Χρυσοί Λέοντες: Βραβεία σε αυτόχθονες και γυναίκες

«Ξένοι παντού»: Οι «άλλοι», οι μετανάστες, οι αυτόχθονες, οι queer, οι περιθωριακοί καλλιτέχνες. Το πνεύμα της διεθνούς έκθεσης της 60ής Μπιενάλε Βενετίας, που εγκαινιάστηκε το περασμένο Σάββατο με τη συμμετοχή 300 καλλιτεχνών από 88 χώρες, αντανακλάται και στα βραβεία της φετινής διοργάνωσης και στη δήλωση του καλλιτεχνικού διευθυντή, του Βραζιλιάνου Αντριάνο Πεντρόζα, ο οποίος υπογραμμίζει «τους κινδύνους, τις κρίσεις, τις παγίδες που φέρνουν οι ανισότητες σε σχέση με τη φυλή, την ταυτότητα, την εθνικότητα, το φύλο, τη σεξουαλικότητα, την ελευθερία και τον πλούτο».

Έτσι, σύμφωνα με την efsyn.gr, οι Χρυσοί Λέοντες απονεμήθηκαν σε αυτόχθονες καλλιτέχνες που ο τόπος τους βρέχεται από τον Ειρηνικό Ωκεανό, στον Αρτσι Μουρ από την Αυστραλία και στην κολεκτίβα Mataaho Collective από τη Νέα Ζηλανδία, που αποτελείται από τέσσερις γυναίκες Μαορί. Αυτή τη χρονιά και οι γυναίκες δημιουργοί είχαν την τιμητική τους, καθώς με Χρυσούς Λέοντες για το σύνολο το έργου τους διακρίθηκαν δυο «εξαιρετικές, πρωτοπόρες γυναίκες» μετανάστριες, η ιταλικής καταγωγής Βραζιλιάνα Anna Maria Maiolino και η Nil Yalter από την Τουρκία που ζει το Παρίσι.

Χρυσός Λέων Καλύτερης Εθνικής Συμμετοχής δόθηκε στην Αυστραλία, όπου σε ένα «ήσυχα ισχυρό» περίπτερο, ο Αρτσι Μουρ εργάστηκε για μήνες σχεδιάζοντας με κιμωλία ένα μνημειώδες γενεαλογικό δέντρο των Αβορίγινων, με τίτλο «Kith and Kin» (Συγγενείς και φίλοι). «Ενα μνημείο αφιερωμένο σε κάθε ζωντανή ύπαρξη που πέρασε από τη χώρα, ένας χώρος για γαλήνιο προβληματισμό σχετικά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον», σύμφωνα με τον καλλιτέχνη. Ετσι, 65.000 χρόνια ιστορίας (και καταγεγραμμένα και χαμένα) απλώνονται στους σκοτεινούς τοίχους και στην οροφή, ενώ σε μια τάφρο με νερό βρίσκονται κρατικά αρχεία της Αυστραλίας που καταγράφουν τα υψηλά ποσοστά φυλάκισης των αυτόχθονων.

Χρυσός Λέων για τον Καλύτερο Καλλιτέχνη στη Διεθνή Εκθεση «Ξένοι παντού» (Stranieri Ovunque) πήρε η κολεκτίβα Μαορί Mataaho, δημιουργώντας μια φωτεινή υφαντή δομή από ιμάντες που διασχίζουν τον χώρο και ένα λίκνο που μοιάζει με μήτρα. «Αναφέρεται στις μητρογραμμικές κοινωνίες που ασχολούνται με την ύφανση και η εγκατάσταση είναι ταυτόχρονα κοσμολογία και καταφύγιο», σύμφωνα με την κριτική επιτροπή, που υπογραμμίζει τη «συλλογική δύναμη και τη δημιουργικότητα της ομάδας».

Αργυρός Λέων για Νέο Καλλιτέχνη στη Διεθνή Εκθεση «Ξένοι Παντού» απονεμήθηκε στη 39χρονη κινηματογραφίστρια Karimah Ashadu, η οποία με το βίντεό της «Machine Boys» και το σχετικό ορειχάλκινο γλυπτό «Wreath» καταγράφει νεαρούς άνδρες από τον αγροτικό βορρά της Νιγηρίας που έχουν μεταναστεύσει στο Λάγος και καταλήγουν να οδηγούν παράνομα μοτοταξί. Με φεμινιστική ματιά, με διακριτική κριτική στην επίδειξη της αρρενωπότητας και αισθησιασμό, τονίζει η κριτική επιτροπή.

Η Ειδική Μνεία της κριτικής επιτροπής για Εθνικό Περίπτερο πήγε στη Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου και στην Doruntina Kastrati, της οποίας η γλυπτική εγκατάσταση «The Echoing Silences of Metal and Skin» βασίζεται στις εμπειρίες 12 γυναικών που εργάζονται σε ένα εργοστάσιο λουκουμιών στη γενέτειρά της, το Πρίζρεν. Επίσης Ειδική Μνεία δόθηκε στην Παλαιστίνια εικαστικό και ακτιβίστρια Samia Halaby, η οποία συμμετέχει στους «Ξένους παντού» με τον πίνακα « Το μαύρο είναι όμορφο», που υποδηλώνει τη σημασία της παγκόσμιας αλληλεγγύης. Και στην La Chola Poblete, τρανς καλλιτέχνιδα από την Αργεντινή, η οποία στην ίδια έκθεση με το έργο της, που συνδυάζει ακουαρέλα, ύφασμα και φωτογραφία, ασκεί κριτική στην αποικιοκρατία στη Νότια Αμερική από μια προοπτική των τρανς αυτοχθόνων.

Καθρέφτης του κόσμου, η ιστορική Μπιενάλε της Βενετίας αναπόφευκτα γίνεται πεδίο γεωπολιτικής με καλλιτεχνικά μέσα. Το ισραηλινό περίπτερο ήταν κλειστό στα εγκαίνια, ως μέσο διαμαρτυρίας για τους ομήρους. Νωρίτερα, την περασμένη εβδομάδα, μια φιλοπαλαιστινιακή διαδήλωση μπροστά στο ισραηλινό περίπτερο συγκέντρωσε πλήθος κόσμου. Η Ρωσία δεν συμμετείχε στην Μπιενάλε για δεύτερη φορά και το περίπτερό της παραχωρήθηκε στη «φιλική» Βολιβία. Ακόμα, πολλά έργα είναι αφιερωμένα στους Ουκρανούς που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω του πολέμου.

Η ελληνική συμμετοχή με τη διακαλλιτεχνική, υβριδική εικαστική εγκατάσταση «Ξηρόμερο/Dryland» (των Θανάση Δεληγιάννη, Γιάννη Μιχαλόπουλου, Ελίας Καλογιάννη, Γιώργου Κυβερνήτη, Κώστα Χαϊκάλη, Φώτη Σαγώνα, σε επιμέλεια του Πάνου Γιαννικόπουλου) με αναφορές στα ελληνικά πανηγύρια και επίκεντρο ένα ογκώδες ποτιστικό από τη Θεσσαλία αποδείχτηκε ξανά επίκαιρη, καθώς την ημέρα των εγκαινίων στην Βενετία αναμένονταν ισχυρό κύμα κακοκαιρίας στη Θεσσαλία. Μπορεί να μη βραβευτήκαμε, αλλά ένα μικρό πανηγύρι με κλαρίνο, τσίπουρο και παξιμάδια στήθηκε στο ελληνικό περίπτερο και προσέλκυσε τον ενδιαφέρον των επισκεπτών.