Αναζητώντας την αστική μας αυτοπεποίθηση σε καιρούς χαλεπούς

«Έγραψε» αυτό που είπε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στη συνέντευξή του στην «Καθημερινή». Εντυπώθηκε για τα καλά στη συλλογική συνείδηση. Είναι, δηλαδή, από αυτές τις ατάκες που δεν ξεχνιούνται εύκολα και θα μνημονεύονται μετά από καιρό. Μετά από πολύ καιρό.

Μεγάλο σούσουρο για μια από τις πιο ταξικά τοξικές ατάκες των τελευταίων ημερών, με τα αρνητικά σχόλια να διαδέχονται το ένα το άλλο κι ένα διακριτό μειδίαμα να ξεφεύγει από τα χείλη της «αστικής ελίτ» της χώρας, αλλά και του ίδιου του πρωθυπουργού. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έκλεισε το μάτι στον κ. Μητσοτάκη, δίνοντας ένα ισχυρό χτύπημα κάτω από τη μέση στον Αλέξη Τσίπρα σε μια χρονική συγκυρία όπου καταγράφεται σαφής αποδυνάμωση της κυβέρνησης. Το τι εξυπηρετεί μια τέτοια δήλωση σε πολιτικό επίπεδο, θα φανεί το επόμενο διάστημα κι υπάρχουν άλλοι να το ερμηνεύσουν καλύτερα.

Με αφορμή όμως αυτό που είπε ο πρώην υπουργός Οικονομικών, θυμήθηκα μια πρόσφατη κουβέντα που είχα με ένα φίλο για το πως οι γόνοι μεγάλων οικογενειών, απόφοιτοι πανεπιστημίων τύπου Oxbridge, τα έχουν κάνει μαντάρα στο επίπεδο της κοινωνικής αντιληπτικότητας, του emotional intelligence και ευρύτερα στο πεδίο της άσκησης πολιτικής. Πολλοί απόφοιτοι τέτοιων ιδρυμάτων, όπως ο Μπόρις Τζόνσον στη Μεγάλη Βρετανία και ο Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία με την ΕΝΑ (École nationale d’administration), όπως και πολλοί άλλοι στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν, αποδείχθηκαν ανεπαρκείς πολιτικά για να διαχειριστούν μείζονα κοινωνικά θέματα, να αφουγκραστούν τα βαθύτερα αίτια της κοινωνικής συμπεριφοράς, να στοιχηθούν με τα ευρύτερα τμήματα του κοινωνικού σώματος και τα οράματά του. Τέτοιες προσωπικότητες κινούνται άνετα μεταξύ των αστικών σαλονιών, έλκοντας την αστική τους αυτοπεποίθηση όχι από τις ιδέες τους και τα ευγενή τους κίνητρα, αλλά από τα συμφέροντα που εξυπηρετούν και το όνομα που κουβαλούν. Η ιδέα, επίσης, ότι κάποιος που πέρασε από «καλό σχολείο» δεν πρόκειται να γίνει αλαζονικός και να θαμπωθεί από την «αίγλη» της εξουσίας, έχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι είναι εντελώς εσφαλμένη. Όση αστική αυτοπεποίθηση κι αν διαθέτει ή νιώθει κάποιος, τόση αλαζονεία και τοξικότητα μπορεί να βγάζει με το λόγο και τις πράξεις του.

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, πέρα από τις καθαρά πολιτικές αναφορές που είχε η συνέντευξή του, άνοιξε μια μεγάλη κουβέντα για θέματα που βρίσκονται στον πυρήνα της σύγκρουσης μεταξύ των συντηρητικών και προοδευτικών κοινωνικών αξιών. Ίσως άνοιξε μια συζήτηση απαραίτητη για την ελληνική κοινωνία, για το πως εμείς οι ίδιοι βλέπουμε την ταξικότητά μας – ατομική και συλλογική -, τι ζητάμε από τους εκλεγμένους πολιτικούς, ποιες αξίες θέλουμε να πρεσβεύουν και βέβαια ποια ακριβώς σύνδεση έχουμε μαζί τους. Οι μπηχτές, λοιπόν, προς τον Αλέξη Τσίπρα και η αλαζονική αυτοαναφορικότητα του Ευκλείδη δίνουν τροφή για σκέψη και σε άλλα επίπεδα. Ποιους πολιτικούς θέλουμε να μας εκπροσωπούν και ποιους δεν θέλουμε να μας εκπροσωπούν.