Politico: Έρευνα στην Ελλάδα για διαγωνισμούς-απάτη 2,5 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης

Αποκαλυπτικό είναι το ρεπορτάζ της Νεκταρίας Σταμούλη στο Politico, σύμφωνα με το οποίο βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες μετά από καταγγελίες για απάτη που σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ από κονδύλια της ΕΕ έχουν χορηγηθεί σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα.

Έφοδοι σε γραφεία εταιρειών

Οι ερευνητές της ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού, φαίνεται να έκαναν έφοδο στα γραφεία των τριών εταιρειών τηλεπικοινωνιών της χώρας – Cosmote, Vodafone και Nova – καθώς και σε πέντε εταιρείες πληροφορικής και δύο συμβουλευτικές εταιρείες. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει έρευνα και από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), όπως αναφέρεται στο άρθρο.

Η έρευνα αποτελεί το τελευταίο πλήγμα στην αξιοπιστία του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία, αρχικής αξίας 723 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο χορηγεί δάνεια και επιχορηγήσεις στις 27 χώρες του μπλοκ.

Παράλληλα, το Politico υπενθυμίζει πως την περασμένη εβδομάδα, η αστυνομία συνέλαβε περισσότερους από 20 υπόπτους στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία που συνδέονταν με μια φερόμενη συνωμοσία απάτης 600 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο, στην Ιταλία.

Η ελληνική έρευνα επικεντρώνεται σε διαδικασίες δημόσιων διαγωνισμών όπου οι εταιρείες φέρονται να συνεννοήθηκαν για να μην διαγωνιστούν για την ίδια σύμβαση – περιορίζοντας τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν.

Αυτό μπορεί να οδήγησε σε αύξηση των αμοιβών που μπορούσαν να χρεώσουν, εμποδίζοντας τελικά τους Έλληνες φορολογούμενους να αποκομίσουν όλα τα οφέλη από τα χρήματα της ΕΕ.

Με έργα αξίας 35,95 δισ. ευρώ, η Ελλάδα είναι ένας από τους κύριους δικαιούχους του Ταμείου, που ονομάζεται και ως Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Περίπου το 1/5 αυτού του ποσού αφορούσε την ψηφιοποίηση της χώρας, σύφωνα με το σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Μέχρι σήμερα, περίπου 600 ψηφιακά έργα αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ έχουν δημοπρατηθεί και ανατεθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων. Η EPPO και η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο ανατέθηκαν αυτά τα έργα.

Σε ανακοίνωσή της, η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού ανέφερε ότι εξετάζει αν υπήρξε παραβίαση της συνθήκης της ΕΕ που «απαγορεύει τις αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, τις μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση για συνεννόηση ή μελλοντικές ανακοινώσεις τιμών σε ανταγωνιστές και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης».

Μόνο η Vodafone επιβεβαίωσε την έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού στο Politico.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, 10 εταιρείες ανέλαβαν πάνω από 600 έργα

Όπως φαίνεται, μεταξύ τους, οι 10 εταιρείες που είναι υπό έρευνα κέρδισαν συμβάσεις για περισσότερα από 600 έργα στον τομέα της τεχνολογίας μεταξύ των ετών 2020 και 2023, το καθένα αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ. Λίγα από αυτά τα έργα είχαν περισσότερες από μία προσφορές κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού.

Η έρευνα ξεκίνησε όταν η European Dynamics, μια ελληνική εταιρεία παροχής υπηρεσιών λογισμικού και πληροφορικής, υπέβαλε καταγγελία τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εποπτεύει τη διαχείριση του RRF, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιρειών.

Όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όριζε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού που συνδέεται με το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) της Ελλάδας σε 44 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που είναι αρκετές φορές μεγαλύτερο από το κόστος ενός εθνικού έργου ηλεκτρονικών προμηθειών σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία κόστισε 4,6 εκατ. ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατ. ευρώ για εννέα χρόνια και 1,3 εκατ. ευρώ στη Μάλτα.

