Ο Λιονέλ Μέσι, ο εμίρης του Κατάρ και η γεωπολιτική σύγκρουση στον Περσικό Κόλπο

Ήταν Νοέμβριος του 2010 όταν η Αργεντινή έπαιξε ένα φιλικό με τη Βραζιλία στο Διεθνές Στάδιο Χαλίφα στη Ντόχα του Κατάρ. Το ματς ήταν σε μεγάλο βαθμό αδιάφορο, αν και οι θεατές ήταν εκστασιασμένοι βλέποντας έναν 23χρονο Αργεντινό, τον Λιονέλ Μέσι, να πετυχαίνει το μοναδικό γκολ της αναμέτρησης.

Εκ των υστέρων φάνηκε ότι ήταν η αρχή μιας δαιδαλώδους ιστορίας χρημάτων και γεωπολιτικής, που θα κορυφωθεί όταν το Κατάρ θα φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του επόμενου έτους. Εκείνη την εποχή, ο Μέσι έπαιζε στην παντοδύναμη Μπαρτσελόνα του Πεπ Γκουαρντιόλα. Απέναντί του εκείνο το βράδυ ήταν ένας 18χρονος Βραζιλιάνος ονόματι Νεϊμάρ ντα Σίλβα Σάντος Τζούνιορ – ο γνωστός σε όλους Νεϊμάρ-, σέντερ φορ τότε της βραζιλιάνικης Σάντος. Τρεις εβδομάδες μετά τη διεξαγωγή του, το Κατάρ κέρδισε τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 2022.

Θα περνούσαν τέσσερα χρόνια μέχρι ο Νεϊμάρ να ενταχθεί στην Μπαρτσελόνα για να παίξει μαζί με τον Μέσι, αποτελώντας μέρος της τρομερής τριάδας των «MSN» (της οποίας ο Λουίς Σουάρες της Ουρουγουάης ήταν το τρίτο μέλος). Το 2017 ο Νεϊμάρ εντάχθηκε στην Παρί, σε μια συμφωνία ύψους σχεδόν 222 εκατομμυρίων ευρώ η οποία κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ μεταγραφής ποδοσφαιριστή. Τέσσερα χρόνια μετά, ο Μέσι και ο Νεϊμάρ ξανασμίγουν, με τον Αργεντινό να έχει υπογράψει στον σύλλογο της γαλλικής πρωτεύουσας με μισθό 35 εκατ. ευρώ τη σεζόν.

Η διείσδυση των Καταριανών στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο

Εκείνο το παιχνίδι του 2010 το παρακολούθησε ο τότε πρόεδρος της Μπαρτσελόνα, Σάντρο Ροσέλ, ο οποίος στα μέσα Δεκεμβρίου 2010 ανακοίνωσε ότι ο σύλλογός του είχε υπογράψει μια συμφωνία-ρεκόρ ύψους 140 εκατομμυρίων ευρώ για χορηγία από το ίδρυμα του Κατάρ, που θα «φιγουράρει» στη φανέλα της Μπαρτσελόνα. Το 2013 αυτή η συμφωνία αντικαταστάθηκε από μια ακόμη συμφωνία πολλών εκατομμυρίων ευρώ, αυτή τη φορά με την Qatar Airways.

Στο μεταξύ, ο πρώην αρχηγός της Μπαρτσελόνα, Τσάβι, άφησε την Ισπανία για να παίξει και στη συνέχεια να προπονήσει την κορυφαία ομάδα του Κατάρ, την Αλ Σαντ, αγαπημένη της οικογένειας του εμίρη του Κατάρ. Το 2011, η Qatar Sports Investments αγόρασε την Παρί Σεν Ζερμέν.

