ιανουαρίου 2011, οι ultras των ομάδων της πρωτεύουσας έβαλαν στην άκρη την αντιπαλότητά τους κι άρχισαν να μαζεύονται στην πλατεία Ταχρίρ. Οι συγκρούσεις μαίνονταν για μέρες, ο Μουμπάρακ «έπεσε» με τους οπαδούς της Αλ Αχλί να τραγουδούν:

«Η βία είναι στο αίμα μας,
για αυτό πολεμάμε για τα δικαιώματά μας ένα ηλίθιο κι επικίνδυνο καθεστώς,
ακούστε δυνατά αυτό που έχουμε να πούμε – Ελευθερία, ελευθερία, ελευθερία!»

Ο Φάχμι πουλούσε μαζί με φίλους του δίσκους με τα συνθήματα της ομάδας στην πλατεία, με τα χρήματα που μαζεύονται και να αξιοποιούνται για τη στήριξη φτωχών παιδιών κι ενός νοσοκομείου για παιδιά στο Καιρό.

Μετά την εξέγερση, η Αραβική Άνοιξη δεν οδήγησε τελικά σε πραγματική «άνοιξη», οι οργανωμένοι οπαδοί όμως είχαν ήδη διαμορφώσει μια διακριτή κουλτούρα. Μπορεί για πολλούς να θεωρούνταν χούλιγκαν κι αλήτες, ωστόσο η κοινωνική τους δράση ήταν σημαντική. Η ταυτότητα του Φάχμι συνέχιζε να παραμένει επτασφράγιστο μυστικό, όχι μόνο γιατί εργαζόταν στην CAF, αλλά γιατί η αποκάλυψή της θα έβαζε σε κίνδυνο τη ζωή του και θα είχε να αντιμετωπίσει την απειλή της φυλάκισης. Στο γήπεδο εμφανιζόταν με καπέλο και γυαλιά ηλίου, ενώ όταν χρειαζόταν να κάνει δηλώσεις στα ΜΜΕ χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Ασάντ».

Η δολοφονία 72 οπαδών από τις αστυνομικές δυνάμεις

Την πρώτη Φεβρουαρίου του 2012, 72 οπαδοί της Αλ Αχλί σκοτώθηκαν μετά το παιχνίδι με την Αλ Μάσρι. Μόλις τελείωσε το παιχνίδι, τα φώτα του σταδίου έκλεισαν ξαφνικά, και οι οπαδοί της ομάδας δέχθηκαν επίθεση από δεκάδες αστυνομικούς μέσα στο σκοτάδι, μαζί με μερικούς οργανωμένους οπαδούς της αντίπαλης ομάδας. Πολλοί επιχείρησαν να ξεφύγουν, πολλοί εγκλωβίστηκαν στις θύρες του γηπέδου, ποδοπατήθηκαν και πέθαναν, ενώ οι περισσότεροι δολοφονήθηκαν από αστυνομικούς. Ήταν η εκδίκηση του καθεστώτος Μουμπάρακ για τις κινητοποιήσεις στην πλατεία Ταχρίρ.

Τις εβδομάδες που ακολούθησαν ο Φάχμι ήταν στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων των ultras της Αλ Αχλί. Οι γονείς των θυμάτων ζητούσαν από τον Φάχμι να αποδοθεί δικαιοσύνη. Για έναν χρόνο οι ultras μπλόκαραν το πρωτάθλημα, με τα ματς της Αλ Αχλί και άλλων ομάδων να μην πραγματοποιούνται λόγω κινητοποιήσεων έξω από τα γήπεδα πριν τα παιχνίδια. Εν τω μεταξύ δεκάδες αστυνομικοί κατηγορήθηκαν για τις δολοφονίες μαζί με μερικούς οπαδούς της Αλ Μάσρι, ωστόσο οι ποινές των 15 ετών φυλάκισης που αρχικά επεβλήθηκαν έπεσαν στα 3 χρόνια.

