Όταν ο Άλεν Άιβερσον έφερε την κουλτούρα της χιπ χοπ και το γκέτο στο ΝΒΑ
Ήταν πρεσβευτής της χιπ χοπ, των καταπιεσμένων, των θυμάτων της αστυνομικής βίας, του δικαιώματος στην ισότητα και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ο Άλεν Άιβερσον έχει γράψει ιστορία στο ΝΒΑ. Ένας πολύ κοολ τύπος, ένας θρύλος τους αμερικάνικου μπάσκετ, ευαίσθητος και θαυμαστής του Μάικλ Τζόρνταν, δεν έκρυψε ποτέ την αγάπη του για τον σπουδαίο αυτό παίκτη. Με τη μισή του καρδιά αφοσιωμένη στην Φιλαδέλφια και τους 76ers και την άλλη μισή στη Σάρλοτ, όπου και κατοικεί, πήγε να παρακολουθήσει το παιχνίδι μεταξύ των δύο ομάδων.
Ο Τζόρνταν που έχει εμπλακεί με τα διοικητικά της ομάδας της Νέας Ορλεάνης, κάθισε και τα ήπιε μετά το παιχνίδι με τον Άιβερσον. «Φίλε, σε αγαπώ, φίλε», είπε στον Τζόρνταν, με τον πρώην εμβληματικό σταρ των Σικάγο Μπουλς να του θυμίζει την πρώτη τους συνάντηση στο παρκέ. «Δεν σε συμπάθησα καθόλου στην αρχή» του είπε. «Εκείνο το ματς μου έχει κάτσει. Έκτοτε κατάλαβα ότι θα ήσουν μπελάς» πρόσθεσε ο Τζόρνταν, ο οποίος κατά καιρούς έχει πλέξει το εγκώμιο του Άλεν, αναγνωρίζοντας πόσο μεγάλος παίκτης ήταν.
Ο Άιβερσον θεωρεί τον Τζόρνταν ως την μπασκετική του έμπνευση. Οπαδός των Μπουλς ως παιδί, τονίζει ότι ο Τζόρνταν ήταν ο λόγος που ονειρευόταν να παίξει στο ΝΒΑ. Στις 12 Μαρτίου 1997 αντιμετώπισε το είδωλό του σε ένα ματς που άφησε ιστορία. Ο Άιβερσον θυμάται ξεκάθαρα την ημέρα. Ακόμα ακούει τον προπονητή των Μπουλς, Φιλ Τζάκσον, να φωνάζει «Μάικλ!» από τον πάγκο και «πείτε στον Τζόρνταν να σηκωθεί πάνω του!». Και ο Τζόρνταν – επτά φορές στην καλύτερη αμυντική πεντάδα του ΝΒΑ εκείνα τα χρόνια – την «πάτησε» απέναντι στον Άλεν, με τον rookie να έχει περίσσιο θράσος και να κάνει πράγματα και θαύματα. Το γήπεδο σηκώθηκε όρθιο στη Φιλαδέλφεια και χειροκρότησε εκστασιασμένο, αναγνωρίζοντας ότι ο Άιβερσον «ήρθε για να μείνει».
Ο Άιβερσον ήταν ένας νεαρός παίκτης που δοκίμαζε τις δυνάμεις του κι ήθελε να αφήσει το στίγμα του απέναντι στους κορυφαίους της λίγκας. Αυτό το παιχνίδι ήταν μια σπουδαία ευκαιρία να αποδείξει ότι άξιζε όλη τη διαφημιστική εκστρατεία που τον περιέβαλλε από τα χρόνια του γυμνασίου, ότι άξιζε να είναι το Νο. 1 στο ντραφτ, ότι άξιζε το χρίσμα ως μελλοντικός αστέρας του NBA.
Ο αντίκτυπος του Άιβερσον επεκτάθηκε πολύ πέρα από τα κατορθώματά του στο γήπεδο. Έντεκα φορές συμμετοχή στο All-Star Game, τέσσερις φορές πρώτος σκόρερ της regular season, δύο φορές MVP του All-Star Game, MVP την σεζόν 2000-01. Αλλά για να κατανοήσουμε το σύνολο του μεγαλείου του, να κατανοήσουμε πόσο σημαντικός είναι ο Άιβερσον στην ιστορία του μπάσκετ, αξίζει να δούμε και την κουλτούρα που αντιπροσώπευε, ενέπνευσε και κουβαλούσε μαζί του.
