Γλυπτά Παρθενώνα: Επιστροφή ή δανεισμός;
Είναι τόσο απλό και τόσο ξεκάθαρο και είναι επίσης παράλογο, σχεδόν στα όρια του γραφικού και του γελοίου, να γίνεται επί 200 χρόνια η ίδια ακριβώς συζήτηση.
Διεκδίκηση σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να σημαίνει δανεισμό. Η διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα αποτελεί πάγιο αίτημα κάθε ελληνικής κυβέρνησης, ανεξαρτήτως απόχρωσης και ιδεολογίας. Διεκδίκηση δεν σημαίνει δανεισμός, ούτε μπορεί να σημαίνει ανταλλαγή με ό,τι επιλέξει ο επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν.
Μπορεί το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα να μην κατατρύχει την καθημερινότητά μας, όπως η ακρίβεια, η στεγαστική κρίση, οι μισθοί που δεν φτάνουν για να βγει ο μήνας, όμως είναι ζήτημα ιστορικής σημασίας και πολιτιστικής αναφοράς. Η επιστημονικά και ηθικά αποδεκτή διεκδίκηση είναι εκείνη που αφορά την επανένωση χωρίς ανταλλάγματα ενός αρχιτεκτονικού μνημείου με τα αρχιτεκτονικά γλυπτά που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του, με βάση τις διεθνείς συμβάσεις προστασίας και επιστροφής των κλεμμένων πολιτιστικών αγαθών και τις αρχές της UNESCO.
Είναι τόσο απλό και τόσο ξεκάθαρο και είναι επίσης παράλογο, σχεδόν στα όρια του γραφικού και του γελοίου, να γίνεται επί 200 χρόνια η ίδια ακριβώς συζήτηση. Είναι θλιβερό και για τις δύο πλευρές, Βρετανούς και Έλληνες, να γίνεται η αναμόχλευση της ίδιας συζήτησης, της ίδιας πολεμικής, των ίδιων επιχειρημάτων ξανά και ξανά. Όλα όσα έχουν κλαπεί από τον Παρθενώνα, ένα από τα σημαντικότερα και πιο γνωστά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του μνημείου και δεν ανήκουν αποκλειστικά ούτε στους Έλληνες, ούτε στους Βρετανούς, ούτε σε κανέναν λαό. Ανήκουν στην ανθρωπότητα, στις γενιές που πέρασαν, στις σημερινές γενιές, στις γενιές που ακολουθούν.
Είναι ντροπιαστικό για τη βρετανική κυβέρνηση να μην παραδέχεται το αυτονόητο και να μην γυρνά στο παρελθόν για να διορθώσει ό,τι μπορεί από τα κακώς κείμενα της αποικιοκρατίας. Η πρόσφατη απόφαση για την επιστροφή στη Νιγηρία των χάλκινων αγαλματιδίων του Μπενίν κι άλλων έργων τέχνης που είχαν κλαπεί από τον βρετανικό αποικιοκρατικό στρατό στα τέλη του 19ου αιώνα (1897), από το Πανεπιστήμιο του Άμπερντιν στη Σκωτία, τα δημόσια μουσεία της Γερμανίας, μουσεία των ΗΠΑ κι άλλους φορείς, στη βάση της «ηθικής των Μουσείων» που κατοχυρώθηκε ως διεθνής όρος και από το ICCOM, το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων, σκιαγραφούν την αλλαγή της στάσης σε χώρες με σκοτεινό παρελθόν ως προς τη συγκρότηση των μουσειακών τους συλλογών κι αποτελούν τον νόμιμο, ηθικό και ρεαλιστικό τρόπο αντιμετώπισης του θέματος της επανένωσης και των γλυπτών του Παρθενώνα.
Γιατί στη δική μας περίπτωση δεν μπορεί να ακολουθηθεί η ίδια ακριβώς στρατηγική; Ναι, τα Γλυπτά του Παρθενώνα προσελκύουν δεκαετίες ολόκληρες εκατομμύρια επισκέπτες στο Βρετανικό Μουσείο και η παρούσα διοίκηση θα αντιμετωπίσει μείζον ζήτημα αν κινηθεί στην κατεύθυνση της επιστροφής. Από την άλλη πλευρά, ποιοι χορηγοί θα στηρίξουν το μουσείο όταν υπάρχει τέτοια κινητοποίηση και στιγματισμός για τα κέρδη που αποφέρουν τα κλεμμένα του Έλγιν;
Ο Κιρ Στάρμερ, ηγέτης των Εργατικών που επελαύνει δημοσκοπικά, σημειώνει ότι θα τηρήσει διαφορετική στάση. Για να δούμε ποια στάση θα είναι αυτή. Μέχρι τότε, όσοι θέλουν να δουν τα κλεμμένα, ας επισκεφτούν το Λονδίνο. Ο Ρίσι Σούνακ δεν συζητά τίποτα μέχρι τις εθνικές εκλογές τον Ιανουάριο του 2025.
