Τουλάχιστον από το 2013, ο στρατός της Νιγηρίας διεξάγει ένα μυστικό, συστηματικό και παράνομο πρόγραμμα αμβλώσεων στα βορειοανατολικά της χώρας, τερματίζοντας τουλάχιστον 10.000 εγκυμοσύνες μεταξύ γυναικών και κοριτσιών, σύμφωνα με έρευνα του Reuters. Πολλές από αυτές είχαν απαχθεί και βιαστεί από ισλαμιστές μαχητές. Οι αντιστεκόμενες ξυλοκοπούνταν, κρατούνταν υπό την απειλή όπλου ή ναρκώνονταν για να συμμορφωθούν, λένε μάρτυρες.
Σύμφωνα με το Reuters, οι αμβλώσεις πραγματοποιήθηκαν ως επί το πλείστον χωρίς τη συγκατάθεση των ατόμων – και συχνά χωρίς την προηγούμενη γνώση τους, σύμφωνα με μαρτυρίες. Οι γυναίκες και τα κορίτσια κυμαίνονταν από λίγες εβδομάδες έως οκτώ μήνες εγκυμοσύνης, και ορισμένες ήταν μόλις 12 ετών, όπως έδειξαν οι συνεντεύξεις και τα αρχεία.
Η παρούσα έρευνα βασίζεται σε συνεντεύξεις με 33 γυναίκες και κορίτσια που λένε ότι υποβλήθηκαν σε αμβλώσεις ενώ βρίσκονταν υπό την επιτήρηση του νιγηριανού στρατού. Μόνο μία δήλωσε ότι έδωσε ελεύθερα τη συγκατάθεσή της. Οι δημοσιογράφοι πήραν επίσης συνεντεύξεις από πέντε πολιτικούς εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και εννέα άτομα του προσωπικού ασφαλείας που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτών και άλλων κυβερνητικών υπαλλήλων, όπως ένοπλοι φρουροί που ασχολούνται με τη συνοδεία εγκύων γυναικών σε χώρους αμβλώσεων. Επιπλέον, το Reuters εξέτασε αντίγραφα στρατιωτικών εγγράφων και αρχεία πολιτικών νοσοκομείων που περιγράφουν ή καταμετρούν χιλιάδες διαδικασίες άμβλωσης. η ύπαρξη του προγράμματος αμβλώσεων που διαχειρίζεται ο στρατός δεν είχε αναφερθεί στο παρελθόν. Η εκστρατεία βασίστηκε στην εξαπάτηση και τη σωματική βία κατά των γυναικών που κρατούνταν υπό στρατιωτική επιτήρηση για ημέρες ή εβδομάδες. Τρεις στρατιώτες και ένας φρουρός δήλωσαν ότι συνήθως διαβεβαίωναν τις γυναίκες, οι οποίες συχνά ήταν εξασθενημένες από την αιχμαλωσία στους θάμνους, ότι τα χάπια και οι ενέσεις που τους χορηγούνταν ήταν για την αποκατάσταση της υγείας τους και την καταπολέμηση ασθενειών όπως η ελονοσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γυναίκες που αντιστάθηκαν ξυλοκοπήθηκαν, μαστιγώθηκαν, απειλήθηκαν με όπλο ή ναρκώθηκαν για να συμμορφωθούν. Άλλες ήταν δεμένες ή καθηλωμένες, καθώς εισήχθησαν μέσα τους φάρμακα για την άμβλωση, δήλωσαν ένας φρουρός και ένας εργαζόμενος στον τομέα της υγείας.
Η Fati ήταν τεσσάρων μηνών έγκυος όταν απελευθερώθηκε από τους αντάρτες. Αμέσως μετά, λέει, οι στρατιώτες διέκοψαν την εγκυμοσύνη για ιατρικούς λόγους χωρίς να της το πουν και την προειδοποίησαν: “Αν το μοιραστείς αυτό με οποιονδήποτε, θα σε χτυπήσουν σοβαρά”. Θυμήθηκε τις ενέσεις και μετά κατάλαβε: Οι στρατιώτες είχαν διακόψει την εγκυμοσύνη της.
Η Μπιντού Ιμπραχίμ, τώρα στα τέλη της δεκαετίας του 20, διηγήθηκε πώς οι στρατιώτες της έκαναν δύο ενέσεις χωρίς τη συγκατάθεσή της αφού την συνέλαβαν μαζί με μια ομάδα άλλων γυναικών που διέφυγαν από τους αντάρτες πριν από περίπου τρία χρόνια. Όταν ήρθε το αίμα και ο τρομακτικός πόνος, κατάλαβε ότι σε αυτήν και τις άλλες είχαν κάνει έκτρωση. Οι γυναίκες διαμαρτυρήθηκαν και απαίτησαν να μάθουν το γιατί, είπε, μέχρι που οι στρατιώτες απείλησαν να τις σκοτώσουν.