Είναι χιπ χοπ σε όλα του
Ο Άλεν είναι χιπ χοπ. Τόσο με την έννοια του μουσικού είδους, αλλά και με την έννοια της κουλτούρας και των ανθρώπων. Ήταν πρεσβευτής της χιπ χοπ, των καταπιεσμένων, των θυμάτων της αστυνομικής βίας, του δικαιώματος στην ισότητα και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
«Ο Άιβερσον ήταν τα πάντα για μένα» είπε ο Κέβιν Ντουράντ στους δημοσιογράφους αφού πέρασε τον Άιβερσον στη σχετική λίστα με τους κορυφαίους σκόρερ όλων των εποχών στο ΝΒΑ. «Ήταν ένας από αυτούς τους τύπους που προσπαθούσα να μιμηθώ κάθε φορά που έβγαινα έξω και έπαιζα με τους φίλους μου» πρόσθεσε. Τα ίδια είχε πει και ο Στεφ Κάρι, ο οποίος σε ηλικία 15 ετών επίσης προσπαθούσε να μιμηθεί τον Άλεν. «Προσπάθησα» είχε πει ο Κάρι στο podcast «Hoops Adjacent». «Δεν είχα το σωστό χτένισμα. Αλλά μου άρεσε να προσπαθώ και να μιμούμαι τις κινήσεις του. Φορούσα όμως τα αξεσουάρ του. Τρελαινόμουν για τα αξεσουάρ του, έδιναν ταυτότητα και στυλ».
Το χιπ χοπ στέριωσε στη ψυχή του, όπως φύτρωσε στις ψυχές εκατομμυρίων άλλων αφροαμερικανών και λατίνων στα γκέτο της φτώχειας και των στερήσεων. Στις κοινότητες των αδύναμων και περιθωριοποιημένων που το πρόγραμμα οικονομικής στήριξης και κοινωνικής ένταξης του προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν είχε εκτός σχεδιασμού. Μια κατάσταση που επιδεινώθηκε από την επιδημία κρακ που κατέστρεψε αυτές τις γειτονιές τις δεκαετίες του 1980 και του 1990.
Το χιπ χοπ έγινε όχημα έκφρασης, αυτοπραγμάτωσης, ακόμη και ανάτασης της κοινότητας. Η κουλτούρα «φώναζε» ταυτόχρονα για τις άθλιες συνθήκες, ενώ παράλληλα παρείχε στους συμμετέχοντες μια απόδραση από την σκληρή πραγματικότητα. Έδωσε αξία σε εκατομμύρια νέους που γεννήθηκαν στη φτώχεια, δημιουργώντας εντελώς νέα παραδείγματα αναφορών, θαυμασμού και ταλέντου. Το στυλ και η δημιουργικότητα του παιχνιδιού του Άιβερσον αντικατόπτριζαν την επαναστατική και αυτοκαθαρτική αίσθηση του χιπ χοπ. Ο ίδιος ήταν «αδιάκριτος» και άφησε τον κόσμο να μάθει την προέλευσή του. Από το ύφος μέχρι τα φαρδιά ρούχα. Από τον τρόπο που έπαιζε και το στυλ του στο παρκέ και στον πάγκο, από τα κοσμήματα, από όλα.
«Το ταλέντο του. Η αυτοπεποίθησή του. Η μοναδικότητά του» είχε πει ο Κάρι. «Εκπροσώπησε τον πολιτισμό μας μέσα και έξω από το γήπεδο. Δεν ντρεπόταν και δεν ζητούσε συγγνώμη για το ποιος ήταν — ακόμα κι όταν οι κανόνες είχαν σχεδόν τεθεί για να αποτύχει με την έννοια του πώς ‘έτρεχε’τη ζωή του». Μία από τις χαρακτηριστικές στιγμές του Άιβερσον ήταν η διαφήμιση του 2001 για τα αθλητικά παπούτσια Reebok που έφεραν την υπογραφή του, των Answer V. Μια διαφήμιση απλή και λιτή: ασπρόμαυρη, με τον Άιβερσον να ντριμπλάρει και τον Jadakiss να ραπάρει. Ήταν ο Άιβερσον που μιλούσε στη γλώσσα της κουλτούρας του, στους δικούς του, στην κοινότητά του.
