«Εμπρός Κόκκινοι!»: Όταν Αμερικανοί έστησαν το πρώτο κομμουνιστικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου στον κόσμο

Βρισκόμαστε στις Ηνωμένες Πολιτείες στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920. Μετά από κάποιες ανεπιτυχείς προσπάθειες να ξεκινήσει το ποδόσφαιρο ως επαγγελματικό άθλημα στα τέλη του 19ου αιώνα, στη μεταπολεμική περίοδο η πορεία είχε τελικά αρχίσει να είναι ευνοϊκή για την ανάπτυξη του αθλήματος στη Βόρεια Αμερική: οι στρατιώτες που επέστρεφαν από το μέτωπο – όπου είχαν μάθει να παίζουν μπάλα πίσω από τις «γραμμές» μαζί με τους Γάλλους, τους Βέλγους και τους Βρετανούς – είχαν δώσει νέα ώθηση στο άθλημα και το 1921 γεννήθηκε η American Soccer League (η ASL), ένα επαγγελματικό πρωτάθλημα με μισθούς που λίγες ομάδες στον κόσμο μπορούσαν να συναγωνισθούν. 

Μέσα σε λίγα χρόνια, το ποδόσφαιρο στις ΗΠΑ είχε μετατραπεί από ένα ερασιτεχνικό άθλημα που παιζόταν ουσιαστικά από Σκωτσέζους εργάτες σε ένα μαζικό άθλημα με διεθνή αστέρια, γύρω από το οποίο επενδύονταν μεγάλα χρηματικά ποσά. Δεν πρέπει λοιπόν να εκπλήσσει το γεγονός ότι το CPUSA – το Αμερικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ένα από τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα που ιδρύθηκαν στον κόσμο, πριν από την Ιταλία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο – είδε την ASL ως σύμβολο του αχαλίνωτου καπιταλισμού που ήθελε να «μολύνει» τη λαϊκή κουλτούρα, μεταμορφώνοντας το άθλημα αποκλειστικά σε μέσο κέρδους. 

Μία από τις πιο δυναμικές φωνές υπέρ της πολιτικοποίησης του αθλητισμού ήταν ο Emil Austin, κομμουνιστής ηγέτης της Νέας Υόρκης, ο οποίος το 1928 πραγματοποίησε μια φλογερή ομιλία ενώπιον της US Football Federation, της αμερικανικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας και της ASL, αναδεικνύοντας τη σημασία ενός ερασιτεχνικού και προλεταριακού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου με στόχο την κοινωνική χειραφέτηση, φέρνοντας ως παράδειγμα την πρωτοβουλία του κομμουνιστικού κόμματος, μόλις ένα χρόνο νωρίτερα, με τη δημιουργία της Metropolitan Worker’s Soccer League (MWSL), του πρώτου πρωταθλήματος στον κόσμο που θα ονομάζαμε σήμερα «λαϊκό ποδόσφαιρο», το οποίο επινοήθηκε ακριβώς ως απάντηση στο καπιταλιστικό ποδόσφαιρο των μεγάλων κλαμπ.

Η στιγμή δεν θα μπορούσε να ήταν πιο ευνοϊκή για μια τέτοια συζήτηση: μετά από μόλις ένα χρόνο δραστηριότητας, η διοργανώτρια αρχή του κομμουνιστικού κόμματος ήταν ήδη σε θέση να στηρίξει τρεις διαφορετικές κατηγορίες με τη συμμετοχή 32 ομάδων, ενώ από την άλλη πλευρά η κατάσταση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου φαινόταν πιο ευαίσθητη από ποτέ, εγκλωβισμένη σε εσωτερικές συγκρούσεις κι αδιέξοδα. Η ASL είχε αποφασίσει ότι οι σύλλογοί της θα εγκατέλειπαν το National Challenge Cup, το εθνικό κύπελλο που είχε διοργανωθεί από την αμερικανική ποδοσφαιρική ομοσπονδία, προκαλώντας ρήξη μεταξύ των δύο οργανισμών εντός του αμερικανικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Ένα ρήγμα που είχε προκαλέσει πολλές διαμάχες μεταξύ των φιλάθλων, οι οποίοι δήλωναν διχασμένοι κι απογοητευμένοι από την κατάσταση του αμερικανικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου.

Ο ρόλος του κομμουνιστικού πρωταθλήματος έγινε ιδιαίτερα σημαντικός για την ιστορία του αμερικανικού ποδοσφαίρου μετά το 1929, όταν η κατάρρευση της Wall Street οδήγησε στη «Μεγάλη Ύφεση», οδηγώντας τους μεγάλους ποδοσφαιρικούς συλλόγους σε κρίση: ανίκανοι να διατηρήσουν το επίπεδο δαπανών της προηγούμενης δεκαετίας λόγω στέρησης χορηγών, πολλοί σύλλογοι κήρυξαν πτώχευση. 

Έχοντας μια πιο ισορροπημένη οικονομική δομή και προσφέροντας πολύ φθηνότερα εισιτήρια, το προλεταριακό πρωτάθλημα κατάφερε να μετριάσει τον αντίκτυπο της κρίσης και πράγματι να ενισχύσει τη θέση του στο εθνικό ποδόσφαιρο. Το κατάφερε, ενώ μείωσε το κόστος εγγραφής στο πρωτάθλημα, το οποίο έπεσε από 5 δολάρια ανά ομάδα σε 2 δολάρια, έτσι ώστε να ωφεληθούν οι σύλλογοι και οι παίκτες τους. Σε σημείο που, το 1932, η Εργατική Αθλητική Ένωση – η αμερικανική προλεταριακή αθλητική οργάνωση – ένιωθε αρκετά ισχυρή για να οργανώσει τους λεγόμενους «αντιολυμπιακούς αγώνες» στο Σικάγο, σε αντίθεση με εκείνους που πραγματοποιήθηκαν επίσημα στο Λος Άντζελες.

Ήταν μία εναλλακτική πολιτική Ολυμπιάδα, στην οποία κλήθηκε και συμμετείχε και η Σοβιετική Ένωση, μέχρι τότε αποκλεισμένη από τα επίσημα τουρνουά σε αμερικανικό έδαφος. Στην Ολυμπιάδα δόθηκε χώρος σε Αφροαμερικανούς αθλητές για να διαμαρτυρηθούν για τη φυλάκιση του Thomas Mooney, ενός σοσιαλιστή ακτιβιστή που καταδικάστηκε άδικα σε φυλάκιση το 1916 για επίθεση στο Σαν Φρανσίσκο. Επίσης, η συγκεκριμένη Ολυμπιάδα υπήρξε μία σημαντική ευκαιρία για να αναδειχθεί και να στηριχθεί το ποδόσφαιρο, καθώς στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, λόγω διαφωνιών μεταξύ της FIFA και της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ), το ποδόσφαιρο αποκλείστηκε από τα αγωνίσματα.

Ακούστε το νέο επεισόδιο του podcast «Πελότα Λίμπρε»:

*Το σημερινό επεισόδιο είναι το τέταρτο από τα πέντε επεισόδια του Πελότα Λίμπρε αφιερωμένα στον φετινό αντιφασιστικό Σεπτέμβρη και τα 10 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα.