Η Περίπτωση του Βόλου ως Περιβαλλοντικός και Συνειδησιακός Μη-Τόπος

Γράφει η Φαίη Τζανετουλάκου

Ο Βόλος φάνταζε μια πόλη πρότυπο όταν αποφάσισα, πριν 17 χρόνια, να μετοικίσω από το Λονδίνο εκεί, ακολουθώντας τα βήματα της γιαγιάς μου που με τις ανταλλαγές πληθυσμών: μετανάστευσε στη Μαγνησία από την αρχαία Σωζόπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Με έντονη την πολυπολιτισμική του ταυτότητα και με μια μακραίωνη ιστορία, τοποθετημένος στις παρυφές του Πηλίου, του κατάφυτου βουνού των γάργαρων νερών και των βοτάνων, και στις όχθες του πλούσιου θαλάσσιου οικοσυστήματος του Παγασητικού, ο Βόλος αποτελεί μια από τις ομορφότερες πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας.

Ποτέ δεν θα ξεχάσω το πρώτο άρωμα που με διαπέρασε από τις γαζίες της οδού Γαζή, όπως και την εντύπωση που μου έκαναν τότε τα έργα στην περιοχή που αφορούσαν το περιβάλλον και το αστικό πράσινο, τον πολεοδομικό σχεδιασμό της, την ανάπλαση των διατηρητέων κτιρίων, αλλά και τα νέα δημοτικά κτίρια, τις παιδικές χαρές, τις προσεγμένες σχολικές εγκαταστάσεις, τις πολιτιστικές και αθλητικές υποδομές, την άριστη οδοποιία, και όλα όσα κάνουν μια πόλη βιώσιμη και φιλική για τους κατοίκους της.

Ειδικά στο χώρο του πολιτισμού, ο Καλλιτεχνικός Οργανισμός υπήρξε πρότυπο παραγωγής πολιτισμού στην Περιφέρεια, τοποθετώντας το Βόλο στο εθνικό πρόγραμμα πολιτιστικών πόλεων ως η Πόλη του Μουσικού Θεάτρου, το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου που δημιουργούσε τις δικές του παραγωγές, αλλά και στον τομέα των εικαστικών όπου και εργάστηκα για δυο χρόνια, παρουσιάσαμε ένα πλούσιο εκθεσιακό πρόγραμμα με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες στο Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο.

Δυστυχώς ήρθε η οικονομική κρίση του 2010 που προκάλεσε την επιβράδυνση αυτής της δημοτικής αναπτυξιακής δραστηριότητας. Παρόλα αυτά, οι εκλογές του 2014, τελέστηκαν σε ένα Δήμο οικονομικά οργανωμένο, με μελέτες και έργα έτοιμα να υλοποιηθούν, ενταγμένα στο ΕΣΠΑ 2014-20.

Εκείνη την περίοδο, αυτό που συνέβη στο Βόλο, αποτελεί τη μικρογραφία ενός φαινομένου που ξεκίνησε να σαρώνει την παγκόσμια πολιτική σκηνή.

Εμφανίστηκε ο φερόμενος ως «αυτοδημιούργητος πολιτικός». Από την Αγγλία ως την Αμερική, ένα νέο πολιτικό αφήγημα που ανδρώθηκε μέσα σε μια όλο και πιο ανταγωνιστική, κεφαλαιοκρατική κοινωνία επικράτησε των παλαιότερων και πιο παραδοσιακών μορφών  διακυβέρνησης και βασίστηκε σε τόσο ηθικό κενό όσο ήταν ικανό για να διαστρεβλωθεί η κοινή γνώμη και να διαβρωθούν εύκολα οι συνειδήσεις από αυτόκλητους σωτήρες.