“Αν με είχαν αφήσει με το μωρό, θα το ήθελα”, είπε η Ibrahim, την περιγραφή της οποίας επιβεβαίωσε μια άλλη πρώην αιχμάλωτη, η Yagana Bukar.
Στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και στο πεδίο της μάχης, ορισμένες αμβλώσεις αποδείχθηκαν μοιραίες. Αν και το Reuters δεν μπόρεσε να προσδιορίσει το πλήρες εύρος των θανάτων στα σχεδόν 10 χρόνια του προγράμματος, τέσσερις στρατιώτες και δύο αξιωματικοί ασφαλείας δήλωσαν ότι είδαν γυναίκες να πεθαίνουν από αμβλώσεις ή είδαν τα πτώματά τους μετά.
Η Ibrahim είπε ότι είδε επίσης μια γυναίκα να πεθαίνει μετά από ένεση κατά τη διάρκεια της δικής της έκτρωσης κοντά σε ένα μικρό χωριό στους θάμνους – γεγονός που επιβεβαίωσε ο σύντροφός της Bukar.
“Εκείνη η γυναίκα ήταν πιο έγκυος από τις υπόλοιπες, σχεδόν έξι ή επτά μηνών”, δήλωσε η Ibrahim. “Έκλαιγε, φώναζε, στριφογύριζε, και επιτέλους σταμάτησε να στριφογυρίζει και να φωνάζει. Έγινε τόσο αδύναμη και τραυματισμένη και μετά σταμάτησε να αναπνέει.
“Απλά έσκαψαν μια τρύπα, έβαλαν άμμο από πάνω και την έθαψαν”.
Το Reuters δεν μπόρεσε να εξακριβώσει ποιος δημιούργησε το πρόγραμμα αμβλώσεων ή να προσδιορίσει ποιος από το στρατό ή την κυβέρνηση το διηύθυνε.
Οι στρατιωτικοί ηγέτες της Νιγηρίας αρνήθηκαν ότι το πρόγραμμα υπήρξε ποτέ και δήλωσαν ότι το ρεπορτάζ του Reuters ήταν μέρος μιας ξένης προσπάθειας να υπονομευθεί ο αγώνας της χώρας κατά των ανταρτών.
“Όχι στη Νιγηρία, όχι στη Νιγηρία”, δήλωσε ο υποστράτηγος Κρίστοφερ Μούσα, επικεφαλής της εκστρατείας του στρατού για την καταπολέμηση των ανταρτών στα βορειοανατολικά, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Reuters στις 24 Νοεμβρίου και αφορούσε το πρόγραμμα αμβλώσεων. “Όλοι σέβονται τη ζωή. Σεβόμαστε τις οικογένειες. Σεβόμαστε τις γυναίκες και τα παιδιά. Σεβόμαστε κάθε ζωντανή ψυχή”.
Ο στρατηγός Lucky Irabor, αρχηγός του επιτελείου άμυνας της Νιγηρίας, δεν απάντησε σε αιτήματα του Reuters για σχολιασμό. Στις 2 Δεκεμβρίου, μια εβδομάδα αφότου το Reuters αναζήτησε συνέντευξη με τον Irabor και μοιράστηκε λεπτομερή ευρήματα και ερωτήσεις με το γραφείο του, ο διευθυντής αμυντικών πληροφοριών του στρατού κυκλοφόρησε μια πεντασέλιδη δήλωση στους δημοσιογράφους , και αργότερα την ανήρτησε στο Facebook και το Twitter. Ο υποστράτηγος Τζίμι Άκπορ δήλωσε ότι το Reuters υποκινήθηκε από “κακία” και “εκφοβιστική” νοοτροπία, σύμφωνα με τη δήλωση.
“Η φανταστική σειρά ιστοριών αποτελεί στην πραγματικότητα ένα σύνολο προσβολών για τους νιγηριανούς λαούς και τον πολιτισμό”, πρόσθεσε ο Akpor. “Το νιγηριανό στρατιωτικό προσωπικό έχει ανατραφεί, ανατραφεί και εκπαιδευτεί περαιτέρω για να προστατεύει ζωές, ακόμη και με δικό του κίνδυνο, ιδίως όταν πρόκειται για τη ζωή παιδιών, γυναικών και ηλικιωμένων”.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι παγιδευμένα σε έναν τιτάνιο αγώνα στη βορειοανατολική Νιγηρία μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των ισλαμιστών εξτρεμιστών – έναν πόλεμο που μαίνεται εδώ και 13 χρόνια. Τουλάχιστον 300.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει από την έναρξη της σύγκρουσης, ορισμένοι λόγω της βίας, πολλοί περισσότεροι από την πείνα και τις ασθένειες, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το βορειοανατολικό τμήμα, μια περιοχή με ημίξηρες σαβάνες, πυκνά δάση και πλημμυρικά πεδία, ήταν κάποτε γνωστό ως το καλάθι του ψωμιού της χώρας. Αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου κατέρρευσε σε οικονομική καταστροφή και εκτεταμένη πείνα, δημιουργώντας μαζικούς εκτοπισμούς και αυτό που ο ΟΗΕ αποκάλεσε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο.
