Ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια λεωφόρος για την ακροδεξιά

Οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές έδειξαν ότι οι Γάλλοι ψηφοφόροι μπορεί να επέλεξαν ως πρόεδρο τον Εμανουέλ Μακρόν, αλλά ο ίδιος βγαίνει ξεκάθαρα αποδυναμωμένος από την εκλογική διαδικασία. Θα έμοιαζε αδιανόητο να εξέλεγαν τη Μαρίν Λεπέν, αλλά μετά και από τα αποτελέσματα της Κυριακής 19 Ιουνίου, ίσως οι επόμενες προεδρικές εκλογές να οδηγήσουν σε μία απότομη στροφή με κομβικές επιπτώσεις για το ευρωπαϊκό πολιτικό στερέωμα. Ίσως κι όχι, εάν οι δυνάμεις της αριστεράς καταφέρουν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο και πετύχουν να διαμορφώσουν εκείνους τους συσχετισμούς που θα τη φέρουν σε θέση διαμορφωτή των εξελίξεων.

Συνεχίζοντας τον κύκλο συζητήσεων για την επόμενη μέρα στη Γαλλία, συνομιλήσαμε με τον Νίκο Γραικό, καθηγητή ελληνικών στο Παρίσι, ο οποίος γνωρίζει από πρώτο χέρι την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα στη χώρα.

Νίκο, γιατί είχαμε τόσο υψηλό ποσοστό αποχής;

H τεχνοκρατική αντίληψη της πολιτικής δεν βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή των πολιτών αλλά στη διαχείριση της κοινωνίας σαν μια ανώνυμη εταιρεία. Το νιώσαμε καθαρά όλα αυτά τα χρόνια. Από πολλές πλευρές επιχειρήθηκε η διάλυση του υπάρχοντος πολιτικού και κομματικού «συστήματος». Άλλοτε με όρους «κινηματικής αριστεράς» και άλλοτε με όρους συντηρητικής πολιτικής που θεωρεί το λαό αντίπαλο. Ας θυμηθούμε ότι ο σημερινός πρόεδρος είχε θεωρήσει ότι διαδηλώτρια που ξυλοκοπήθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας έφταιγε γιατί δεν έμεινε στο σπίτι της ως όφειλε, για λόγους προχωρημένης ηλικίας. Όταν η εξουσία εκφράζει περιφρόνηση προς τους πολίτες είναι φυσικό να την εισπράξει και στις εκλογές.

Η αποχή εκφράζει την απομάκρυνση των πολιτών από τα κέντρα που παίρνουν αποφάσεις για την καθημερινή ζωή ή και κάποια έλλειψη ενημέρωσης και συνειδητοποίησης της σημασίας της συμμετοχής στα κοινά. Μην ξεχνάμε όμως ότι είναι επίσης για πολλούς μια συνειδητή επιλογή. Απόφαση διαμαρτυρίας και απόρριψης των υπαρχόντων πολιτικών σχημάτων. Οι δυνάμεις της αριστεράς δε δημιούργησαν τους κοινωνικούς δεσμούς που θα κινητοποιούσαν τους εκλογείς. Μάλλον και το υπάρχον σχήμα με το οποίο παρουσιάστηκαν οι αριστερές υποψηφιότητες δεν έπεισε ότι δεν ήταν απλό αποτέλεσμα εκλογικών συνεννοήσεων.

Η Γαλλία είναι μια συντηρητική χώρα και όλες οι ιστορικές περίοδοι σημαδεύτηκαν από εναλλαγή φωτεινών διαλειμμάτων με συντηρητικές οπισθοδρομήσεις.

Υπάρχει και θεσμικό πρόβλημα. Οι βουλευτικές γίνονται μετά τις προεδρικές εκλογές. Υποβαθμίζεται δηλαδή ο ρόλος τους. Το προεδρικό σύστημα, που έχει χαρακτηριστεί «ρεπουμπλικανική μοναρχία» έχει υποβαθμίσει και συνταγματικά το ρόλο του κοινοβουλίου – ας υπενθυμίσουμε ότι δεν υπάρχει μόνο η Εθνοσυνέλευση αλλά και η Γερουσία και ότι οι προτάσεις νόμων συζητούνται στα δύο σώματα. Ένα εκλογικό σύστημα με μονοεδρικές περιφέρειες με δύο γύρους είναι αντιδημοκρατικό. Ίσως η απόρριψή του από τους πολίτες έχει και θετικά στοιχεία. Η υπερψήφιση των πολιτικών που παλεύουν για τις θεσμικές αλλαγές είναι όμως η πιο αποτελεσματική λύση.

