Γυναίκα, μητέρα και εργαζόμενη; Άσ’το καλύτερα!

Σε πολλούς ίσως προκάλεσε μειδίαμα ο τίτλος «υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας», κυρίως για το «Οικογένειας», ξυπνώντας μνήμες από το αλησμόνητο τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια». Πέρα από τις προφανείς συντηρητικές αναφορές, το νέο υπουργείο καλείται να δώσει λύσεις σε προβλήματα δεκαετιών και μάλιστα σε πολλά επίπεδα.

Ένα από αυτά είναι και του ρόλου της γυναίκας τόσο στο ζήτημα της κοινωνικής και εισοδηματικής συνοχής, στο πλαίσιο των βαθιών έμφυλων ανισοτήτων που υπάρχουν, όσο και στο πλαίσιο της λειτουργίας της οικογένειας αυτής καθεαυτής, του τι σημαίνει οικογένεια, τι χαρακτηριστικά έχει σήμερα και, κυρίως, με ποιον τρόπο στηρίζεται από την πολιτεία.

H Ελλάδα, σε σύνολο 146 χωρών, βρίσκεται στο νούμερο 100 στο Global Gender Gap Index του World Economic Forum. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η χώρα μας επί της ουσίας καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γυναικείας συμμετοχής στην εργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ενώ είναι τελευταία στο Gender Equality Index for EU countries της οργάνωσης EIGE, που μετράει την πρόοδο των κρατών-μελών της ΕΕ στον τομέα της ισότητας. 

Ένα από τα ευρήματα αυτής της έρευνας είναι ότι στην Ελλάδα τις δουλειές του σπιτιού τις κάνει συνήθως η γυναίκα, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κάτι που κρατά τις γυναίκες πίσω εργασιακά. Ειδικά για τις μητέρες, για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, είναι γεγονός ότι πολλοί συμπολίτες μας, κυρίως άνδρες, έχουν μία συγκεκριμένη αντίληψη που τις θέλουν πρωτίστως να ασχολούνται με τα παιδιά τους. Ελάχιστοι θα το παραδεχτούν, αλλά ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας συνεχίζει να θεωρεί ότι οι γυναίκες-μητέρες αυτομάτως θα είναι λιγότερο αφοσιωμένες στη δουλειά τους.

Με βάση λοιπόν αυτή την κυρίαρχη νοοτροπία και κουλτούρα, η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι, με τα παιδιά, όχι στην εργασία, όχι στην προσωπική και επαγγελματική της εξέλιξη, με την ανισότητα σε πολλά νοικοκυριά, από τις αρμοδιότητες στο σπίτι μέχρι τις ευκαιρίες των δύο γονέων στην εργασία, να είναι κάτι παραπάνω από μεγάλη. Πόσο μπορεί να προχωρήσει και να προοδεύσει μία κοινωνία όταν υπάρχουν τόσο ισχυρά εδραιωμένα στερεότυπα στους κόλπους της; Πόσο μπορεί να γυρίσει σελίδα και να υιοθετήσει μία διαφορετική νοοτροπία, που θέλει την έμφυλη ισότητα στον πυρήνα της δημιουργίας της οικογένειας και στον πυρήνα της αγοράς εργασίας;

Τα πράγματα είναι πολύ συχνά δύσκολα αν είσαι γυναίκα κι αναζητάς εργασία στην Ελλάδα. Φυσικά δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, δεν είναι κάτι που εμφανίστηκε από το πουθενά, είναι μία δοκιμασμένη και πλήρως αποτυχημένη σε όλα τα επίπεδα συνταγή, προϊόν των σκληρά πατριαρχικών στερεοτύπων της κοινωνίας μας στο βάθος των δεκαετιών. 

Παράλληλα, η βοήθεια στο σπίτι κοστίζει πολύ για ένα ζευγάρι, το πλαίσιο στήριξης μέσω δημόσιων βρεφονηπιακών σταθμών είναι ελλιπέστατο και προβληματικό, τα ωράρια εργασίας δεν ανταποκρίνονται επ’ουδενί σε όσα προσφέρει μέχρι τώρα το κράτος, ούτε και στο πώς διαμορφώνεται η καθημερινότητα των ανθρώπων και των γονέων. Κι αυτό το πρόβλημα, αυτή η έλλειψη ουσιώδους στήριξης των μητέρων και κατ’επέκταση και των δύο γονέων, του ζευγαριού συνολικά, εγκλωβίζει τις γυναίκες πολύ περισσότερο. Όσο για τις μονογονεϊκές οικογένειες ή τα ομόφυλα ζευγάρια γυναικών, εκεί ούτε λόγος. Εκεί τα εμπόδια είναι ακόμη μεγαλύτερα, ακόμη πιο επίμονα, με την πολιτεία να έχει κλείσει σχεδόν ολοκληρωτικά τα μάτια και τ’αυτιά της. 

Το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζόμενων γυναικών στη χώρα μας, σύμφωμα με τις παραπάνω έρευνες, είτε καταλήγει να δουλεύει από το σπίτι, είτε να δουλεύει part-time, με ένα μικρότερο κομμάτι να φτιάχνει τις δικές του επιχειρήσεις. Οι μισθοί δεν βοηθούν και το κράτος δεν προχωρά σε κίνητρα στήριξης των επιχειρήσεων για να έχουν τη δυνατότητα να στηρίξουν με τη σειρά τους τις γυναίκες και τις γυναίκες-μητέρες. Αν δεν μπορεί το ζευγάρι να επιμερήσει ισορροπημένα και με τρόπο βιώσιμο τις δουλειές, κι αν οι γονείς δεν μπορούν να βοηθήσουν, οι μισθοί δεν φτάνουν για το babysitting. Και πως να φτάσουν, όταν τα οικονομικά στενέματα προκύπτουν από χίλιες δύο άλλες μεριές, όταν το κόστος ζωής είναι τόσο υψηλό, όταν ο μήνας δεν βγαίνει κι από την τρίτη εβδομάδα έχει δαπανηθεί ολόκληρος ο μισθός;

Ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας μας, κυρίως οι γυναίκες, ζει μέσα σε μία ιδιαίτερα σκληρή κι άδικη συνθήκη. Αν το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας δεν αναγνωρίζει αυτά τα μείζονα προβλήματα και δεν κάνει κάτι για να τα αντιμετωπίσει, τότε δεν θα έχει λόγο ύπαρξης κι απλώς θα χαϊδεύει τα αυτιά συντηρητικών κύκλων προς άγρα και συντήρηση ψήφων. Τίποτα παραπάνω, τίποτα περισσότερο.