Μήπως ήρθε η ώρα των Πράσινων στην Ευρώπη;

Φαίνεται πως ένα πράσινο πολιτικό κύμα «σαρώνει» την Ευρώπη. Τα πράσινα κόμματα σε χώρες όπως η Γερμανία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν σημειώσει σημαντικά εκλογικά κέρδη, ενώ ορισμένα από αυτά συμμετέχουν πλέον και σε εθνικές κυβερνήσεις.

Το (πολιτικό) φαινόμενο των Πρασίνων φαίνεται να αποκτά ακόμη μεγαλύτερη δυναμική ενόψει ορισμένων κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων τους επόμενους μήνες, όπως στη Γερμανία και τη Γαλλία. Τι εξηγεί όμως αυτή την πράσινη «στροφή» και μέχρι που μπορεί να φτάσει;

Η εκλογική κατάρρευση της άλλοτε κυρίαρχης κεντροαριστεράς

Τα κυρίαρχα κεντροαριστερά κόμματα σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Ιταλία, καθώς και το Εργατικό Κόμμα στη Μεγάλη Βρετανία, έχουν καταρρεύσει τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να χάσουν σημαντικό μέρος της  λαϊκής τους στήριξης. Ενώ ωστόσο αυτά τα κόμματα έχουν υποχωρήσει εκλογικά, η ζήτηση για κεντροαριστερές πολιτικές παραμένει υψηλή. Αυτό ακριβώς συνέβη στη Γαλλία, όπου το σοσιαλιστικό κόμμα βρίσκεται πλέον στο περιθώριο της γαλλικής πολιτικής, δημιουργώντας ένα κενό που έχει καλυφθεί σε κάποιο βαθμό από το κόμμα των πρασίνων της Γαλλίας. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή είναι το δεύτερο πιο σημαντικό θέμα για τους Γάλλους ψηφοφόρους, μετά την ανεργία, τη στιγμή επίσης που οι τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Γαλλίας – Παρίσι, Λυών και Μασσαλία – έχουν όλες προοδευτικούς δημάρχους που έχουν στην κορυφή την πράσινη ατζέντα.

Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις όμως, οι Γάλλοι ψηφοφόροι δεν φαίνεται να αναζητούν απλώς πολιτικούς που προβάλλουν προοδευτικές κι αριστερές προτάσεις για το περιβάλλον, αλλά μια αυθεντική κεντροαριστερή ηγεσία. Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εκμεταλλεύτηκε την απογοήτευση από την παραδοσιακά κυρίαρχη κεντροαριστερά της Γαλλίας το 2017, χωρίς ωστόσο να έχει καταφέρει να χτίσει το προφίλ του κεντροαριστερού ή αριστερού, ούτε καν ενός πράσινου πολιτικού. Είναι ένας πολιτικός χαμαιλέοντας, που μιλά γενικότερα για περιβαλλοντικά θέματα, αλλά ακολουθεί νεοφιλελεύθερες πολιτικές στα περισσότερα επίμαχα πεδία πολιτικής, όπως η εργασία και η οικονομία.

Οι Πράσινοι έχουν καλύψει αυτό το κενό, σημειώνοντας τεράστια κέρδη στις δημοτικές εκλογές πέρυσι, που ανάγκασαν τον παραπαίοντα Μακρόν να εισάγει ένα νέο νομοσχέδιο για το κλίμα, κι αυτό κινούμενο σε «θολά νερά» ως προς τις δεσμεύσεις και τους στόχους που περιλαμβάνει.

Ενισχυμένη πολιτική επιρροή

Σε ορισμένες χώρες τα κόμματα των πρασίνων έχουν εξελιχθεί από μονοθεματικές ομάδες περιβαλλοντικής διαμαρτυρίας σε κεντροαριστερά μπλοκ που υπερασπίζονται μια σειρά θεμάτων. Ως αποτέλεσμα, έχουν εισχωρήσει σε εθνικό επίπεδο και μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την πολιτική. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, το Fine Gael και το Fianna Fáil, κόμματα του πολιτικού «κατεστημένου», χρειάστηκαν την υποστήριξη του πράσινου κόμματος για να σχηματίσουν μια βιώσιμη κυβέρνηση συνασπισμού μετά τις τελευταίες εκλογές. Οι πράσινοι συμφώνησαν υπό τον όρο ότι η κυβέρνηση θα δεσμευόταν να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 7% ετησίως. Έκτοτε βοήθησαν να περάσει ένα νομοσχέδιο για να τεθεί σε ισχύ ο στόχος της Ιρλανδίας για καθαρές μηδενικές εκπομπές. Αυτά είναι μεγάλα επιτεύγματα για ένα κόμμα με μόλις 12 έδρες σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό 84 εδρών.

Δεν είναι οι πράσινοι της εποχής του Ψυχρού Πολέμου

Σε ορισμένα πολιτικά περιβάλλοντα οι πράσινοι επιχείρησαν να υιοθετήσουν μια ρεαλιστική προσέγγιση αναφορικά με τις μεγάλες προκλήσεις που έχει μπροστά της ΕΕ. Στη Γερμανία μπήκαν «σφήνα» μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων και κυβερνητικών εταίρων, του CDU και του SPD, προσπαθώντας να επανατοποθετηθούν στον πολιτικό χάρτη ως ένα κόμμα με καθαρές, κεντροαριστερές προτάσεις.

Υπό την κοινή ηγεσία του Ρόμπερτ Χάμπεκ και της Ανναλένα Μπάερμποκ, η οποία αυτή την εβδομάδα επιλέχθηκε ως υποψήφια του κόμματος για να αντικαταστήσει την Άνγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, οι πράσινοι εκμεταλλεύτηκαν τις δυσκολίες του συντηρητικού συνασπισμού της Μέρκελ για να προωθήσουν μια μετριοπαθή ατζέντα εξωτερικής πολιτικής. Το κόμμα έχει ταχθεί υπέρ της αυστηρότερης αντιμετώπισης της Κίνας και είναι υπέρμαχος της ενίσχυσης των δεσμών με την Ουάσινγκτον.

Οι πράσινοι προηγούνται τώρα στις δημοσκοπήσεις και έχουν σοβαρές πιθανότητες να συμμετέχουν από θέση ισχύος στην επόμενη κυβέρνηση μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του φθινοπώρου. Η επιτυχία τους αποσπά επαίνους ακόμη και από τους αντιπάλους τους. Ο Νόρμπερτ Ρόντγκεν του CDU, για παράδειγμα, δήλωσε πρόσφατα ότι «όσο κι αν είναι ενοχλητικό για μένα, οι πράσινοι έχουν την πιο ξεκάθαρη θέση από όλα τα κόμματα για τις σχέσεις της Γερμανίας με την Κίνα και τη Ρωσία».

Με τους παρόντες συσχετισμούς, το «πράσινο κύμα» στην Ευρώπη φαίνεται ότι ήρθε για να μείνει. Σε πολλές χώρες μεγάλα τμήματα της κοινωνίας αναζητούν απεγνωσμένα μια αλλαγή, και οι πράσινοι φαίνεται να ανταποκρίνονται σε αυτή την ανάγκη, τη στιγμή που άλλα κόμματα δυσκολεύονται να πιάσουν τον παλμό.