Οι πολίτες του Βόλου, αποδιοργανωμένοι οικονομικά και ηθικά πίστεψαν αυτό το αφήγημα και εξέλεξαν τον καθρέφτη της αποσαρθρωμένης κοινωνίας τους. Μόνο και μόνο επειδή φυτεύονται άνθη στις δυο κεντρικές αρτηρίες και οργανώνονται λαϊκές φιέστες τα Χριστούγεννα τις οποίες οι ίδιοι φυσικά χρυσοπληρώνουν. Κι η υπόλοιπη πόλη ζει στο σκοτάδι υποκύπτοντας σε όλο το φάσμα εργολαβικών σχέσεων και δοσοληψίων.
Είναι γνωστό το σκάνδαλο του νερού και της ΕΡΓΗΛ, η ΔΕΥΑΜΒ βρέθηκε να χρωστάει 20 εκ στη ΔΕΗ, δεν γνωρίζουμε τίποτα για το σχέδιο υδροδότησης τη χρηματοδότηση του οποίου υποτίθεται ότι εκταμίευσε η Περιφέρεια για την πόλη του Βόλου, ενώ επικρατεί πλήρης αδιαφάνεια παντού. Αντ αυτού οι δημότες χρυσοπληρώνουν ένα υπερχλωριωμένο νερό που κρίθηκε ότι δεν είναι κατάλληλο για ανθρώπινη χρήση από το Υπουργείο Υγείας στις πρόσφατες πλημμύρες, με τον Βόλο να τροφοδοτείται στο μεγαλύτερο μέρος του από αμφιβόλου ποιότητας γεωτρήσεις, αντί για καθαρισμό και υδρομάστευση των βουνίσιων πηγών, και μια εκ των γεωτρήσεων να βρίσκεται στη ροή των στραγγιδίων της παλιάς χωματερής, ενώ οι τελευταίες μελέτες της Περιφέρειας έδειξαν σε κάποιες από αυτές τις γεωτρήσεις την τρομακτική περιεκτικότητα του 28 μg/L σε καρκινογόνο Εξασθενές Χρώμιο.

Όμως πέρα από το πρόβλημα του νερού, ο Βόλος παρουσιάζει όλη τη βεντάλια των προβλημάτων μίας διεφθαρμένης και παρατημένης πολιτείας, όχι μόνο σε σχέση με τη λειτουργία του Δήμου αλλά και την ολιγωρία και συχνά συναίνεση της Περιφέρειας. Οι πρόσφατες πυρκαγιές αλλά και πλημμύρες  παρουσίασαν την εικόνα της ανοχύρωτης πόλης.

Δεν εφαρμόστηκε τίποτα από όσα προβλέπει ο νόμος και το σχέδιο πολιτικής προστασίας για την πόλη, δεν υπήρχαν λειτουργικοί κρουνοί στις ΒΙΠΕ, δεν είχαν καθαριστεί τα φρεάτια και οι αγωγοί ομβρίων, δεν λειτουργούσαν οι γεννήτριες που διασφαλίζουν ότι θα γίνεται απορροή υδάτων σε σημεία πλημμυρίζουν, δεν έχει κατασκευαστεί τάφρος στον περιφερειακό παρά κάποιες άκρως επικίνδυνες και ρηχές γέφυρες στους χείμαρρους, ενώ  οι περίφημοι κόμβοι μπορεί να έχουν πάνω βραχόκηπους και Κένταυρους αλλά δεν  έχουν δίκτυο απορροής υδάτων ούτε καν σχετικές μελέτες για αυτό, όπως αποδείχθηκε και με το πρόσφατο σκάνδαλο του κόμβου στο Παλαιό Κοιμητήριο, όπου και το ΥΠΟΟΑ και το ΚΑΣ εναντιώθηκαν, την ίδια στιγμή που ένας έξαλλος δήμαρχος σχεδίαζε ο ίδιος (!) προκλητικά στο έδαφος το που ακριβώς θα χωροθετηθούν, καρατομώντας εν μία νυκτί χωρίς άδεια τα δυο υπεραιωνόβια κυπαρίσσια της εισόδου του μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς.

Για την αέρια ρύπανση όλα είναι πλέον γνωστά, ο Βόλος έχει θανάσιμες υπερβάσεις στα μικροσωματίδια PM2,5 τον περισσότερο χρόνο μέσα στο έτος (όριο ΠΟΥ το 15 και συχνά ο Βόλος φτάνει το 150!), χωρίς να υπάρχουν επίσημες μετρήσεις για βαρέα μέταλλα και διοξίνες στο έδαφος και στο ζωικό κεφάλαιο, η ΑΓΕΤ συνεχίζει να «καίει ότι γουστάρει» σύμφωνα με τις γλαφυρές ευλογίες του δημάρχου και των κυβερνήσεων που την αδειοδότησαν να το πράττει, αλλά λόγω της πίεσης των πολιτών κερδήθηκε μια μεγάλη νικη από το ΣΤΕ και τα σκουπίδια δεν έρχονται πια δια θαλάσσης. Η ίδια η εταιρία επιμένει στην εκδικητική της πρακτική ετοιμάζοντας, μετά και την αγωγή SLAPP εναντίον μας, έφεση κατά των τριών που αθωωθήκαμε το περασμένο φθινόπωρο επειδή σηκώσαμε πανό στις εγκαταστάσεις της.

