Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και η κανονικοποίηση του νεοφιλελευθερισμού

Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο «Καβαλιέρε» της ιταλικής πολιτικής σκηνής, απεβίωσε αλλά άφησε πίσω του ένα από τα πιο επιδραστικά εγχειρίδια λαϊκισμού. Λαϊκισμού σε όλα τα επίπεδα, απλωμένου σε όλο το φάσμα της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της Ιταλίας.

Αυτοπροβλήθηκε ως ένας αυτοδημιούργητος άνθρωπος της δράσης και του επιχειρείν, ως ένας μαχητής της ζωής που δεν δίστασε να πάρει ρίσκα και να συγκρουστεί με την πολιτική τάξη του 1980, ωστόσο στην πραγματικότητα υπήρξε ένας εκ εκλεκτών του συστήματος, με σχέσεις – ορατές και μη – με τον υπόκοσμο αλλά και το πολιτικό κατεστημένο.

Η τηλεόραση του έδωσε ακαταμάχητη δύναμη και προβολή, δίνοντας πάσα για να μπει στο ποδόσφαιρο και στο στίβο της πολιτικής. Αντιλήφθηκε έγκαιρα κι αξιοποίησε στο έπακρο το παγκόσμιο κύμα λαϊκισμού και την επέλαση μίας πλήρως εξαχρειωμένης δεξιάς, που εκφράστηκε και τελειοποιήθηκε μετέπειτα από τον Ντόναλντ Τραμπ. Επέδειξε πρώτος μία δήθεν εχθρότητα για τις ελίτ, μία απόλυτη αδιαφορία για την κυρίαρχη κουλτούρα, μία αποστροφή για την πολιτική ορθότητα, διαμορφώνοντας το δρόμο για την άνοδο της λαϊκιστικής δεξιάς και, στη συνέχεια, της alt right.

Από το 1990 που ίδρυσε το Forza Italia μέχρι και πέρσι, ως ενεργά συμμέτοχος στο project της ιταλικής δεξιάς κι ακροδεξιάς, που οδήγησε στην εξουσία την Τζόρτζια Μελόνι, ο «Καβαλιέρε» διαμόρφωσε με τρόπο κυριαρχικό μία νέα αντίληψη για την πολιτική, αποκομμένη από τον σεβασμό στις ατομικές ελευθερίες, τις ταυτότητες και το προοδευτικό πνεύμα. Επί των ημερών του η αριστερά βρέθηκε στα σχοινιά, ανήμπορη να τον κοντράρει ιδεολογικά, το Δημοκρατικό Κόμμα μετακινήθηκε πολύ δεξιότερα, οι διαλυτικές τάσεις στον ευρύτερο πολιτικό χώρο κορυφώθηκαν.

Ο Μπερλουσκόνι απευθύνθηκε στα κατώτερα ένστικτα της ιταλικής κοινωνίας, δεν θέλησε να την τραβήξει ψηλά, αλλά να την βυθίσει στο βούρκο μίας επίπλαστης κι εφήμερης κουλτούρας που σήμερα έχει απλώσει τα πλοκάμια της σε πάρα πολλές πτυχές της καθημερινότητας όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά και στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Πέρα από την τηλεόραση, τις φαντασμαγορικές του καμπάνιες, τα μπούνγκα-μπούνγκα, ο Μπερλουσκόνι ήταν ένας πούρος, ατόφιος νεοφιλελεύθερος, που άνοιξε το δρόμο στην κανονικοποίηση αυτού του καταστροφικού για την κοινωνική συνοχή και ευημερία δόγματος.

Οι διαρκείς επιθέσεις κατά των εργαζομένων, οι δεσμοί πολιτικής και μαφίας, η χειραγώγηση του νομικού συστήματος και της δικαστικής εξουσίας, αλλά και η καταστροφή της οικονομίας και η βιομηχανική παρακμή της Ιταλίας συνδέονται άμεσα με την άνοδο και επικράτηση του μπερλουσκονισμού. Αυτήν ακριβώς την «παράδοση», προσαρμοσμένη στις σημερινές συνθήκες, ασκεί και η Μελόνι, όπως συνολικά και η alt right στην ευρωπαϊκή ήπειρο και τις ΗΠΑ.