Εμπραχίμ Ραΐζι: Το προφίλ του επόμενου προέδρου του Ιράν
Ο Ραΐζι είναι ιδεολογικά πολύ κοντά στον Χαμενεΐ, ο οποίος έχει αναδείξει τον Ραΐζι σε θέσεις επιρροής καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του.
Οι Ιρανοί προσέρχονται στις κάλπες την Παρασκευή για να ψηφίσουν για πρόεδρο. Αν και οι εκπλήξεις πάντοτε υπάρχουν, είναι πολύ πιθανό να κερδίσει ο επικεφαλής του δικαστικού σώματος Εμπραχίμ Ραΐζι, διαδεχόμενος τον νυν πρόεδρο Χασάν Ρουχανί, ο οποίος παραιτείται λόγω των ορίων θητείας.
Ο Ραΐζι είναι ένας πραγματικός σκληροπυρηνικός και ενώ οι Ιρανοί πρόεδροι έχουν περιορισμένο ρόλο, αναμένεται να αφήσει σημαντικό στίγμα τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική πολιτική σκηνή.
Ποιος είναι ο Ραΐζι;
Ο Ραΐζι είναι ιδεολογικά πολύ κοντά στον Χαμενεΐ, ο οποίος έχει αναδείξει τον Ραΐζι σε θέσεις επιρροής καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Ο Ραΐζι έχει δώσει τα διαπιστευτήρια ως μέλος της σκληροπυρηνικής «γραμμής», καθώς είναι γνωστός στο Ιράν ως συμμετέχων στην «επιτροπή θανάτου» του 1988, κατά την οποία χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι εκτελέστηκαν μετά από συνοπτικές δίκες. Ο Ραΐζι είναι επίσης ένας «φτωχός» πολιτικά, χωρίς έμπνευση, χωρίς χαρισματικότητα, με ισχνή μόνο κατανόηση των θεμάτων που αντιμετωπίζει ο μέσος πολίτης στη χώρα. Ο Ρουχανί τον νίκησε αποφασιστικά στις εκλογές του 2017.
Η στήριξη από το κατεστημένο
Οι ιρανικές εκλογές δεν είναι ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες, αλλά είναι συνήθως ανταγωνιστικές. Φέτος το κράτος πήγε τον εκλογικό του έλεγχο σε ένα νέο επίπεδο. Το Συμβούλιο των Φρουρών, το οποίο ελέγχει τους υποψηφίους για τα εθνικά αξιώματα και είναι στενά συνδεδεμένο με τον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, απέκλεισε αρκετούς υποψηφίους που αποτελούσαν πιθανή πρόκληση για τον Ραΐζι, όπως ο πρώην πρόεδρος του κοινοβουλίου Αλί Λαριτζανί. Οι αυθαίρετοι αποκλεισμοί του Συμβουλίου προκάλεσαν κάποιες εντάσεις, ωστόσο ο Χαμενεΐ, ο οποίος στο τέλος της ημέρας κάνει κουμάντο, επικύρωσε τις ενέργειες του Συμβουλίου.
Έχει να αντιμετωπίσει ανταγωνισμό ο Ραΐζι;
Ο Ραΐζι έχει τρεις ανταγωνιστές, συμπεριλαμβανομένου ενός μετριοπαθούς στελέχους (έξι ανταγωνιστές εγκρίθηκαν, αλλά τρεις έχουν ήδη αποσυρθεί- ενδέχεται να αποσυρθούν και άλλοι πριν από την αυριανή κούρσα). Εκτός από τον Ραΐζι, κανένας από τους υπόλοιπους υποψηφίους δεν έχει εθνικό προφίλ ή βάση υποστήριξης. Με την έλλειψη πραγματικών επιλογών, οι περισσότεροι Ιρανοί πιθανότατα δεν θα ψηφίσουν. Μόνο το 40% περίπου των πολιτών έχει δηλώσει ότι θα ψηφίσει, ποσοστό που αναμένεται να είναι το χαμηλότερο στην ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων της χώρας. Αυτό θα στερήσει από τον Ραΐζι μια πραγματική λαϊκή εντολή και θα υπονομεύσει τη νομιμότητα των εκλογών. Μέχρι εκεί όμως.
Η παρέμβαση της ισλαμικής ηγεσίας υπέρ του Ραΐζι είναι ουσιαστικά μια αντίστροφη ψήφος εμπιστοσύνης: Αντανακλά την έντονη επιθυμία να αναδειχθεί ο Ραΐζι, αλλά και τις πραγματικές αμφιβολίες για το αν θα μπορούσε να κερδίσει μόνος του. Μια εκλογική ήττα θα καταδίκαζε πιθανότατα την καριέρα του και θα έβαζε σε αμφισβήτηση το Συμβούλιο.
Το ευρύτερο πλαίσιο είναι αρκετά σημαντικό για την κατανόηση των συσχετισμών. Ο Χαμενεΐ, ο οποίος ηγείται του Ιράν από το 1989, είναι 82 ετών και οι ανησυχίες σχετικά με τη διαδοχή του έχουν διαφανεί στο παρασκήνιο αυτής της εκστρατείας. Ο Ραΐζι βρίσκεται σε έναν κατάλογο ανθρώπων που ο Χαμενεΐ φαίνεται να προετοιμάζει για την κορυφαία θέση. Ανεξάρτητα από το αν θα διαδεχθεί τον Χαμενεΐ όταν ο ηγέτης πεθάνει, ο Ραΐζι είναι κατά πάσα πιθανότητα ένα ασφαλές πρόσωπο σε μια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών, δυνητικά ταραχώδη μετάβαση στην ηγεσία.
Ο Ραΐζι και η πυρηνική συμφωνία του Ιράν
Ο Χαμενεΐ είναι ο τελικός υπεύθυνος λήψης αποφάσεων σε θέματα όπως η πυρηνική συμφωνία, αλλά ο Ραΐζι έχει υποστηρίξει δημοσίως τη συμφωνία και έχει δεσμευτεί να καταργήσει τις αμερικανικές κυρώσεις το συντομότερο δυνατό. Ο ίδιος θέλει να επωφεληθεί από την οικονομική ώθηση μιας συμφωνίας, ενώ κατηγορεί τον προκάτοχό του για τους αντιδημοφιλείς συμβιβασμούς που θα «ζωντανέψουν» και πάλι τη συμφωνία. Εάν τα μέρη -Ιράν και ΗΠΑ κυρίως- καταλήξουν σε συμφωνία πριν από την ορκωμοσία του νέου προέδρου τον Αύγουστο, ο Ραΐζι πιθανότατα θα την τιμήσει. Εάν δεν το κάνουν, πιθανότατα θα συμβάλει ο ίδιος στην ταχεία ολοκλήρωσή της.
Η οικονομία και η κοινωνική δυσαρέσκεια
Ο υποψήφιος πρόεδρος πιστεύει ακράδαντα στην ιδέα του Χαμενεΐ για μια «οικονομία της αντίστασης», στην οποία το Ιράν επιδιώκει την αυτάρκεια και την αποφυγή ελέγχου από τη Δύση. Αλλά αυτή η στρατηγική έχει πολύ σημαντικούς περιορισμούς. Ο βιομηχανικός τομέας του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκινητοβιομηχανίας και της ενέργειας, χρειάζεται ξένες εισροές κεφαλαίων και επενδύσεις για να αναπτυχθεί. Μια πιο κλειστή οικονομία θα δυσκολευόταν να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να καταπολεμήσει τη διαφθορά και να αυξήσει το βιοτικό επίπεδο. Και θα αγνοούσε την επιθυμία πολλών Ιρανών για στενότερους δεσμούς με τη Δύση και για πρόσβαση σε δυτικά καταναλωτικά αγαθά.
Οι ανεκπλήρωτες λαϊκές προσδοκίες θα άφηναν τον Ραΐζι εκτεθειμένο στην κοινωνική δυσαρέσκεια, ιδίως όταν τα αρχικά οικονομικά οφέλη από την επιστροφή στην πυρηνική συμφωνία εξανεμιστούν. Εάν ο Ραΐζι ταλαιπωρηθεί στην προεδρία, ολόκληρο το κράτος μπορεί να υποστεί περαιτέρω πλήγματα στην αξιοπιστία του. Εάν ο Ραΐζι είναι πρόεδρος, αυτό θα σημαίνει ότι για πρώτη φορά στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, η προεδρία, το δικαστικό σώμα, το κοινοβούλιο, μεγάλο μέρος των μέσων ενημέρωσης και οι υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών θα βρίσκονταν όλα στα χέρια των σκληροπυρηνικών.
