Οι τριήμερες διαπραγματεύσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το Ταμείο Ανάκαμψης θυμίζουν εποχές του πρώτου εξαμήνου του 2015. Τότε που ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προσπαθούσε να πείσει τους εταίρους του για τερματισμό της λιτότητας και αλλαγή του δημοσιονομικού μοντέλου προς όφελος της βιώσιμης ανάπτυξης. Τότε αντιμετωπιζόταν ως το «μαύρο πρόβατο» που θέλει να διαλύσει την ΕΕ και την Ευρωζώνη.
Σήμερα, αντίθετα, ο Μαρκ Ρούτε, Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, «κάνει παιχνίδι» και επιδεικνύει ακραίο κυνισμό και αδιαλλαξία ως προς το Ταμείο, τις απαιτήσεις δανειοδότησης και επιχορηγήσεων, πιέζοντας για νέο μείγμα λιτότητας. Έχοντας την ανοχή της Γερμανίας και τη σιωπηρή στήριξη της Δανίας, της Σουηδίας και της Αυστρίας, που πιέζουν για δραστική μείωση των επιχορηγήσεων, για μηχανισμό-φρένο στις εκταμιεύσεις που «μυρίζει» μνημόνιο, για νέες περικοπές στον ήδη αδύναμο πολυετή κοινοτικό προϋπολογισμό 2021-2027. Τη γνωστή δηλαδή συνταγή που εφαρμόζεται εδώ και μια δεκαετία σε ΕΕ και Ευρωζώνη, συνταγή που έχει εντείνει τις περιφερειακές και εισοδηματικές ανισότητας και το χάσμα Βορρά-Νότου.
Το Συμβούλιο προχωρά από συμβιβασμό σε συμβιβασμό, από αδιέξοδο σε αδιέξοδο, με την ευρωπαϊκή ηγεσία να είναι κατώτερη των περιστάσεων. Εκείνο που μέχρι τώρα υπερβαίνει το σύνηθες «οικονομικό παζάρι» είναι η πρόταση να θεσπιστεί δικαίωμα βέτο οποιασδήποτε χώρας στη χρηματοδότηση μιας άλλης, όταν αυτή παραβιάζει τις μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις της. Πρόταση η οποία συμπυκνώνει την οδυνηρή εμπειρία των ελληνικών μνημονίων, με το «βασανιστήριο» των αξιολογήσεων και των δανειακών δόσεων, που κατά το δοκούν οι θεσμοί χρησιμοποιούσαν και ως πρόσθετη πίεση για υιοθέτηση μέτρων που δεν είχαν συμφωνηθεί στη βάση του μνημονίου.
Η πρόταση αυτή καθιστά την ΕΕ μια τεράστια αρένα χωρών που ανταγωνίζονται ποια θα τιμωρήσει περισσότερο την άλλη. Διευρύνεται δηλαδή και εισάγεται στη νομολογία της Ένωσης ένας νέος τρόπος διεύρυνσης των διακρατικών συγκρούσεων, που φέρνει το ενωσιακό οικοδόμημα πιο κοντά στη διάλυση παρά στην σύγκλιση.
Ο «άξονας της λιτότητας», τα κράτη που πιέζουν προς την κατεύθυνση της λιτότητας, φαίνεται να επικρατούν μέχρι τώρα στις διαπραγματεύσεις για το Ταμείο, τη στιγμή που η ΕΕ χρειάζεται το ακριβώς αντίθετο. Χρειάζεται ενισχυμένο προϋπολογισμό, ενισχυμένες πολιτικές συνοχής, ισχυρή ηγεσία που θα δίνει λύσεις και δεν θα πολλαπλασιάζει τα ήδη πολλά και μεγάλα προβλήματα.
