Γιατί το «Strange Fruit» της Μπίλι Χόλιντεϊ είναι ένα από τα πιο πολιτικά τραγούδια παγκοσμίως

Η μαγευτική ερμηνεία της υποψήφιας για Όσκαρ ηθοποιού και τραγουδίστριας Andra Day στην ταινία «The United States Vs. Billie Holiday» αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον για το…στοιχειωτικά όμορφο και αμφιλεγόμενο για πολλούς τραγούδι «Strange Fruit», το οποίο η Μπίλι Χόλιντεϊ ερμήνευσε στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Η ταινία περιγράφει λεπτομερώς τους πολυάριθμους τρόπους με τους οποίους η κυβέρνηση των ΗΠΑ τρομοκρατούσε την τραγουδίστρια για τις ερμηνείες του τραγουδιού μέχρι τον πρόωρο θάνατό της το 1959. Ένα τραγούδι το οποίο γράφτηκε αρχικά ως ποίημα από έναν Εβραιοαμερικανό δάσκαλο από το Μπρονξ, ο οποίος ήταν επίσης μέλος του κομμουνιστικού κόμματος των ΗΠΑ, όπως η Χόλιντεϊ.

Ο Abel Meeropol, γιος Ρωσοεβραίων μεταναστών, δίδασκε αγγλικά στο λύκειο Dewitt Clinton στο Μπρονξ για 17 χρόνια πριν στραφεί στη μουσική και τον κινηματογράφο, γράφοντας με το ψευδώνυμο Lewis Allan. Ο Meeropol ενοχλήθηκε πολύ από τον συστημικό ρατσισμό στην Αμερική και παρακινήθηκε να γράψει το ποίημα «Bitter Fruit» (Πικρό φρούτο), όταν είδε μια φωτογραφία που απεικόνιζε το λιντσάρισμα δύο μαύρων εφήβων στην Ιντιάνα το 1930. Το ποίημα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «The New York Teacher», το 1937, και αργότερα δημοσιεύτηκε και πάλι στο μαρξιστικό περιοδικό «The New Masses», προτού ο Meeropol αποφασίσει να μελοποιήσει τους στίχους.

Η Χόλιντεϊ εντόπισε το κομμάτι και το «απογείωσε»

Μετά από αυτό, ο Meeropol άρχισε να ερμηνεύει το τραγούδι σε διάφορες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και χώρους στη Νέα Υόρκη μαζί με τη σύζυγό του, Αφροαμερικανίδα τραγουδίστρια Laura Duncan. Το τραγούδι υπέπεσε στην αντίληψη της Χόλιντεϊ όταν εργαζόταν στο πρώτο της νυχτερινό κέντρο, το Café Society στο Greenwich Village. Η Χόλιντεϊ δίσταζε αρχικά να το τραγουδήσει επειδή δεν ήθελε να πολιτικοποιήσει τις εμφανίσεις της και ανησυχούσε για το αν θα γινόταν στόχος. Αλλά οι θετικές αντιδράσεις του κοινού και οι συχνές απαιτήσεις για το «Strange Fruit» (άλλαξε το Bitter σε Strange) σύντομα την ώθησαν να κλείνει κάθε παράσταση με το τραγούδι. Προηγουμένως, οι σερβιτόροι σταματούσαν το σερβίρισμα, ώστε να επικρατήσει μια νεκρική σιωπή στην αίθουσα, και στη συνέχεια ένας προβολέας έπεφτε πάνω στο πρόσωπο της Χόλιντεϊ και εκείνη άρχιζε να τραγουδά:

«Τα δέντρα του Νότου φέρουν παράξενο καρπό/ Αίμα στα φύλλα και αίμα στη ρίζα/ Μαύρα σώματα που αιωρούνται στη νότια αύρα/ Παράξενος καρπός κρέμεται από τις λεύκες…».

Κάθε βράδυ, η Χόλιντεϊ ερμήνευε το τραγούδι μόνο μία φορά και μετά έσβηναν τα φώτα. Δεν εντυπωσιάζονταν όλοι. Κάποιοι από τους θαμώνες του καφέ σηκώνονταν αμέσως όρθιοι και έφευγαν μόλις άρχιζε να το τραγουδάει, αλλά η δύναμη και η τόλμη της ερμηνείας της εντυπωσίαζαν τους περισσότερους.