Η σημασία του φιλικού αγώνα του 2010 μεταξύ των δύο «γιγάντων» της Νότιας Αμερικής ήταν ότι σηματοδότησε την επιτάχυνση των φιλοδοξιών της χώρας, τόσο σε αθλητικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο. Η χώρα ήταν μικρή (έχει πληθυσμό λιγότερο από τρία εκατομμύρια), στρατηγικά ευάλωτη, υπερβολικά εξαρτημένη από τα έσοδα από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο και σε μεγάλο βαθμό άγνωστη για όσους εμπλέκονται με τον αθλητισμό και συγκεκριμένα με το ποδόσφαιρο.

Η κυβέρνηση της Ντόχα είχε, λοιπόν, θέσει σε εφαρμογή μια εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, σχεδιασμένη για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε. Ο αθλητισμός αποτέλεσε έναν από τους κεντρικούς πυλώνες αυτής της στρατηγικής, με κεντρικό άξονα το ποδόσφαιρο και την υποψηφιότητα για το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου. Ο εμίρης του Κατάρ εκτιμούσε ότι η επιτυχής εξασφάλιση των δικαιωμάτων φιλοξενίας του τουρνουά θα αύξανε την προβολή της χώρας, θα έδινε φωνή στις φιλοδοξίες της, θα της επέτρεπε να προβάλλει ήπια ισχύ και θα βοηθούσε στην οικοδόμηση του εθνικού brand, εξασφαλίζοντας την έξωθεν καλή μαρτυρία για την πολιτική ηγεσία και την οικογένεια του εμίρη Αλ Θάνι.

Η διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου προορίζεται, μεταξύ άλλων, να συμβάλει στην τόνωση της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας, ενώ η εξαγορά της Παρί ήταν επίσης μια κλασική επένδυση ενός κράτους-φέουδου: ένα περιουσιακό στοιχείο σε μια από τις πιο ακτινοβολούσες πρωτεύουσες του κόσμου, μια ομάδα που δεν είχε αναπτύξει εμπορικά τις δυνατότητές της και θα μπορούσε δυνητικά να δημιουργήσει τακτικές, μεγάλες ροές εισοδήματος.

Οι πολιτικές διαστάσεις και η σύγκρουση με το Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι

Το Κατάρ χρησιμοποίησε τη μεταγραφή του Νεϊμάρ το 2017 για να ορθώσει ο Αλ Θάνι το ανάστημά του απέναντι στους περιφερειακούς του αντιπάλους του και να δείξει ότι διαθέτει το εκτόπισμα και τη δύναμη να προσελκύσει συμμάχους μέσα από το ποδόσφαιρο. Η μεταγραφή συμβόλιζε επίσης τον τρόπο με τον οποίο η Ντόχα βλέπει το ποδόσφαιρο ως μέρος του οπλοστασίου της ήπιας ισχύος της, τη στιγμή που Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα απειλούσαν με στρατιωτική επέμβαση, με το πρόσχημα ότι το Κατάρ υποστήριζε τρομοκρατικές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο.

Αν το 2010 σηματοδότησε την επιτάχυνση των σχεδίων της χώρας, τότε το 2022 αρχίζει να μοιάζει με την κορύφωση των σχεδίων του Κατάρ. Με την υπογραφή του Μέσι, η Παρί ελπίζει ότι θα είναι σε θέση να κατακτήσει το πολυπόθητο τρόπαιο του Champions League. Αν το πετύχει την ίδια χρονιά που η χώρα θα φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο, αυτό θα συνιστούσε έναν ποδοσφαιρικό θρίαμβο, με σημαντικές προεκτάσεις και στο πολιτικό επίπεδο αλλά και στην κοινωνία, με ένα σημαντικό μέρος της να έχει αρχίσει να εκδηλώνει την αγανάκτησή της προς την ηγεσία του εμίρη.

Η υπογραφή του Μέσι μπορεί να φαίνεται ότι είναι περισσότερο αποτέλεσμα τύχης παρά σχεδιασμού. Έντεκα χρόνια ωστόσο μετά από εκείνη τη ζεστή νύχτα του Νοεμβρίου στο στάδιο Χαλίφα, φαίνεται ότι πολλά δεν ήταν τελικά τυχαία.