Ο νέος χάρτης της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης δείχνει το μπλε της δεξιάς να μαυρίζει, το κίτρινο του Μακρόν να περιορίζεται και το κόκκινο του Μελανσόν να πληθαίνει. Είναι αντιπροσωπευτικό της σημερινής κατάστασης στη χώρα;

Μην προσωποποιούμε την πολιτική ζωή. Η μόνιμη αναφορά σε ηγέτες απομακρύνει τους πολίτες και μετατρέπει την πολιτική σε ποδοσφαιρικό αγώνα. Μακρόν-Μελανσόν ή Ολυμπιακός- Παναθηναϊκός; Η Γαλλία είναι μια συντηρητική χώρα και όλες οι ιστορικές περίοδοι σημαδεύτηκαν από εναλλαγή φωτεινών διαλειμμάτων με συντηρητικές οπισθοδρομήσεις. Το εκλογικό σύστημα δεν επιτρέπει την αποτύπωση των κοινωνικών ανατροπών. Θα δούμε και τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις κυρίως τις περιφερειακές και τις δημοτικές εκλογές.

Ποια εκτιμάς ότι είναι τα μείζονα θέματα που απασχολούν τους Γάλλους σήμερα;

Τα ζητήματα που απασχολούν τους Γάλλους είναι τα ίδια με αυτά που απασχολούν και τους Έλληνες πολίτες. Ακρίβεια, απώλεια αγοραστικής δύναμης, προβλήματα στέγασης, συγκοινωνιών, αποδιάρθρωση της δημόσιας παιδείας και του συστήματος υγείας, προσπάθεια διάλυσης του κοινωνικού κράτους, ζητήματα περιβαλλοντικά και κλιματικής αλλαγής. Υπάρχει ένα καλύτερο θεσμικό πλαίσιο από αυτό άλλων ευρωπαϊκών χωρών αλλά η έμφυλη βία ή η ομοφοβία δεν έχουν εκλείψει. Μας απασχολούν βεβαίως και ζητήματα δημοκρατίας και τρόπου διακυβέρνησης της χώρας σε περίοδο που θεωρείται ότι σημειώθηκε αυταρχική εκτροπή με πρόσχημα την υγειονομική κρίση. Οι 650 προτάσεις του ενωτικού εκλογικού σχήματος της Αριστεράς δείχνουν την κατεύθυνση στην οποία βρίσκονται οι λύσεις.

Η αποχή εκφράζει την απομάκρυνση των πολιτών από τα κέντρα που παίρνουν αποφάσεις για την καθημερινή ζωή ή και κάποια έλλειψη ενημέρωσης και συνειδητοποίησης της σημασίας της συμμετοχής στα κοινά.

Στενοχωριέμαι που στην Ελλάδα επικρατεί μία ειδυλλιακή εικόνα για τη Γαλλία, κι ακόμα πιο πολύ για το Παρίσι. Εμείς που ζούμε εδώ και παλεύουμε να πληρώσουμε τους λογαριασμούς, που δυσκολευόμαστε να βγάλουμε, το μήνα δεν ξεχνάμε τα προβλήματά μας στη θέα των όμορφων μνημείων.

Να περιμένουμε να δούμε έναν πιο ακραίο ή έναν πιο διαλλακτικό και συμβιβαστικό Μακρόν;

Οι καθημερινές εξελίξεις είναι πολύ σημαντικές. Βλέπουμε έναν αποδυναμωμένο Μακρόν που δεν μπορεί να εφαρμόσει τις αντιδραστικές πολιτικές του προτάσεις. Θα προσπαθήσει να βρει στήριξη κατά περίπτωση και πιθανόν ακόμη κι από δυνάμεις εκτός δημοκρατικού τόξου. Είχα πει σε παλαιότερη συνέντευξή μου ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια λεωφόρος για την ακροδεξιά.