Αργότερα προσέγγισε την δισκογραφική εταιρεία Columbia για να ηχογραφήσει το τραγούδι, αλλά της είπαν ότι δεν ήθελαν να πάρουν το ρίσκο των αντιδράσεων. Έτσι, προχώρησε με την ανεξάρτητη εταιρεία τζαζ Commodore Records, η οποία ηχογράφησε το τραγούδι με τη Χόλιντεϊ και την Café Society Band το 1939. Παρά την έντονη αντίσταση, ειδικά από ραδιοφωνικούς σταθμούς στο Νότο που αρνήθηκαν να το παίξουν, το «Strange Fruit» ανέβηκε στα charts, πουλώντας τελικά 1 εκατομμύριο αντίτυπα και έγινε ο δίσκος με τις περισσότερες πωλήσεις στην καριέρα της.

Το ατελείωτο – μέχρι θανάτου- κυνηγητό από την κυβέρνηση των ΗΠΑ

Το τραγούδι έγινε γνωστό ως ένας ισχυρός ύμνος διαμαρτυρίας κατά του συστημικού ρατσισμού, των διώξεων και δολοφονιών Αφροαμερικανών και ενόχλησε τη συντηρητική κυβέρνηση των ΗΠΑ, σε μια εποχή που άρχιζε να καταδιώκει τους «ύποπτους» κομμουνιστές στη βιομηχανία του θεάματος και όχι μόνο. Η αντίδραση ήταν άμεση, ειδικά όταν ο ρατσιστής επίτροπος του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ναρκωτικών, Χάρι Άνσλινγκερ, αποφάσισε να κάνει αποστολή του την καταστροφή και φίμωση της τραγουδίστριας.  Η Χόλιντεϊ αρνήθηκε να σταματήσει να ερμηνεύει το τραγούδι, με τον Άνσλινγκερ να βάζει πράκτορες του τμήματός του να της πουλήσουν ηρωίνη για να την παγιδεύσουν. Στάλθηκε στη φυλακή για περισσότερο από ένα χρόνο και οι αρχές της αφαίρεσαν την άδεια ερμηνεύτριας κατά την αποφυλάκισή της το 1948, τερματίζοντας ουσιαστικά την καριέρα της στα νυχτερινά κέντρα.

Η Χόλιντεϊ συνέχισε να εμφανίζεται σε συναυλιακούς χώρους, συμπεριλαμβανομένου του Carnegie Hall, αλλά «στοιχειωμένη» από τη βίαιη παιδική της ηλικία, τελικά υπέκυψε και πάλι στη χρήση ναρκωτικών. Το 1959 νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο με προβλήματα στην καρδιά, στους πνεύμονες και το ήπαρ που αναπτύχθηκαν από την πολυετή κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών. Αποφασισμένος να πραγματοποιήσει την τιμωρία του μέχρι τέλους, ο Άνσλινγκερ έστειλε τους πράκτορές του στο νοσοκομείο της Νέας Υόρκης που νοσηλευόταν για να δέσουν τη Χόλιντεϊ με χειροπέδες στο φορείο και απαγόρευσε στους γιατρούς να της παράσχουν περαιτέρω θεραπεία. Πέθανε κάποιες μέρες αργότερα, στις 17 Ιουλίου 1959, σε ηλικία 44 ετών.

Το «Strange Fruit» παραμένει μια από τις πιο δημοφιλείς και γνωστές ηχογραφήσεις της Χόλιντεϊ, ένα εμβληματικό κομμάτι που μέχρι και σήμερα προκαλεί ταραχή σε συντηρητικούς κύκλους. Ονομάστηκε «Τραγούδι του Αιώνα» από το Time το 1999 και συμπεριλήφθηκε στο Εθνικό Μητρώο Ηχογραφήσεων στις 27 Ιανουαρίου 2003. Έχει επίσης διασκευαστεί από πολλούς καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων των Nina Simone, Herbie Hancock, Dee Dee Bridgewater και Jeff Buckley. Η Χόλιντεϊ τιμήθηκε επίσης μετά θάνατον με το βραβείο Grammy Lifetime Achievement Award το 1987 και εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame το 2000.