Ιστορίες χωρίς φωνή: “Τον βασάνισαν και τον έφαγαν”

Αυτήν την εβδομάδα, ο δημοσιογράφος Πέτρος Κατσάκος γράφει στη στήλη του «Ιστορίες Χωρίς Φωνή» στην Αυγή, για την άγνοια και την επιλεκτική «φιλοζωία», που κάποια ζώα τα αγκαλιάζει και κάποια άλλα τα στοχοποιεί προβάλλοντάς τα σαν επικίνδυνα και φονικά τέρατα, με αφορμή την τύχη ενός καρχαριοειδούς στην Κρήτη.

Τον Ιανουάριο του 2022 το σύνολο των ΜΜΕ είχε στρέψει το ενδιαφέρον του σε έναν ζιφιό που είχε την ατυχία να εγκλωβιστεί τραυματισμένος στα παράλια του Σαρωνικού. Για κάποιες ημέρες τηλεοπτικοί σταθμοί, εφημερίδες και ιστοσελίδες ασχολούνταν με την προσπάθεια διάσωσης του κήτους, η περιπέτεια του οποίου είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.

Το ενδιαφέρον ήταν τέτοιο δε που μέχρι και όνομα δόθηκε στον ζιφιό που για τις ανάγκες των ρεπορτάζ βαφτίστηκε “Σωτήρης”. Όπως ήταν φυσικό ο θάνατος του Σωτήρη στα ανοιχτά της Σαλαμίνας λίγες ημέρες αργότερα πέρα της πρόσκαιρης θλίψης στην φωνή των δημοσιογράφων δεν άφησε το παραμικρό θετικό αποτύπωμα στον τρόπο που τα ΜΜΕ αντιλαμβάνονται τα έμβια όντα των θαλασσών μας. Ο Σωτήρης έγινε γνωστός και κέρδισε την συμπάθεια δημοσιογράφων και κατ’ επέκταση της κοινής γνώμης επειδή ανήκε στην οικογένεια των συμπαθών φαλαινών και κυρίως επειδή είναι ένα ζώο… που δεν τρώγεται. Γιατί αν ο Σωτήρης ήταν καρχαρίας ή τρωγόταν, τότε όλα θα ήταν εντελώς διαφορετικά στα ρεπορτάζ και στην παρουσίαση της ιστορίας του. Πάρτε για παράδειγμα τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται στην κοινή γνώμη οι ιστορίες καρχαριοειδών που κατά καιρούς πέφτουν στα δίχτυα ψαράδων και σε τίποτα δεν θυμίζουν στην αντιμετώπιση του Σωτήρη.

Την περασμένη εβδομάδα ψαράδες έπιασαν καρχαριοειδές στην Κρήτη και το γεγονός παρουσιάστηκε σχεδόν πανηγυρικά σε δεκάδες ηλεκτρονικά ΜΜΕ που ενημέρωσαν το κοινό τους πως “το καΐκι βρισκόταν στα ανοιχτά της Ιεράπετρας προς τη νήσο Χρυσή όταν οι ψαράδες αντιλήφθηκαν ότι είχαν έρθει κοντά σε μία πολύ μεγάλη ψαριά. Συγκεκριμένα, μετά από αρκετή προσπάθεια κατάφεραν να βγάλουν στην επιφάνεια καρχαρία 300 κιλών. Λόγω του βάρους του κήτους, ήταν αδύνατον να το ανεβάσουν στο κατάστρωμα του αλιευτικού και έτσι οι ψαράδες με προσεκτικές κινήσεις και «σέρνοντας» τα δίχτυα με το καρχαριοειδές, κατάφεραν να το βγάλουν στο λιμάνι της Ιεράπετρας. Τελικά το έβγαλαν από τα δίχτυα και το έδεσαν με σχοινιά προκειμένου να το κρατήσουν στη στεριά, δεδομένου ότι το καρχαριοειδές έκανε μεγάλο προσπάθεια να επιστρέψει στο νερό και να ξεφύγει από τους ψαράδες. Με τη βοήθεια πολλών ανθρώπων κατάφεραν να το φορτώσουν σε αυτοκίνητο και το μεταφέρουν σε ιχθυοπωλείο της Ιεράπετρας”.

