Έχουμε φωνή

Ως γνωστόν, όταν η αρθρογράφος κάνει σχέδια, η επικαιρότητα γελά. Η ημερησία διάταξη είναι μια ανυπέρβλητη σκύλα και κανείς δεν μπορεί να της υψώσει ανάστημα. Έτσι, για αυτή την εβδομάδα θα κάνω στην άκρη τον προγραμματισμό μου για να ασχοληθώ με την πιο δυνατή μέχρι σήμερα κίνηση της αντιπολίτευσης, τη διαδικτυακή κουβέντα με τη συμμετοχή του Αλέξη Τσίπρα, της Σίας Αναγνωστοπούλου και μιας μεγάλης ομάδας εξαιρετικά αναγνωρίσιμων και σημαντικών εκπροσώπων του θεάτρου.

Η συζήτηση αυτή καθεαυτή ήταν παραπάνω από απαραίτητη και ίσως μάλιστα να είχε καθυστερήσει. Ο χώρος της Τέχνης, σε οποιαδήποτε μορφή, βάλλεται με τον χειρότερο τρόπο από την αρχή της πανδημίας. Και μαζί με τους ανθρώπους που την εκπροσωπούν, βαλλόμαστε κι εμείς. Γιατί αυτή είναι η ώρα που τους έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ, τώρα που είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε σαν φυλακισμένοι, τώρα έχουμε περισσότερη ανάγκη από ομορφιά, ψυχαγωγία, διασκέδαση, από υψηλά νοήματα, από μια διέξοδο. Και θα αναρωτιόμαστε, νομίζω, για πολλά χρόνια ακόμα ποιος είναι ο πραγματικός ο λόγος που τα στερηθήκαμε τόσο βάναυσα, ενώ υπήρχε τρόπος να διευθετηθεί πολύ διαφορετικά το ζήτημα των χώρων τέχνης.

Σε ένα γενικότερο επίπεδο, οι ηθοποιοί χτες κατάφεραν να δώσουν φωνή σε όσα μας τρώνε τόσον καιρό τα σωθικά. Δεν είναι η πανδημία, δεν είναι η φτωχοποίηση, δεν είναι η υποβάθμιση της ζωής μας, δεν είναι η απόγνωση, δεν είναι η αδιαφορία, δεν είναι η παντελής και εσκεμμένη έλλειψη κοινωνικής πρόνοιας, δεν είναι ο χλευασμός, δεν είναι η υποτίμηση της νοημοσύνης μας, δεν είναι η ταπείνωση, δεν είναι η ανικανότητα, δεν είνα η έλλειψη συν τονισμού, δεν είναι η διαφθορά, δεν είναι η αστυνομοκρατία, δεν είναι η βία, δεν είναι η κτηνωδία, δεν είναι η συγκάλυψη, δεν είναι η ατιμωρησία, δεν είναι η αναλγησία, δεν είναι ο νεοφιλελευθερισμός, δεν είναι ο ολοκληρωτισμός. Είναι η οργή που συμβαινουν όλα αυτά τα τερατώδη και εμείς είμαστε υποχρεωμένοι απλά να ακούμε και να φρίττουμε. Ούτε φωνή, ούτε ακρόαση.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ηθοποιοί δεν είναι σημερινά, ούτε αποκλειστικότητα του κλάδου. Οι ατομικές συμβάσεις, τα τρομερά χαμηλά ημεροσμίσθια στη θέση βιώσιμων μισθών, η μαύρη εργασία, η εκμετάλλευση, η κακομεταχείριση, η σεξουαλική παρενόχληση, η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για την κάλυψη των εργαζομένων είναι παθογένειες χρόνων που σταδιακά γιγαντώθηκαν την περίοδο της κρίσης, έφτασαν στο αποκορύφωμά τους μέσα στην πανδημία και αφορούν το σύνολο των εργαζομένων. Είναι η πρώτη δημόσια κουβέντα μετά από καιρό που μας υπενθυμίζει πως αυτές οι συνθήκες δεν είναι βιώσιμες και αποδεκτές, απλά και μόνο επειδή τις έχουμε συνηθίσει.

Αυτό που έγινε ακόμα πιο φανερό από αυτή την τόσο γόνιμη κουβέντα είναι το πόσο σημαντικό και αποδοτικό μπορεί να γίνει ένα δυνατό σωματείο. Πολλές φορές φοβόμαστε ακόμα και να ξεστομίσουμε λέξεις που παραπέμπουν σε συνδικαλισμό, λες και φταίει ο συνδικαλισμός για τα έργα και τις ημέρες διεφθαρμένων και άεργων εργατοπατέρων. Βλέπουμε επιτέλους πώς άνθρωποι με γνώση, όραμα και τσαγανό μπορούν να ηγηθούν μεγάλων δράσεων. Και όπως πολύ σωστά επισημάνθηκε από πολλούς από τους συμμετέχοντες, χωρίς την αναγκαστική δέσμευση της κομματικής ταμπέλας και την περιχαράκωση που αυτή δημιουργεί. Τα σωματεία οφείλουν να είναι πολιτικά, όχι όμως κομματικά. Και μόνο αν αποδεσμευτούμε από τέτοιες νοοτροπίες θα καταφέρουμε μια πιο ουσιαστική οργάνωση.

Για όλους τους παραπάνω λόγους αυτή ήταν ίσως η πρώτη σοβαρή πρωτοβουλία της αντιπολίτευσης. Αλλά και για κάτι ακόμα, εξίσου σημαντικό. Πολλοί από τους καλλιτέχνες που μίλησαν χτες, η Τάνια, η Κλέλια, ο Αιμίλιος, η Ελισάβετ, ο Στάνκογλου δεν είναι παιδιά ενός κομματικού σωλήνα. Είναι ελεύθερες φωνές και ήταν εκεί γιατί ήθελαν να εκφραστούν. Και ευτυχώς δεν συμφωνούσαν σε όλα μεταξύ τους και ακόμα ευτυχέστερα, δεν ήταν εκεί για καλές δημόσιες σχέσεις, αλλά για κριτική και γόνιμο διάλογο. Γιατί μια αντιπολίτευση, πόσω μάλλον μια κυβέρνηση, που σέβεται τον εαυτό της και θέλει να είναι αποτελεσματική, δεν ψάχνει τρόπους να στήνει παιχνίδια και να ευλογάει τα γένια της με παρατρεχάμενους και αυλοκόλακες, αλλά συνδιαλέγεται με τον ευρύτερο χώρο που εκπροσωπεί, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και παρωπίδες.

Τώρα που οι κουίντες είναι κλειστές, τώρα που τα μικρόφωνα παραμένουν βουβά, τώρα που τα σινεμά είναι θεοσκότεινα, τωρα που θεωρητικά οι άνθρωποι της τέχνης δεν έχουν βήμα για να εκφραστούν, να βγουν μπροστά, να εμπνεύσουν, τάρα το καταφέρνουν δυνατότερα από ποτέ. Τόσο φως, ελπίδα και προοπτική από τον χώρο που αυτή τη στιγμή μαστίζεται στη δημόσια εικόνα του όσο κανένας άλλος. Και ίσως αυτό να είναι η απάντηση στο πόσο πολύ χρειάζεται να προχωρήσουμε όλοι σε προσωπικό, επαγγελματικό, κοινωνικό επίπεδο σε μια βαθιά κάθαρση.