Πώς αξιολογείς το ποσοστό του NUPES; Θα παραμείνει ενωμένο ή θα υπάρξουν διασπαστικές τάσεις;

Στο βαθμό που αυξήθηκε ο αριθμός των αριστερών βουλευτών και δεν υπάρχει μονοκομματική πλειοψηφία είναι ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα. Πως όμως κι από ποιον επελέγησαν οι υποψήφιοι της αριστεράς και με ποια κριτήρια; Οι λεγόμενοι «αλεξιπτωτιστές» που δεν είχαν κοινωνικά ερείσματα στις περιφέρειες όπου ήταν υποψήφιοι δεν εκλέχτηκαν τις περισσότερες φορές. Η κοινωνική «αγκίστρωση» παρόμοιων σχημάτων που δημιουργήθηκαν, λόγω και της χρονικής πίεσης, σε επίπεδο ηγεσιών και μόνο είναι το ζητούμενο. Η προηγούμενη εμπειρία του Αριστερού Μετώπου δεν άφησε και τις καλύτερες εντυπώσεις. Όταν κάποιοι προτάσσουν το πρόσωπό τους κι όχι την ενότητα δεν προωθούν τα σχήματα αυτά.

Τα ζητήματα που απασχολούν τους Γάλλους είναι τα ίδια με αυτά που απασχολούν και τους Έλληνες πολίτες. Ακρίβεια, απώλεια αγοραστικής δύναμης, προβλήματα στέγασης, συγκοινωνιών, αποδιάρθρωση της δημόσιας παιδείας και του συστήματος υγείας, προσπάθεια διάλυσης του κοινωνικού κράτους, ζητήματα περιβαλλοντικά και κλιματικής αλλαγής.

Μπορείς να φανταστείς τη Γαλλία μετά από πέντε χρόνια, με βάση τη σημερινή σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης και όσα κρίσιμα έχουμε μπροστά μας ως Ευρώπη; Πως μπορεί να είναι η κατάσταση;

Η πολιτική είναι καθημερινή πάλη και τα πάντα μπορεί να αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη. Η πολιτική ζωή δεν περιορίζεται σε εθνικά πλαίσια. Οι πιθανές αλλαγές και σε άλλες χώρες της Ευρώπης θα επηρεάσουν και τη Γαλλία. Ας ελπίσουμε ότι οι καθημερινοί αγώνες σε όλους τους τομείς αλλά -μη σας φανεί παράξενο-και η καλλιτεχνική δημιουργία και η έρευνα μπορούν να φέρουν, ελπίζουμε ότι θα φέρουν, ανυποψίαστες ανατροπές. Η μη ύπαρξη κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας ίσως έχει ως αποτέλεσμα και τη διενέργεια πρόωρων εκλογών.

Συνολικά, τι να κρατήσουμε από την αριστερά σε αυτές τις εκλογές; Είναι το πρόσωπο της Ρασέλ Κεκέ ένα από αυτά;

Βρισκόμαστε σε μεταβατική περίοδο.  Ας κρατήσουμε την ελπίδα κινητοποίησης των πολιτών. Η αριστερά πρέπει να πείσει ότι έχει εναλλακτική πρόταση, όχι απλά  εκλογική και διαχείρισης. Πρόταση με προοπτική. Το πρόσωπο της Ρασέλ Κεκέ είναι το σύμβολο μιας μακράς παράδοσης στη Γαλλία. Παράδοση ένταξης στην κοινωνία και τη Γαλλική Δημοκρατία χωρίς προϋποθέσεις εθνικών ή θρησκευτικών χαρακτηριστικών. Είμαστε ελεύθεροι πολίτες με ενεργό συμμετοχή στα κοινά. Όσοι πιστεύουμε στην πρόοδο και κατανοούμε την ταξική διάρθρωση της κοινωνίας παλεύουμε για ένα καλύτερο μέλλον. Ο αγώνας συνεχίζεται.