Είμαστε κοντά ή μακριά από μία νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση;

Δεκαπέντε χρόνια μετά το 2008 και τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση, ο πανικός που κυρίευσε τις τελευταίες ημέρες αγορές, κυβερνήσεις, αναλυτές και πολίτες σχετίζεται (προς το παρόν) κυρίως με τα προβλήματα τριών τραπεζών. Η γραμμή που συνδέει την πτώση των αμερικανικών Silicon Valley Bank και Signature Bank -που διασώθηκαν από την κυβέρνηση Μπάιντεν- με το μεγάλο στρίμωγμα της ελβετικής Credit Suisse -που δέχθηκε σανίδα σωτηρίας 50 δισ. ελβετικών φράγκων από την Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας- είναι η εξής: η μείωση της ρευστότητας στο σύστημα λόγω της αύξησης της επιτοκίων φέρνει (προς το παρόν) σε δύσκολη θέση όσους έχουν αδυναμίες. Κανείς (;) δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή αν πρόκειται για ένα σύντομο επεισόδιο ή για μια νέα κρίση που θα έχει βάθος και μήκος. Άλλωστε και το 2008, οι περισσότεροι, κυρίως οι πολιτικοί και τραπεζικοί δρώντες, μιλούσαν για μία «παροδική κρίση», αν θυμάστε. Είδαμε όλοι πόσο «παροδική» ήταν αυτή η κρίση…

Τότε, το 2008, τη μεγαλοστομία της κυβέρνησης της ΝΔ και του τότε υπουργού Οικονομικών κ. Γιώργου Αλογοσκούφη ότι «η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη», την θυμόμαστε πολύ καλά. Η «θωρακισμένη» Ελλάδα έγινε ένα χρόνο μετά η πρώτη χώρα που βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση στην Ευρωζώνη, με πολύ μεγαλύτερο εύρος και βάθος κρίσης από τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό Νότο, και η τελευταία που βγήκε από την διεθνή κρίση δέκα χρόνια μετά. Άλλο αν οι συνέπειες της κρίσης είναι ακόμη εδώ κι έχουν λάβει έναν μόνιμο, επώδυνο χαρακτήρα για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Και τότε, και τώρα, η κυβέρνηση μιλούσε και μιλά με ένα εφησυχασμό που δεν πείθει. Κι αν το 2008 δεν είχαμε ιδέα τί μας περίμενε, σήμερα είμαστε καλά διαβασμένοι. Το έχουμε δει το έργο. Τα σημάδια είναι εδώ και είναι πυκνά.

Στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη επισημαίνουν ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι ισχυρές, έχουν ρευστότητα και ότι συνολικά το τραπεζικό μας σύστημα δεν βρίσκεται στους αδύναμους κρίκους. Αν οι τράπεζες όμως είναι ισχυρές, γιατί δεν έχουμε δανεισμό; Αυτό είναι ένα πρώτο ερώτημα. Και ένα δεύτερο ερώτημα είναι κατά πόσο οι τράπεζες είναι ισχυρές, όταν τα fund «μαζεύουν» μαζικά κόκκινα δάνεια; Ένα τρίτο ερώτημα είναι από πού συνάγεται το συμπέρασμα ότι οι τράπεζες έχουν ρευστότητα και ένα τέταρτο ερώτημα είναι πώς η κυβέρνηση γνωρίζει ότι το τραπεζικό μας σύστημα δεν βρίσκεται στους αδύναμους κρίκους; Με ποια στοιχεία τεκμηριώνεται αυτό; Όσοι αναζητήσετε βιντεάκια του 2008 στο YouTube, θα καταλάβετε ότι οι δηλώσεις του τότε μοιάζουν πολύ – αν δεν είναι πανομοιότυπες – με τις δηλώσεις του σήμερα, του 2023.

Για την ώρα, το domino effect δεν μπορεί να αποκλειστεί όπως και οι κρατικές παρεμβάσεις υποστήριξης για τη διάσωση των πιο αδύναμων δεν μπορούν να αποκλειστούν. Η κατάσταση θυμίζει λίγο πολύ την ταινία «Τιτανικός», με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να ανακοινώνει διθυραμβικά σήμερα την αύξηση του κατώτατου μισθού, ενός κατώτατου μισθού ντροπιαστικού για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενός μισθού με τον οποίο κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει. Επαναλαμβάνουμε: Το έχουμε ξαναδεί το έργο, το σενάριο του σήμερα μοιάζει πολύ με το σενάριο του παρελθόντος, μονάχα οι πρωταγωνιστές φαίνεται να έχουν αλλάξει, αλλά αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία. Το κυρίαρχο ζήτημα είναι ότι το σύστημα έχει πρόβλημα, το οικονομικό σύστημα του σημερινού καπιταλισμού είναι βαθιά προβληματικό κι άρρωστο. Πλήττει και καταστρέφει τους πολλούς, διαλύει ανθρώπινες ζωές και φτωχοποιεί τους πολίτες. «The system is rigged», όπως λέει – και έχει απόλυτο δίκιο – ο Μπέρνι Σάντερς.