Βαλς Νο6: Μια παράσταση για τα κορίτσια που σπάνε τη σιωπή

Το θέατρο, αν οφείλει στο κοινό ένα ρόλο κοινωνικό, πέρα από την αισθητική αγωγή, είναι να δίνει φωνή στις αγωνίες και τα πάθη των ανθρώπων σε κάθε δεδομένη στιγμή. Αν υπάρχει μια παράσταση που το πετυχαίνει στο έπακρο, είναι το Βαλς Νο.6 που ανεβαίνει στο Μπάγκειον σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Φάμη.

Το έργο του διάσημου Βραζιλιάνου δραματουργού Nelson Rodrigues, γραμμένα 70 χρόνια πριν, μπορεί για την εποχή του να αντιμετωπίστηκε ως ένα τόλμημα, αλλά άφησε την παρακαταθήκη του διαχρονικού χωρίς δυσκολία. Ένα κείμενο με μια λυρικότητα λακωνική, έντονη και μεστή, που καταφέρνει και παραμένει αλώβητο από την παγίδες του διδακτισμού και του μελοδραματισμού, που συχνά συναντάμε σε κείμενα γύρω από την κακοποίηση και τη βία. Αυτό που στην εποχή του διαβάστηκε ως νοσηρό, έρχεται στο σήμερα ως απαραίτητο. ‘’Αυτό με τράβηξε σε αυτό το κείμενο, το πόσο επίκαιρο ήταν και ο τρόπος που είχε επιλέξει ο συγγραφέας να το αφηγηθεί, μία «παραμυθένια» ωμότητα’’, λέει στη ROSA η δασκάλα θεάτρου και δραματοθεραπεύτρια Μαρία Κουβίδη, που έχει επιμεληθεί τη μετάφραση και πρωταγωνιστεί στον ρόλο της Σόνιας.

Η Σόνιας είναι μια γυναίκα που έχει μείνει όχι στάσιμη, αλλά μετέωρη, κάπου στην ηλικία των 15 να παλεύει με τους εφιάλτες της και κυρίως, με τη σιωπή. Ή μάλλον με όλες τις φωνές και τις εικόνες που φτάνουν κατακερματισμένες από το παρελθόν και δεν μπορούν να εκφραστούν λυτρωτικά, με σθένος και απαίτηση για δικαιοσύνη, αλλά μόνο μέσα από το ουρλιαχτό και τον τρόμο. Μαζί με αυτές και οι σπασμωδικές φωνές του περίγυρου, που πάντα ξέρει, αλλά ποτέ δεν μιλάει ή που ερμηνεύει όσα βλέπει και ακούει όπως τον συμφέρει. Μια κοινωνία που προσφέρει ως άλλοθι στον εαυτό της την ιδιωτικότητα για να μην παραδεχτεί την απάθεια. ‘’Η Σόνια έρχεται αντιμέτωπη και με το victim blaming και αυτό το θεωρώ ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του έργου. Είναι θύμα των στερεοτύπων και των κουτσομπολιών, ανθρώπων που μιλάνε και λένε τα λάθος πράγματα και ανθρώπων που βλέπουν και ξέρουν, αλλά δεν κάνουν τίποτα. Ακούγονται πολλές τέτοιες «φωνές» μέσα στο έργο, είναι λες και η Σόνια έχει καταπιεί όλα αυτά τα σχόλια και τις γνώμες, τις αναπαράγει, τις ειρωνεύεται, παλεύει μαζί τους, προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της, φτάνει στο σημείο να λοιδορεί η ίδια τον εαυτό της και βέβαια πίσω από αυτό υπάρχει ένας βαθύς πόνος, όπως συμβαίνει και στην πραγματικότητα’’, επισημαίνει η Μαρία.

Το Μπάγκειον ως επιλογή είναι από μόνο του ένα δομικό στοιχείο για την παράσταση, μαζί με το εξαιρετικό κείμενο, την καλοδουλεμένη σκηνοθεσία και την ζωντανή ενσάρκωση, επιλογή μονόδρομος, σύμφωνα με τη Μαρία. Η εγκατάλειψη του χώρου συναντά την εγκατάλειψη του κοριτσιού, ο κατακερματισμός των αναμνήσεών τον κατακερματισμό της υλικής υπόστασης του ιστορικού κτιρίου και ο μεγάλος καθρέφτης στην αίθουσα των εκδηλώσεων, με την παραμορφωτική θαμπάδα του, ένας αναξιόπιστος αντικατοπτρισμός της αλήθειας που αρνούμαστε να δούμε ή μια αποτύπωση των εικόνων που κουβαλάει κάθε κακοποιημένο πλάσμα μέσα του και προσπαθεί με αγώνα να ξεκαθαρίσει.

Θα ήταν ευτυχές αυτό το θεατρικό ανέβασμα να μην ανταποκρινόταν στις ανάγκες του σήμερα. Να μη συναντούσε μια επικαιρότητα γεμάτη νεκρά κορίτσια που δεν πρόλαβαν να φύγουν, να γλιτώσουν, να μιλήσουν, κι αν μιλήσουν, να μην ακουστούν. Είναι θλιβερό που η φωνή αυτών των κοριτσιών έφτασε στα αφτιά μας μόνο με τη δολοφονία τους. Είμαστε, όμως, στη στιγμή που αυτή η συνθήκη έχει αρχίσει και σπάει. Βρισκόμαστε σε ένα momentum γενναιότητας, στόματα ανοίγουν, αφτιά ανοίγουν, καρδιές ανοίγουν, τα πικρόχολα σχόλια περιθωριοποιούνται στον δημόσιο λόγο. Και το Βαλς Νο6 είναι μια παράσταση που λειτουργεί σαν αντικλείδι σε αυτό το άνοιγμα, σαν σφυρί στο σπάσιμο της σιωπής.

Είναι η ώρα την αλήθειας, μιας αλήθειας που μπορεί να είναι σοκαριστική, αλλά ταυτόχρονα λυτρωτική και καθαρτική για όλους. Αν είχαμε μάθει να κρυβόμαστε, τώρα οι ιστορίες αποκτούν όνομα, πρόσωπο και ταυτότητα. Όπως σπαρακτικά απαιτεί και η Σόνια, με μια απαίτηση που σαφώς αφορά και τους θύτες, ’’Μη λέτε θύμα, το όνομα της να λέτε! Θέλω το όνομα της’’.

*Η παράσταση Βαλς Νο6 ανεβαίνει στο Μπάγκειον από τις 11 έως τις 27 Φεβρουαρίου κάθε Παρασκευή & Σάββατο στις 21.00 και κάθε Κυριακή στις 20.00. Εισιτήρια Viva.gr