Κεντρικό ρόλο στο πρόγραμμα εκτρώσεων παίζει μια αντίληψη που είναι ευρέως διαδεδομένη στο στρατό και σε ορισμένους πολίτες στα βορειοανατολικά: ότι τα παιδιά των ανταρτών είναι προδιαγεγραμμένα, λόγω του αίματος στις φλέβες τους, να πάρουν μια μέρα τα όπλα εναντίον της κυβέρνησης και της κοινωνίας της Νιγηρίας. Τέσσερις στρατιώτες και ένας φρουρός δήλωσαν ότι τους είπαν οι ανώτεροι ότι το πρόγραμμα ήταν απαραίτητο για να καταστραφούν οι μαχητές των ανταρτών πριν γεννηθούν.
“Είναι σαν να εξυγιαίνει την κοινωνία”, δήλωσε ένας πολίτης υγειονομικός υπάλληλος, ένας από τους επτά ανθρώπους που παραδέχτηκαν ότι εκτελούσαν αμβλώσεις υπό τις διαταγές του στρατού.
Τέσσερις από τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που ερωτήθηκαν από το Reuters δήλωσαν επίσης ότι το πρόγραμμα ήταν για το καλό των γυναικών και των παιδιών που θα μπορούσαν να γεννήσουν, τα οποία θα αντιμετώπιζαν το στίγμα του να συνδέονται με έναν πατέρα αντάρτη.
Το πρόγραμμα αμβλώσεων υπό τη διοίκηση του στρατού εφαρμόζεται τουλάχιστον από το 2013 και οι επεμβάσεις πραγματοποιούνταν τουλάχιστον μέχρι τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, σύμφωνα με μαρτυρίες στρατιωτών. Το εγχείρημα έχει σχεδιαστεί περίτεχνα, ανέφεραν οι πηγές στο Reuters, με έγκυες πρώην αιχμάλωτες ανταρτών να μεταφέρονται τακτικά με φορτηγά υπό ένοπλη φρουρά, μερικές φορές σε φάλαγγες, σε στρατώνες ή νοσοκομεία στα βορειοανατολικά για αμβλώσεις.
Οι διαδικασίες έχουν γίνει σε τουλάχιστον πέντε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και πέντε πολιτικά νοσοκομεία στην περιοχή, σύμφωνα με μαρτυρίες και έγγραφα που εξέτασε το Reuters. Πολλές έγιναν στο Μαϊντουγκούρι, τη μεγαλύτερη πόλη στα βορειοανατολικά της Νιγηρίας και το διοικητικό κέντρο του πολέμου της κυβέρνησης κατά των ισλαμιστών εξτρεμιστών.
Στις τοποθεσίες του Μαϊντουγκούρι περιλαμβάνεται το κέντρο κράτησης στους στρατώνες Giwa, όπου η Fati δήλωσε ότι αναγκάστηκε να κάνει έκτρωση. Άλλες τοποθεσίες περιλαμβάνουν τους στρατώνες Maimalari, που είναι η κύρια στρατιωτική βάση της πόλης, και δύο πολιτικά νοσοκομεία – το State Specialist και το Umaru Shehu. Τα δύο νοσοκομεία δεν σχολίασαν για την παρούσα ιστορία.
Το πρόγραμμα αμβλώσεων πραγματοποιήθηκε στις βορειοανατολικές πολιτείες Yobe, Borno και Adamawa, όπου ο νιγηριανός στρατός πολεμά ισλαμιστές αντάρτες. Η δορυφορική εικόνα δείχνει τη θέση των χώρων στο Μαϊντουγκούρι όπου πραγματοποιήθηκαν αμβλώσεις.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζόναθαν. Συνεχίστηκε επί Μπουχάρι. Ο Μπουρατάι ηγήθηκε του στρατού για σχεδόν έξι χρόνια. Ένας πρώην υφιστάμενος του, ο Irabor, είναι τώρα αρχηγός της άμυνας. Η Μπόκο Χαράμ διασπάστηκε και ξεπεράστηκε από το τοπικό παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους. Πολλοί Νιγηριανοί εξακολουθούν να αναφέρονται και στις δύο ομάδες ως Μπόκο Χαράμ.