Η διάλυση των ultras και η μάχη απέναντι στη διαφθορά

Οι πρώτες ελέυθερες εκλογές στη χώρα ανέδειξαν νικητή τον Μόρσι και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ο οποίος στη συνέχεια ανατράπηκε πραξικοπηματικά από τον σημερινό πρόεδρο αλ Σίσι. Οι ultras, που πριν λίγο καιρό συνέβαλαν καθοριστικά στην πτώση Μουμπάρακ, θεωρούνται από τον Σίσι ως «εχθροί του κράτους», με δικαστήριο της χώρας τον Μάιο του 2015 να αποκλείει τους οργανωμένους συνδέσμους και να απαιτεί την άμεση διάλυσή τους. Τη μήνυση είχε υποβάλλει ο Μορτάδα Μανσούρ, πρόεδρος της Ζάμαλεκ, σύμμαχος και φίλος του Μουμπάρακ, που θεωρούσε τους ultras «τρομοκράτες». Δεκάδες οπαδοί φυλακίστηκαν, οι σύνδεσμοι διαλύθηκαν. Η οπαδική ταυτότητα του Φάχμι παρέμενε ωστόσο κρυφή, με τον ίδιο να εκλέγεται γενικός γραμματέας της Αφρικανικής Ποδοσφαιρικής Συνομοσπονδίας. Η έδρα της Συνομοσπονδίας βρισκόταν στο Κάιρο από την ίδρυσή της το 1957, με τον Φάχμι να ανεβαίνει στην ιεραρχία έχοντας το πλεονέκτημα ότι ήταν γιος του Μουσταφά Φάχμι, επί δεκαετίες επίσης γενικού γραμματέα της Συνομοσπονδίας και εγγονός του Μουράντ Φάχμι, επίσης γενικού γραμματέα και πρώην υπουργού.

Ο Αμρ Φάχμι έβαλε ως πρώτη προτεραιότητα την καταπολέμηση της διαφθοράς, προσεγγίζοντας τις νέες αρμοδιότητές του περισσότερο ως οπαδός, παρά ως γραφειοκράτης. Κατάφερε να αποκλείσει από τα γήπεδα τον Μορτάδα Μανσούρ, παίρνοντας εκδίκηση για τη διάλυση των συνδέσμων και τις διώξεις κατά των οπαδών. Στη συνέχεια άρχισε να συλλέγει στοιχεία κατά του προέδρου Άχμεντ Άχμεντ, ανακαλύπτοντας υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και μυστικές συμφωνίες και συμβόλαια με ανύπαρκτες αθλητικές εταιρίες για προώθηση προϊόντων. Λίγο πριν καταφέρει να φέρει τους φακέλους αυτούς στη δημοσιότητα, ανακαλύπτει ότι έχει όγκο στον εγκέφαλο. Αποχωρεί για ένα χρόνο, επανέρχεται, αλλά ο οργανισμός του είναι αδύναμος. Στέλνει τις υποθέσεις στα κεντρικά γραφεία της FIFA στη Ζυρίχη, ο Άχμεντ αρνείται τα πάντα, ωστόσο ο Φάχμι έχει φροντίσει να δώσει τους φακέλους σε πολλά Μέσα ώστε να ασκηθεί πίεση από την κοινή γνώμη μέσα από τις αποκαλύψεις και τη δημοσιότητα που θα έδιναν στος υποθέσεις κατηγορίας.

Ο Φάχμι απολύθηκε από την Συνομοσπονδία, χωρίς καμία εξήγηση, ωστόσο οι κατηγορίες εναντίον του Άχμεντ ήταν τόσο καλά στοιχειοθετημένες που ο ίδιος δεν μπορούσε να ξεφύγει. Συνελήφθη στη Γαλλία, αφέθηκε στη συνέχεια ελέυθερος, αλλά οι έρευνες συνεχίστηκαν, η CAF παρέμενε ακέφαλη διοικητικά και ο Φάχμι κάνει το μέγαλο βήμα και κατεβαίνει υποψήφιος πρόεδρος στις εκλογές της Συνομοσπονδίας, προγραμματισμένες για το 2021.

«Η καμπάνια μου θα κινηθεί στην ενίσχυση του αφρικακινού ποδοσφαίρου, με αξιοπρέπεια και εντιμότητα, απέναντι στη διαφθορά και τα πελατειακά συμφέροντα», είχε δηλώσει στο BBC. Δεν πρόλαβε όμως να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα, καθώς στις 23 Φεβρουαρίου του 2020, τρεις μήνες αφόρου ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του, άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία μόλις 37 ετών, νικημένος από τον καρκίνο.

«Η κληρονομία σου είναι αθάνατη», έγραφαν πανό στα γήπεδα της Αιγύπτου και άλλων χωρών, αφιερωμένα σε αυτόν τον χαρισματικό άνθρωπο.