Ιστορίες χωρίς φωνή: Μια ζωή σκλαβιά και απομόνωση

Αυτήν την εβδομάδα, ο δημοσιογράφος Πέτρος Κατσάκος γράφει στη στήλη του «Ιστορίες Χωρίς Φωνή» στην Αυγή για την Μπέτι και την Ανν, δύο ελέφαντες σε αιχμαλωσία που αποτελούν σύμβολα του αγώνα για απελευθέρωση των ζώων και για τον τερματισμό της χρήσης τους σε τσίρκο.

Οι ιστορίες της Μπέτι και της Ανν ξεκινούν πριν από πολλά χρόνια κάπου στη νοτιονανατολική Ασία όπου κυνηγοί τις αιχμαλωτίζουν, τις απαγάγουν από τις οικογένειές τους και τις πουλούν για να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους σε κάποιο τσίρκο της Δύσης. Η Μπέτι μετά από ένα μεγάλο ταξίδι καταλήγει στα χέρια της οικογένειας Κάρντεν που έχει και το ομώνυμο τσίρκο στις Ηνωμένες Πολιτείες και η Ανν αγοράζεται από τον Μπόμπι Ρόμπτερτς ιδιοκτήτη τσίρκο στην Βρετανία. Και οι δύο θηλυκοί ελέφαντες είχαν την ατυχία να βιώσουν την άγρια εκμετάλλευση σε συνθήκες σκλαβιάς και απομόνωσης από το είδος τους.

Ο αγώνας για την απελευθέρωση της Μπέτι

Η Μπέτι αιχμαλωτίστηκε το 1986 σε ηλικία μόλις τριών ετών και όταν μετά από λίγα χρόνια βρέθηκαν αγοραστές άρχισε να παίρνει τα πρώτα χρόνια μέρος σε παραστάσεις στο τσίρκο του Τζορτζ Κάρντεν και στην συνέχεια όταν η φυσική της κατάσταση της έπαψε να της επιτρέπει κάποια σκληρά και επίπονα κόλπα που οι άνθρωποι της επέβαλαν είναι υποχρεωμένη ακόμα και χωλαίνοντας να κάνει βόλτες μεταφέροντας στην καταπονημένη πλάτη της μια μεταλλική εξέδρα πάνω στην οποία κάθονται αναπαυτικά τουλάχιστον 12 παιδιά.

Η Μπέτι αποτελεί ένα σύμβολο στον αγώνα για την απελευθέρωση των ζώων και την απαγόρευση της χρήσης τους σε τσίρκο των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Μπέτι που σε καθημερινή βάση ακόμα και σε κακές καιρικές συνθήκες είναι υποχρεωμένη να κάνει κύκλους μεταφέροντας παιδιά στην πλάτη της έχει χάσει, όπως λένε οι επιστήμονες που χρόνια την παρατηρούν, κάθε ενδιαφέρον για την ζωή και βρίσκεται σε μια μόνιμη κατάσταση κατάθλιψης μένοντας για πολλές ώρες της ημέρας με τα μάτια κλειστά κουρασμένη και απογοητευμένη από την μίζερη μονοτονία της καθημερινότητάς της.

Σχεδόν 50 χρονών σήμερα η Μπέτι από την ημέρα της αιχμαλωσίας της και μετά δεν έχει ξαναδεί ελέφαντα και η ζωή της έχοντας γνωρίσει μονάχα την βία των εκπαιδευτών της και την στέρηση των βασικών αναγκών της σε ένα ξένο και εχθρικό για αυτήν περιβάλλον. Για πάνω από σαράντα χρόνια η Μπέτι υποχρεώνεται να παίρνει μέρος σε τρεις τρίωρες παραστάσεις της ημέρα και κάθε λίγες ημέρες αναγκάζεται να ταξιδεύει κλειδωμένη μέσα σε ένα κοντέινερ εκατοντάδες χιλιόμετρα από πολιτεία σε πολιτεία των ΗΠΑ.

Από τη μία φυλακή στην άλλη

Η Ανν που και αυτή αιχμαλωτίστηκε σε επίσης πολύ μικρή ηλικία στην Ταϊλάνδη αγοράστηκε από ένα βρετανικό τσίρκο από όπου με δικαστική απόφαση απελευθερώθηκε το 2012. Η Ανν απασχόλησε την βρετανική δικαιοσύνη όταν ήρθαν στην δημοσιότητα εικόνες και βίντεο από τους άγριους ξυλοδαρμούς της στο τσίρκο όταν αυτή δεν εκτελούσε με προθυμία τις εντολές κατά την διάρκεια της εκπαίδευσής της. Η Ανν έγινε κι αυτή με την σειρά της ένα σύμβολο για τον τερματισμό της χρήσης ζώων σε τσίρκο και φυσικά ήταν το πρώτο ζώο που κέρδισε την ελευθερία του με την βοήθεια μιας Δικαιοσύνης για την οποία τα μη ανθρώπινα ζώα είναι συνήθως αόρατα και χωρίς δικαιώματα.

Σήμερα η Ανν έχει φτάσει σε ηλικία 70 ετών και είναι ο γηραιότερος ελέφαντας που ζει στην γηραιά ήπειρο και συγκεκριμένα σε έναν από τους τρεις ζωολογικούς κήπους της Βρετανίας που έχουν έχουν έγκλειστους δύο ακόμη ασιατικούς ελέφαντες.
Παρά την απελευθέρωσή της από το τσίρκο η Ανν εξακολουθεί να βιώνει την απομόνωση και την αποξένωση από το είδος της και το φυσικό της περιβάλλον ζώντας μια μοναχική και γεμάτη στερήσεις ζωή. Οι βρετανικές αρχές μη αναγνωρίζοντας την παραμικρή υποχρέωση για την επανένταξη της Ανν στο φυσικό της περιβάλλον την έχουν καταδικάσει σε ισόβια μοναξιά σε έναν χώρο που ελάχιστες από τις φυσικές της ανάγκες μπορεί να ικανοποιήσει έχοντας μόνο να λένε πως την έσωσαν από την βαναυσότητα των εκπαιδευτών της στο τσίρκο.

Ελέφαντες στα πρόθυρα της αυτοκτονίας

Στο τσίρκο οι περισσότεροι ελέφαντες του τσίρκου περνούν σχεδόν το σύνολο της ζωής τους με τα δύο πόδια αλυσοδεμένα έχοντας για κατάλυμα έναν χώρο όχι μεγαλύτερο από ένα αυτοκίνητο. Οι αλυσίδες βγαίνουν από τα πόδια τους μόνο κατά την διάρκεια των παραστάσεων. Τα φυσικά πρότυπα συμπεριφοράς του ελέφαντα, τα οποία έχουν εξελιχθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια, αρνούνται αυτή την περιορισμένη, αλυσοδεμένη και κυριαρχούμενη ζωή. Η διατάραξη και η στέρηση της φυσικής συμπεριφοράς αυτών των ευφυών, συναισθανόμενων και άκρως κοινωνικών πλασμάτων δεν είναι μόνο απάνθρωπο και σκληρό, αλλά και στρεσογόνο για το απομονωμένο ζώο που συχνά παρουσιάζει ακόμη και αυτοκτονικές τάσεις και σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, από το 1994 έως το 2020, τουλάχιστον 75 ελέφαντες τσίρκου έχουν πεθάνει από πρόωρους θανάτους.

*Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα ΑΥΓΗ, στις 21/01/2024.