Το «Blackness» και το «μπάσκετ που είναι κάτι παραπάνω από ένα σπορ»
Ο Άιβερσον επικρίθηκε δριμύτατα για το στυλ και την έκφρασή του, για αυτό που πρέσβευε. Το 2005, ο τότε κομισάριος του ΝΒΑ, Ντέιβιντ Στερν, θέσπισε έναν ενδυματολογικό κώδικα του ΝΒΑ, απαγορεύοντας το «στυλ Άιβερσον» από τους παίκτες όταν εμφανίζονταν στα γήπεδα. Ο Άιβερσον είπε ότι συναντήθηκε με τον Στερν για περίπου 30 λεπτά, ντυμένος με φαρδιά φανέλα μπέιζμπολ και καπέλο και ένιωθε σαν να τον τιμωρούσε για ώρες. «Ο Άλεν έφερε τους μαύρους στο κέντρο του ΝΒΑ» θα πουν αργότερα σε πανεπιστημιακές αίθουσες, με το τμήμα Αφρικανικών Σπουδών του Berkeley να αφιερώνει μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος για τη σχέση αθλητισμού και ταυτότητας, όπως αυτή εκφράστηκε από κορυφαίες προσωπικότητες της αφροαμερικανικής κοινότητας, όπως ο Άιβερσον.
Ήταν αισθητικά μια στροφή 180 μοιρών από τη ‘θάλασσα’ των φαλακρών και ξυρισμένων κεφαλιών που ακολούθησαν πιστά το παράδειγμα του Τζόρνταν. Αν και το Blackness δεν είναι μονόδρομος για πολλούς αθλητές, η εκπροσώπησή του από τον Άλεν ήρθε να ταράξει τα νερά του ΝΒΑ.
Στην 75χρονη ιστορία του το ΝΒΑ είχε αυτά τα σημεία καμπής, σημεία που το άθλημα συναντούσε την κοινωνία και τις αναζητήσεις της, αλλά και σημεία που εκτίναξαν την εμπορική αξία του προϊόντος. Ο Μπιλ Ράσελ υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα στην αντιμετώπιση των εξωαγωνιστικών ζητημάτων του πρωταθλήματος, καθώς οι Σέλτικς εκείνης της εποχής ήταν πρωτοπόροι στο «σπάσιμο» των φυλετικών στερεότυπων και φραγμών. Οι Μάτζικ Τζόνσον και Λάρι Μπερντ πιστώνονται την έναρξη της σύγχρονης εποχής και τη μεταφορά του ΝΒΑ σε άλλο επίπεδο, σε άλλη κλίμακα. Η μαγεία που έφερε το ΝΒΑ σε μια εποχή που οι αφροαμερικανοί παίκτες βρίσκονταν στο περιθώριο και δεν είχαν status εφάμιλλο των λευκών – από τα συμβόλαια μέχρι την μιντιακή τους παρουσία – καθόρισε τη συνέχεια. Μετά ήρθε ο Τζόρνταν και τα πήγε όλα σε άλλο επίπεδο, στην τρελή κερδοφορία, κάνοντας το ΝΒΑ συστατικό στοιχείο της ποπ κουλτούρας. Ο Τζόρνταν απηύθυνε έκκληση στη γενιά των νέων στα αστικά κέντρα, φέρνοντας ένα εντελώς διαφορετικό κοινό στο ΝΒΑ, με τους Millennials να ταυτίζονται μαζί του όσο δεν είχαν ταυτιστεί με κανέναν άλλο. Στον αντίποδα της ποπ, ο Άιβερσον ανήλθε ως το αντίπαλο δέος. Ο Τζόρνταν έφερε το ΝΒΑ στο hip-hop και ο Άιβερσον έφερε το hip-hop στο ΝΒΑ.
Για τα εκατομμύρια που τον λάτρεψαν ως παίκτη και προσωπικότητα, ο Άιβερσον ήταν σύμβολο. Η μάχη του ενάντια στο status quo αντικατοπτρίζει τον αγώνα ενός λαού. Έδωσε το κίνητρο σε εφήβους σε όλη τη χώρα να βλέπουν τηλεόραση, να παρακολουθούν το NBA και να βλέπουν μέσα από τον Άλεν τον εαυτό τους. Όσο για το περίφημο crossover του στο Τζόρνταν που είδαμε στο παραπάνω βίντεο, ήταν «όλα τα λεφτά», σήμα κατατεθέν της μπασκετικής του ευφυίας, σήμα κατατεθέν μιας ολόκληρης γενιάς, αυτό που δοκιμάζαμε όλοι στα ανοιχτά γήπεδα και στα 3×3.