Ο παράνομος χαρακτήρας του προγράμματος καθιστά αδύνατο τον προσδιορισμό του συνολικού αριθμού των αμβλώσεων που πραγματοποιήθηκαν. Η εκτίμηση του Reuters βασίζεται σε συνεντεύξεις με στρατιώτες, φρουρούς, εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και γυναίκες που υποβλήθηκαν σε αμβλώσεις, καθώς και σε μητρώα ασθενών και άλλα έγγραφα.
Ο απολογισμός, τουλάχιστον 10.000, πιστοποιείται από τρεις ομάδες πηγών: 155 μεμονωμένες διαδικασίες που καταγράφονται στα μητρώα ασθενών- τουλάχιστον 3.900 που πραγματοποιήθηκαν επί σειρά ετών από έναν στρατιώτη σε μια στρατιωτική βάση- και 7.000 ή περισσότερες σε μια άλλη περιοχή που περιγράφονται από τρεις στρατιώτες και έναν φρουρό. Το Reuters στρογγυλοποίησε το άθροισμα σε 10.000 λόγω πιθανής επικάλυψης σε ορισμένες περιπτώσεις.
Σε μια στρατιωτική βάση έξω από το Μαϊντουγκούρι, δύο στρατιώτες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα αμβλώσεων δήλωσαν ότι το προσωπικό εκεί πραγματοποίησε χιλιάδες επεμβάσεις μεταξύ 2016 και 2020. Ο ένας είπε ότι ο ίδιος έκανε περίπου 3.900 αμβλώσεις, έναν αριθμό που είπε ότι υπολόγισε για το Reuters ελέγχοντας τα αρχεία του προγράμματος. Ο άλλος στρατιώτης, η θητεία του οποίου συμπίπτει με του πρώτου, είπε ότι ήταν μάρτυρας χιλιάδων περισσότερων αμβλώσεων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου – θυμάται κατά μέσο όρο περίπου πέντε επεμβάσεις ημερησίως.
Τα έγγραφα που εξέτασε το Reuters καταγράφουν 5.200 αμβλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στη βάση μεταξύ 2017 και 2019. Οι αριθμοί σημειώνονται σε φύλλα χαρτιού που φέρουν το επιστολόχαρτο της στρατιωτικής βάσης και περιέχουν τις υπογραφές δύο αξιωματικών. Οι καταμετρήσεις ετοιμάστηκαν για το αρχηγείο του νιγηριανού στρατού στην Αμπούτζα, εν μέρει για την εξεύρεση χρηματοδότησης, σύμφωνα με τους δύο στρατιώτες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Και οι δύο στρατιώτες δήλωσαν ότι στο σύνολο των 5.200 δεν περιλαμβάνονται οι γυναίκες που πέθαναν. Το Reuters δεν μπόρεσε να εντοπίσει τους αξιωματικούς που αναφέρονται στα έγγραφα ή να επιβεβαιώσει τη γνησιότητα των υπογραφών τους.
Τρεις στρατιώτες και ένας φρουρός που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή του Μαϊντουγκούρι την τελευταία δεκαετία έδωσαν στο Ρόιτερς εκτιμήσεις για το πόσες γυναίκες είχαν συνοδεύσει για αμβλώσεις. Σε ξεχωριστές συνεντεύξεις, ο καθένας δήλωσε ότι είχε βοηθήσει στη μεταφορά μεταξύ 7.000 και 8.600 εγκύων γυναικών σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις για τις επεμβάσεις. Οι αριθμοί ενδέχεται να επικαλύπτονται, καθώς ορισμένες πηγές ενδέχεται να συμμετείχαν κατά καιρούς στις ίδιες μεταφορές.
Το πρόγραμμα ήταν μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση, με πολύπλοκη υλικοτεχνική υποδομή που απαιτούσε προσεκτικό συντονισμό. Το προσωπικό των μεταφορών παρείχε μια επισκόπηση του τρόπου λειτουργίας του κατά τη διάρκεια των ετών.
Οι μαρτυρίες και τα αρχεία δείχνουν ότι η εκτίμηση του Reuters για τουλάχιστον 10.000 αμβλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από το 2013 είναι πιθανό να είναι υποεκτιμημένη Μάλιστα, σύμφωνα με ένα σύνολο αρχείων, ο αριθμός των γυναικών που μεταφέρθηκαν για αμβλώσεις που πραγματοποιήθηκαν μόνο στην περιοχή του Μαϊντουγκούρι ξεπέρασε τις 15.000.
