Στην κερκίδα της Ζανκτ Πάουλι θα τα δεις όλα εκτός από φασίστες

Η θέση της Ζανκτ Πάουλι ως «καλτ κλαμπ» έχει τις ρίζες της στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και την άνοδο του κινήματος των καταληψιών του Αμβούργου, που ξεκίνησε με μία πορεία διαμαρτυρίας για τα σχέδια κατεδάφισης μιας σειράς σπιτιών στην Hafenstraße, στη ομώνυμη συνοικία της πόλης, και μίας «λαμπερής» ανάπλασης που προγραμματιζόταν από τον δήμο του Αμβούργου. 

Με φόντο την υψηλή ανεργία των νέων και την έλλειψη οικονομικά προσιτών κατοικιών, οι καταληψίες –που προέρχονταν κυρίως από εργατικές οικογένειες– αγκάλιασαν τη ριζοσπαστική αριστερή πολιτική. Ίδρυσαν κοινωνικές κουζίνες, μπυραρίες και χώρους συναυλιών, και σύντομα η Hafenstraße έγινε σύμβολο της λαϊκής κινητοποίησης. Διακοσμώντας τα κτίρια με γκράφιτι, τοιχογραφίες και συνθήματα, οι καταληψίες θα περνούσαν πάνω από μια δεκαετία σε σφοδρή σύγκρουση με τις αρχές της πόλης. Πολλοί θα άρχιζαν επίσης να υποστηρίζουν την ομάδα της περιοχής, βοηθώντας να τεθούν οι βάσεις γι’ αυτό που είναι σήμερα η Ζανκτ Πάουλι: ένας σύλλογος σφόδρα αντιφασιστικός, κατά των διακρίσεων και του κατεστημένου. Με ένα γήπεδο, το Millerntor, που βρίσκεται κοντά στις αποβάθρες του Αμβούργου, την περιοχή με τα κόκκινα φανάρια και την πυρετώδη νυχτερινή ζωή του Reeperbahn, εκεί όπου συναντιούνται τα ζωηρά πνεύματα της πόλης. 

Οι πρωτοβουλίες των οπαδών της ομάδας περιλαμβάνουν δωρεάν προπονήσεις και επιδοτούμενα ταξίδια για παιδιά της περιοχής, συγκέντρωση χρημάτων για την εξασφάλιση διαμονής σε άστεγους, οργάνωση αντιρατσιστικών τουρνουά βάσης και στήριξη της ομάδας προσφύγων και μεταναστών, της FC Lampedusa. Μέσα στο Millerntor, υπάρχει μια μεγάλη τοιχογραφία που γράφει «Kein Fussball Den Faschisten» («Όχι ποδόσφαιρο για φασίστες»), ένα σύνθημα που έχει κοσμήσει πολλές φορές στο παρελθόν την φανέλα του συλλόγου και πάντοτε τα τελευταία χρόνια φοριέται από τους παίκτες σε παιχνίδια κοντά στην επέτειο μνήμης του Ολοκαυτώματος. Στις εξέδρες, οι οπαδοί έχουν οργανώσει χορογραφίες για την υποστήριξη της κοινότητας κι ανεβάζουν τακτικά πανό με μηνύματα όπως «Καλώς ορίσατε πρόσφυγες» και «Κανείς δεν είναι παράνομος».

Μέσα όμως σε αυτόν τον σύλλογο με βαθιά αντιρατσιστικά αντανακλαστικά βρίσκουμε έναν ναζί, τον Wilhelm Koch, πρόεδρο του συλλόγου από το 1933 έως το 1969, την ιστορία του οποίου έμαθε η γερματική και παγκόσμια ποδοσφαιρική κοινότητα το 1997 μέσα από τον René Martens, φίλο της ομάδας, ο οποίος δημοσίευσε ένα βιβλίο αφιερωμένο στην ιστορία του συλλόγου, με τίτλο «FC St. Pauli: You will never walk alone». Η έρευνα του Martens δίχασε πολλούς και χώρισε τα μέλη του κλαμπ στη μέση, ενώ στη γενική συνέλευση των μελών, τον Οκτώβριο του 1997, έγινε συζήτηση για την αφαίρεση του ονόματος του Κοχ από το γήπεδο, αλλά μερικοί από τους πιο παραδοσιακούς υποστηρικτές της ομάδας ήταν αντίθετοι. 

Πολλά μέλη συγκεντρώνονται γύρω από μία προσωπικότητα με επιρροή, τον Ronny Galczynski, μέλος του Die Grünen, του αναδυόμενου τότε γερμανικού πράσινου κόμματος, μία σεβαστή κι αγαπητή προσωπικότητα τόσο στη γειτονιά όσο και στο κλαμπ. Παίκτης των ομάδων νέων της Ζανκτ Πάουλι, δημοσιογράφος στο επάγγελμα, ο Galczynski ήταν ιδρυτής του Der Übersteiger, του fanzine του συλλόγου, κατεφέρνοντας το φθινόπωρο του ’98 να βάλει το θέμα της αλλαγής του ονόματος του γηπέδου σε ψηφοφορία στη γενική συνέλευση. Σε κλίμα ψυχρού πολέμου, η πρότασή του συγκεντρώνει 133 ψήφους υπέρ και μόνο 72 κατά, με 20 μέλη να απέχουν, σε μία ιστορική ψηφοφορία για τον σύλλογο και την ιστορία του. Πλέον το γήπεδο θα ονομάζεται Millerntor-Stadion, από το όνομα μίας από τις μεσαιωνικές πύλες της πόλης του Αμβούργου.

Η υπόθεση Koch άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Ζανκτ Πάουλι. Η αφαίρεση του ονόματος του ιστορικού προέδρου της από το γήπεδο αποτέλεσε την αφετηρία μιας ευρύτερης διαδικασίας ανασκόπησης ολόκληρης της ιστορίας του συλλόγου κι ανάδειξης σκοτεινών πλευρών του πρόσφατου ναζιστικού παρελθόντος, ειδικά σε μία περίοδο που η ακροδεξιά είχε αρχίσει και πάλι να σηκώνει κεφάλι. Τόσο η υπόθεση του Koch, όπως και του Otto Wolff, ενός άλλου, κάποτε σεβαστού μέλος του συλλόγου, που συμμετείχε στα ανοσιουργήματα και εγκλήματα του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος εναντίον εβραϊκών οικογενειών στο Αμβούργο, παρουσιάζονται στο μουσείο της ομάδας μέσα στο στάδιο Millerntor και είναι αποτέλεσμα της άοκνης ερευνητικής εργασίας μελών και ακτιβιστών του συλλόγου, που δεν θέλουν να βάλουν κάτω από χαλί σκοτεινές πτυχές τις ιστορίας της ομάδας και προσώπων που βρέθηκαν στο παρελθόν σε θέσεις ευθύνης.

Ακούστε το νέο επεισόδιο του podcast «Πελότα Λίμπρε»:

*Το σημερινό επεισόδιο είναι το δεύτερο από τα πέντε επεισόδια του Πελότα Λίμπρε αφιερωμένα στον φετινό αντιφασιστικό Σεπτέμβρη και τα 10 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα.