Το mea culpa είναι στάση ευθύνης, έστω κι αν έρχεται αργά και βασανιστικά 

Ο Αλέξης Τσίπρας υπήρξε αδιαμφισβήτητα ο πολιτικός που παρέλαβε ένα μικρό κόμμα της Αριστεράς σε ηλικία 34 ετών και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες το οδήγησε στην διακυβέρνηση. Έγινε ο πρώτος αριστερός πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που δεν αμφισβητείται. 

Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ υπό την ηγεσία του Τσίπρα συνέπεσε με μία κρίσιμη πολιτική, οικονομική και κοινωνική συγκυρία στη χώρα. Απαξίωση του ντουέτου ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, φθορά εξουσίας, εκτεταμένα σκάνδαλα, χρεοκοπία, μνημόνια. Ο ΣΥΡΙΖΑ καβάλησε το κοινωνικό ρεύμα, το “δεν πάει άλλο” που έβγαινε από το στόμα εκατομμυρίων ανθρώπων ανεξαρτήτως ιδεολογικής κατεύθυνσης, προχώρησε, έγινε αξιωματική αντιπολίτευση, έπειτα κυβέρνηση, στη συνέχεια μία ισχυρή αξιωματική αντιπολίτευση και σήμερα μία αδύναμη αξιωματική αντιπολίτευση. 

Τόσο κατά τη διακυβέρνηση 2015-19, όσο και κατά τα έτη 2019-23 στην αξιωματική αντιπολίτευση, το κόμμα δεν κατάφερε να αναμετρηθεί με ζητήματα πολιτικής στρατηγικής και συλλογικής δράσης. Ο Τσίπρας κυριάρχησε πλήρως στα εσωκομματικά, σιώπησε κάθε παραγωγική, αντιπολιτευόμενη φωνή, χάθηκε η σφριγιλότητα του μηχανισμού και των τάσεων. Αποδυναμώθηκε συλλογικά η εσωκομματική δημοκρατία και η γόνιμη αντιπαράθεση, ο ίδιος ένιωθε ανίκητος και πάντοτε σωστός, με πολλούς δίπλα του να προσπαθούν να επωφεληθούν από την ακτινοβολία του, χωρίς να του λένε αλήθειες, χωρίς να τον γειώνουν στην κοινωνία, ρίχνοντάς του συχνά στάχτη στα μάτια. Ευθύνεται φυσικά ο ίδιος σε αυτό, αλλά οφείλεται και ο στενός του πυρήνας. Τώρα, στην πτώση και την αποκαθήλωσή του, θα φανεί το κενό, θα φανεί το μεγάλο κενό διαδοχής και συλλογικής λειτουργίας. Θα φανεί με τρόπο εκκωφαντικό. Πολλοί το έβλεπαν, το έλεγαν, το έγραφαν, αλλά ουδείς μπορούσε ή ήθελε να κάνει κάτι. 

Ο αντιπολιτευτικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ έβγαζε σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας μία ανασφάλεια, μία προχειρότητα και μια “ριζοσπαστικότητα με το στανιό”, όπως εύστοχα νομίζω παρατήρησε έμπειρο στέλεχος του ευρύτερου χώρου. Η ήττα ήρθε – οι ήττες θα λέγαμε που ήταν και πολλές και μεγάλες – ωστόσο σήμερα είναι στο χέρι των μελών και των στελεχών του να ξεκινήσουν μια νέα προσπάθεια ανάκαμψης ώστε, όπως είπε χτες ο αποχωρών πρόεδρος, το κόμμα «να αλλάξει δραστικά αν θέλει να διεκδικήσει εκ νέου με αξιώσεις την κυβέρνηση», με στόχο την «αντίσταση στις πολιτικές της Ν.Δ. και το μέτωπο στην ακροδεξιά και τον νεοφασισμό που βρήκε θέση στην ελληνική Βουλή».

Αν θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να μπορεί να έχει λόγο στα πολιτικά πράγματα στη χώρα, όχι μονάχα να διεκδικεί τη διακυβέρνηση ως κόμμα εξουσίας, οφείλει να ξανασκεφτεί σοβαρά τη συλλογική λειτουργία και τη συλλογική ηγεσία με πρόσωπα που έχουν δικό τους, ανεξάρτητο πολιτικό βάρος, στίγμα, επιρροή και θέσεις. Θέσεις καθαρές. Θέσεις κρυστάλλινες. 

Επίσης, πρέπει να ασχοληθεί με τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων, προτείνοντας πρακτικές λύσεις. Να είναι κοντά στο κόσμο της εργασίας, στη νεολαία, στις παραγωγικές δυνάμεις, στους επαγγελματίες, τους μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες. Πρέπει να μπορεί να εκφράσει ώριμα και συντεταγμένα τα συμφέροντα των πολλών με συνέπεια και ρεαλισμό. Να δείχνει πραγματική έγνοια, στην πράξη, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, για την υγεία, την ακρίβεια και την ασφάλεια. Τα προβλήματα αυτά δεν αντιμετωπίζονται με φθαρμένα και παρωχημένα συνθήματα του παρελθόντος, δεν αντιμετωπίζονται με μαξιμαλισμούς, αλλά με προτάσεις που απαιτούν σκληρή μελέτη και δουλειά. Αυτό έλειψε από τον ΣΥΡΙΖΑ κι αυτό το κενό καλούνται να το καλύψουν όσοι πραγματικά επιθυμούν ανασύνταξη του χώρου. 

Η ΝΔ κατήγαγε έναν εκλογικό θρίαμβο όχι μόνο γιατί έπεισε, αλλά γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ απογοήτευσε. Η χώρα μας όμως, όπως κάθε δημοκρατική χώρα στην Ευρώπη, χρειάζεται και ισχυρή κυβέρνηση, όπως χρειάζεται και μία ισχυρή αντιπολίτευση. Μέσα και έξω από τη Βουλή. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και το ΠΑΣΟΚ, πρέπει να αφουγκραστούν τα μηνύματα της κοινωνικής πλειοψηφίας αν θέλουν να ανασυγκροτηθούν και να βοηθήσουν τη χώρα και τους πολίτες της να πάνε μπροστά. Πάνω σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να δουλέψουν το καθένα ξεχωριστά, αλλά και μαζί, παράλληλα, με γνώμονα το κοινωνικό συμφέρον.