Τι δεν είπαν οι “ειδήσεις”

Από το σύνολο των ρεπορτάζ απουσίαζε το γεγονός πως επρόκειτο για την παράνομη αλίευση ενός προστατευόμενου από την ελληνική νομοθεσία εξαβράγχιου καρχαρία ή εξακαρχαρία hexanchus griseus -είδος που βρίσκεται προ απειλής, με κύρια αιτία την αλιεία- και σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία θα έπρεπε να είχε απελευθερωθεί. Από τα ρεπορτάζ επίσης απουσίαζε η παραμικρή μομφή στους πολίτες που κακοποίησαν και βασάνιζαν μέχρι θανάτου ένα προστατευμένο από τον νόμο ζώο ενώ παρουσίασαν ως κανονικότητα τις αναμνηστικές φωτογραφίες με το ανοιχτό στόμα του άτυχου ζώου και τις κραυγές ορισμένων να αποτελειώσουν τον ετοιμοθάνατο και ανυπεράσπιστα καρχαρία με καραμπίνα. Η συνέχεια δε της ιστορίας είχε να κάνει με τον τεμαχισμό του κήτους και τις πληροφορίες για το πως θα πουληθεί το κρέας του σε ξενοδοχεία και ταβέρνες της Ιεράπετρας ως εκλεκτός μεζές.

Και σε όλη αυτή την ιστορία κανένα ΜΜΕ δεν είδε τίποτα το παράνομο, τίποτα το ανήθικο, τίποτα το απάνθρωπο. Ήταν όλα κανονικά και καλώς καμωμένα γιατί έτσι είναι η ζωή και ο κόσμος μας. Και ας απειλούνται χιλιάδες θαλάσσια είδη με αφανισμό. Και ας υπάρχουν έστω και λίγοι νόμοι που προστατεύουν έστω τα είδη της άγριας ζωής. Τίποτα δεν είναι αρκετό για να σταματήσει τα ανθρώπινα εγκλήματα εις βάρος των ζώων και του περιβάλλοντος. Γιατί η άγνοια είναι που κυριαρχεί και βασιλεύει στον κόσμο των ΜΜΕ.

Η άγνοια, ανοησία και προκατάληψη σκοτώνουν

Φανταστείτε πόσο διαφορετικά ίσως να ήταν όλα αν οι ψαράδες που έβγαζαν στην στεριά ένα προστατευόμενο ζώο παρουσιάζονταν ως παράνομοι αλιείς απειλούμενοι με τις συνέπειες του νόμου. Φανταστείτε πόσο διαφορετικά ίσως να ήταν όλα αν οι άνθρωποι που έδεσαν, έσυραν στην άσφαλτο και βασάνισαν μέχρι θανάτου ένα ανυπεράσπιστο πλάσμα παρουσιάζονταν ως κοινοί κακοποιητές ενός ζώου απειλούμενοι με τις συνέπειες του νόμου. Φανταστείτε πόσο διαφορετικά ίσως να ήταν όλα αν το κρέας ενός καρχαρία δεν παρουσιαζόταν στην κοινή γνώμη ως εκλεκτός μεζές αλλά ως μια τροφή επικίνδυνη λόγω των στοιχείων που όλα τα θαλάσσια ζώα του μεγέθους αυτού κουβαλούν στον οργανισμό τους. Ίσως όλα να ήταν διαφορετικά αν στα ΜΜΕ δεν κυριαρχούσαν η άγνοια και η επιλεκτική «φιλοζωία», που κάποια ζώα τα αγκαλιάζει και κάποια άλλα τα στοχοποιεί προβάλλοντάς τα σαν επικίνδυνα και φονικά τέρατα, όπως για παράδειγμα οι καρχαρίες που εδώ και δεκαετίες αποτελούν το πλέον παρεξηγημένο θαλάσσιο είδος, λόγω αβάσιμων και αντιεπιστημονικών στερεοτύπων.

 

Οι καρχαρίες που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της ισορροπίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων μόνο που ο άνθρωπος και οι δραστηριότητές του έχουν οδηγήσει σε τεράστια μείωση των πληθυσμών τους παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό πως σε πρόσφατη έκθεσή της, η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης επισημαίνει ότι περισσότερο από το 50% των καρχαριών της Μεσογείου κινδυνεύουν με εξαφάνιση, χαρακτηρίζοντας τη Μεσόγειο ως το πιο επικίνδυνο μέρος στον κόσμο για καρχαρίες.

*Δημοσιεύθηκε στην ΑΥΓΗ, στις 28/4/2023