Πότε θα γίνουμε μια φυσιολογική οικονομία; 

Σαράντα χρόνια μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και είκοσι χρόνια μέλος της Ευρωζώνης και η πορεία σύγκλισης της χώρας μας με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε όλα τα ζητήματα παραμένει ζητούμενο.

Πόσα χρόνια άραγε χρειάζονται για να ξεφύγουμε από τη μετριότητα και τη μιζέρια που κουβαλά το πολιτικό μας σύστημα, το οποίο σταθερά παίρνει κάτω από τη βάση στους πίνακας της πορείας της ελληνικής οικονομίας; Περάσαμε μνημόνια, συρρικνώθηκε σε ακραίο βαθμό το εισόδημά μας, δανειστήκαμε απεριόριστα και πριν και ειδικά μετά τη χρεοκοπία στα τέλη της δεκαετίας του 2000, και σε λίγα χρόνια θα κληθούμε να επαναφέρουμε  τη σχέση ΑΕΠ-χρέους σε φυσιολογικά επίπεδα.

Τι σημαίνει “φυσιολογικά επίπεδα”; Σημαίνει ότι πρέπει σταδιακά το δημόσιο χρέος να φτάσει στο 60% του ΑΠΕ – από το 160% που είναι τώρα -, ξεκινώντας από το 2032 οπότε και θα αρχίσει να αυξάνεται το ύψος των δόσεων προς τους πιστωτές μας. Με άλλα λόγια, μέχρι το 2032 πληρώνουμε μόνο τόκους με αντάλλαγμα την προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα τονώσουν την οικονομία μας, θα την καταστήσουν πιο ανταγωνιστική, θα ενισχυθούν μισθοί, καταναλωτική δύναμη και επενδύσεις, θα τονωθεί το εμπόριο και η εξωστρέφεια, θα βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο.

Πιστεύετε πραγματικά ότι όλα αυτά θα γίνουν μέσα στα επόμενα 8 χρόνια, όταν επί δεκαετίες ολόκληρες γραντζουνάμε τον πάτο της ΕΕ σε όλους τους μακροοικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες, παρέα με τους “κολλητούς” Βουλγαρία, Ουγγαρία και Ρουμανία; Πόσο ρεαλιστικό είναι μέχρι το 2032 να φτάσουμε τον μέσο ευρωπαϊκό μισθό, όταν σήμερα η κυβέρνηση πανηγυρίζει με την πενιχρή αύξηση του κατώτατου μισθού; Πόσο ρεαλιστικό είναι να ενισχυθεί η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων, όταν παλεύουν να επιβιώσουν στο εσωτερικό οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δηλαδή η πλειοψηφία συνολικά των επιχειρήσεων;

Είναι αδύνατο, νομίζω, να φανταστεί κανείς πως θα καταφέρουμε να γίνουμε μια κανονική οικονομία, που θα μπορεί να εξυπηρετεί χωρίς πρόβλημα τις υποχρεώσεις και τις ανάγκες της, μια οικονομία που δυσκολεύεται να αξιοποιήσει σήμερα ακόμα και τις ευκαιρίες και τις πιθανές συνέργειες που φέρνουν τα δυνατά της “χαρτιά”, όπως η ναυτιλία και ο τουρισμός.

Ακόμα και αν προκύψει χαλάρωση των δεσμεύσεων ως προς τη σχέση ΑΕΠ-χρέους μέσω πολιτικών διευθετήσεων και συνεννοήσεων σε πολιτικό επίπεδο μεταξύ Αθήνας και Βρυξελλών, πως θα προχωρήσει η οικονομία όταν επίσης μικραίνει συνεχώς η αγορά του εργατικού δυναμικού; Η μέση μείωση του πληθυσμού μεταξύ των ετών 2018-2022 προσεγγίζει τις 50.000 ετησίως και εάν αυτός ο ρυθμός διατηρηθεί σταθερός έως την επόμενη δεκαετία, η έναρξη πληρωμής του χρέους ενδεχομένως να μας βρει κάτω από το κατώφλι των 10 εκατ. κατοίκων, με ένα πληθυσμό γερασμένο, με μια ύπαιθρο εγκατελειμμένη, με έναν brain drain να συνεχίζεται και με μια κυβέρνηση και μια αντιπολίτευση να υποβαθμίζουν τη σημασία αυτής της εξέλιξης που μας οδηγεί σε εντελώς αχαρτογράφητα νερά.

Οι σημερινοί τριαντάρηδες και σαραντάρηδες, που σήκωσαν τον σταυρό της κρίσης, θα βρεθούν στα πενήντα τους θεατές στο ίδιο έργο. Τι ειρωνεία είναι αυτή; «Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα» έλεγε ο Καρλ Μαρξ, αλλά στη δική μας περίπτωση έχουμε σπάσει κάθε ρεκόρ επανάληψης, σε σημείο που μόνο η θεσμική μας συμμετοχή στην ΕΕ να μας προστατεύει από τον χαρακτηρισμό “failed state”.