Γρηγόρης Λαμπράκης: Ο αγωνιστής-σύμβολο της Δημοκρατίας

Στις 3 Απριλίου του 1912 γεννιέται στην Κερασίτσα Αρκαδίας ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Πνεύμα αγωνιστικό και με αγάπη για τη ζωή και τον άνθρωπο, συνδύασε από πολύ νωρίς με επιτυχία το πάθος του για αθλητισμό, τις σπουδές του στην Ιατρική και την κοινωνική δράση. Διακρίθηκε σε  πανελλήνιο και βαλκανικό επίπεδο στο άλμα εις μήκος, διατηρώντας για 23 χρόνια το πανελλήνιο ρεκόρ. Το 1943 ιδρύει με άλλους συναθλητές του την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών», διαθέτοντας τα έσοδα από αγώνες σε λαϊκά συσσίτια. Το 1950 κατέλαβε τη θέση του υφηγητή Μαιευτικής – Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στις εκλογές «βίας και νοθείας » του 1961 ο Λαμπράκης κατεβαίνει υποψήφιος με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ και εκλέγεται βουλευτής Πειραιά. Τον ίδιο χρόνο ιδρύεται με δική του πρωτοβουλία η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» (ΕΕΔΥΕ).

Στις 21 Απριλίου 1963 η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε Πορεία Ειρήνης από τον Μαραθώνα στην Αθήνα. Η αστυνομία απαγόρευσε την πορεία και συνέλαβε πολλούς από τους διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Λαμπράκης προστατευόμενος από τη βουλευτική του ασυλία, πραγματοποίησε μόνος την πορεία, κρατώντας ένα μικρό πανό με το σύμβολο της ειρήνης. Αμέσως μετά συνελήφθη.

Η δολοφονία

Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης, μετά το πέρας εκδήλωσης για την ειρήνη στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τρίκυκλο στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε στις 27 Μαΐου 1963, σε ηλικία 51 ετών. Ο θάνατός του προκάλεσε λαϊκή αγανάκτηση αλλά και διεθνή κατακραυγή. Η κηδεία του στο Ά Νεκροταφείο συνοδεύτηκε από μια  παλλαϊκή συγκέντρωση 500.000 ανθρώπων που μετατράπηκε σε διαδήλωση καταδίκης της δεξιάς κυβέρνησης του Καραμανλή και του Παλατιού.

Πέρα από τους φυσικούς αυτουργούς, η δικαστική έρευνα που διεξήγαγαν ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας και ο νεαρός ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης, έφεραν στο φως σχέσεις των αρχών με το ακροδεξιό παρακράτος. Οι Γκοταμάνης και Εμμανουηλίδης καταδικάσθηκαν σε πολυετή φυλάκιση, αλλά απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.

Το πολιτικό και ιστορικό αποτύπωμα

Το αποτύπωμα της ζωής και του θανάτου του μεγάλου αγωνιστή υπήρξε τεράστιο. Πέρα των πολιτικών εξελίξεων που ακολούθησα της δολοφονίας του με την παραίτηση Καραμανλή, χιλιάδες νέοι ίδρυσαν τον πολιτικό οργανισμό «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη», που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο προοδευτικό κίνημα της δεκαετίας του ’60, με πρώτο γραμματέα τον Μίκη Θεοδωράκη. Το 1969 μεταφέρεται με μεγάλη επιτυχία στη μεγάλη οθόνη το πολιτικό μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικολού ”Ζ”από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, με πρωταγωνιστές τον Υβ Μοντάν, τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν και την Ειρήνη Παπά.