Ταυτόχρονα, στην πόλη της Ελλάδας με το λιγότερο πράσινο, η εκδικητικότητα του Δήμου και της απελθούσας περιφερειακής αρχής επάνω στο αστικό και περιαστικό πράσινο είναι άνευ προηγούμενου με τις λιγοστές πήγες οξυγόνου όπως τα αιωνόβια πλατάνια στα ποτάμια του Πηλίου να κόβονται με ρυθμούς αστραπής, με ένα θολό αντιπλημμυρικό αφήγημα και χωρίς καμία εμπεριστατωμένη μελέτη της χρησιμότητας ενός τέτοιου περιβαλλοντικά καταστροφικού έργου, πλήρως αντιθέτου με ότι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και εναντίον οποιασδήποτε αντίστοιχης νομοθεσίας.

Φυσικά όταν δίνεις γη και ύδωρ, όλες οι πόρτες ανοίγουν για πάσης φύσεως «αναπτυξιακές» μπίζνες. Με επίσημο έγγραφο του ο δήμαρχος Βόλου, όσο και να εξίστανται οι δημοτικοί σύμβουλοι της άρχουσας παράταξης, έδωσε το 2020 το πράσινο φως για την εγκατάσταση LNG που δρομολογείται για τον Παγασητικό, μια εγκατάσταση τεράστιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την ευρύτερη περιοχή. Δεν υπολόγισαν όμως την αντίδραση των κατοίκων που έχουν οργανωθεί σε ένα μαζικό κίνημα αντίστοιχο του κινήματος κατά της καύσης απορριμμάτων.

Δυστυχώς σε ένα άρθρο δεν εξαντλούνται τα τραύματα αυτής της πολύπαθης περιοχής. Σε αυτή που καταρρέει ο πολιτισμός μαζί με τα σχολεία, δίχως να έχει φτιαχτεί ούτε ένα, σε αυτή που τα θέατρα εγκαινιάζονται μισοτελειωμένα και τα μουσεία υπάρχουν στο χώρο της εικονικής πραγματικότητας. Στην οποία έχει παρατηρηθεί κάτι ακόμα πιο σκοτεινό.

Σε πρόσφατη έρευνα καταδείχθηκε το φαινόμενο της αυξανόμενης βίας σε νέα παιδιά. Δεν είναι τυχαίο όταν το πρότυπο τους είναι ο πρώτος πολίτης της πόλης που διαρκώς καθυβρίζει και απειλεί, με χυδαίους σεξιστικούς, ομοφοβικούς και γηπεδικούς χαρακτηρισμούς, όσους στέκονται εμπόδιο στα σχέδια του.

Πριν λίγες μέρες, εκλεγμένος Δημοτικός Σύμβουλος της παράταξης Μπέου, γνωστός body builder που στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί για παράνομη οπλοφορία, εμφανίστηκε μασκοφόρος σε συνάντηση εργασίας της ΔΕΥΑΜΒ και επιτέθηκε με γροθιές σε Δημοτικό Σύμβουλο της ΛΑΣ, που ερευνά μαζί με Συμβούλους της Συμμαχίας για το Βόλο, την κακοδιαχείριση και τα σκάνδαλα της Δημοτικής Υπηρεσίας που διαχειρίζεται το νερό της πόλης. Με αυτές τις μαφιόζικες πρακτικές λειτουργεί δυστυχώς η Δημοτική Αρχή της πόλης.

Είναι ελπιδοφόρο ότι η παράταξη της μείζονος μειοψηφίας που με επικεφαλής τον νομικό Νίκο Παπαπέτρο επιχειρεί για πρώτη φορά να αποκαλύψει όλα τα επικίνδυνα μυστικά και ψέματα αυτής της σκιώδους δημοτικής διακυβέρνησης.

Στο Βόλο πλήττεται η υγεία μας, ο πολιτισμός μας, ο ανθρωπισμός μας. Οι 32 χιλιάδες συμπολίτες μας που με βάση τη συνείδηση τους, επέλεξαν αυτή τη ντροπιαστική κατάσταση, ίσως να χρειαστεί να ξανασκεφτούν αν άξιζε τον κόπο. Εξάλλου η κενή συναισθημάτων συμπεριφορά είναι ο ορισμός της Ανθρωπόκαινου εποχής. Κι έχουμε μείνει εμείς, λίγοι αλλά ψυχωμένοι, να πολεμάμε με ανεμόμυλους και υψικάμινους, με εργολάβους και πριόνια, εκεί στις απέραντες εσχατιές της πολιτικής ανηθικότητας.

 *Η Φαίη Τζανετουλάκου είναι Δρ. Ιστορίας της Τέχνης, περιβαλλοντική ακτιβίστρια με τους Ενεργούς Πολίτες Βόλου.

*Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ’ ανάγκη με την άποψη του rosa.gr