Τελικά, μετά από διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιρειών, το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς με συνολικό προϋπολογισμό 5,7 εκατ. ευρώ και 12 εκατ. ευρώ για δύο έτη. Το ελληνικό κράτος πρέπει επίσης να πληρώσει τον εξοπλισμό, τις άδειες χρήσης λογισμικού και το κόστος φιλοξενίας του έργου.

Υπήρξε επίσης καταγγελία για παράτυπη πρόσβαση από μη εξουσιοδοτημένους λογαριασμούς στα συστήματα του ESIDIS, σύμφωνα με δύο υπαλλήλους με γνώση του θέματος, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία ενός συστήματος που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση χιλιάδων διαγωνιστικών διαδικασιών αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης της Ελλάδας δήλωσε ότι δεν υπήρξε καμία παραβίαση του συστήματος και ότι δεν έχει υποβληθεί καμία καταγγελία, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα.

Εκπρόσωπος της Κομισιόν επιβεβαίωσε ότι είχε λάβει επιστολή από την European Dynamics σχετικά με τον διαγωνισμό και είχε κοινοποιήσει όλες τις σχετικές πληροφορίες στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, OLAF.

«Θα συνεχίσουμε να χειριζόμαστε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που ενδέχεται να λάβουμε στο πλαίσιο των εξουσιών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ και τον κανονισμό RRF», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος της ΕΕ.

Αξιωματούχος με γνώση του θέματος δήλωσε στο Politico πως η EPPO ζήτησε από την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού τα στοιχεία που συγκέντρωσαν.

Έρευνα και σε άλλες χώρες της ΕΕ

Όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ στην οποία υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διανέμονται αυτά τα κεφάλαια. Εκτός από τις συλλήψεις στην ιταλική υπόθεση, η OLAF ερευνά πιθανή απάτη με τη χρήση των μετρητών ανάκαμψης του μπλοκ μετά την πανδημία σε αρκετές χώρες της ΕΕ.

Ωστόσο, τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Εδώ και καιρό υπάρχει εκτεταμένη κριτική στη χώρα σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής τους, με ισχυρισμούς ότι οι εταιρείες συνεργάζονται για το πώς και πότε θα υποβάλουν αίτηση για δημόσιο διαγωνισμό, αντί να τους επιτρέπεται να είναι ανταγωνιστικές και να προσφέρουν καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής.

Άνθρωποι με γνώση του θέματος αναφέρουν αδιαφανείς διαδικασίες και παραχωρήσεις προς τις εταιρείες. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από τους διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για τα μετρητά διάσωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, η έρευνα δείχνει ότι η διαφθορά έχει χειροτερέψει.

Ειδικά στον τεχνολογικό τομέα, εταιρείες εκφράζουν την δυσαρέσκειά τους που δεν καταφέρνουν να κερδίσουν κρατικές συμβάσεις, ενώ άλλες εταιρείες, που μπορεί να είναι και μικρότερες, έχουν αναλάβει έργα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Τι έδειξε έρευνα σε 110 δημόσιους διαγωνισμούς

Το Politico αναφέρει πως εξέτασε 110 ελληνικούς δημόσιους διαγωνισμούς που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, κυρίως από το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ, μεταξύ 2021 και Ιανουαρίου 2024.

Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων, 101 προσφορές, ανατέθηκαν σε μία από τις 10 εταιρείες που ερευνώνται και δεν ανταγωνίστηκαν κανέναν άλλο υποψήφιο. Μόνο σε εννέα διαγωνισμούς υπήρχαν περισσότερες από μία προσφορές.

Ακόμα και σε διαγωνισμούς όπου πολλές εταιρείες έκαναν προσφορά σε έναν διαγωνισμό, κάθε εταιρεία φαινομενικά έκανε προσφορά μόνο για ένα μοναδικό τμήμα.

Όταν ζητήθηκε σχόλιο επί αυτοί από τον εκπρόσωπο της ΕΕ. δήλωσε ότι οι αποφάσεις για την ανάθεση συμβάσεων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των αρμόδιων ελληνικών αρχών.

«Η πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις ανήκει στα κράτη μέλη», τόνισε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.