Τα Τέμπη είναι εδώ, η γενικευμένη οργή είναι εδώ

Τον Μάρτιο του 2023, η πρώτη δημοσκόπηση της Metron Analysis μετά την τραγωδία στα Τέμπη, αποτύπωνε μια κοινωνία σε βαθύ σοκ. Θλιμμένη, θυμωμένη, κυρίως όμως ανασφαλή και φοβισμένη. Στο ερώτημα αν υπάρχουν πολιτικές ευθύνες για το φονικό δυστύχημα, το 94% απαντούσε «ναι». Ωστόσο στην απόδοση και κατανομή αυτής της πολιτικής ευθύνης, το 78% την απέδιδε σε όλες τις κυβερνήσεις διαχρονικά και μόνον ένα 22% ειδικά στην κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Αντίστοιχα ήταν και τα ευρήματα της δημοσκόπησης που τις ίδιες ημέρες έκανε η εταιρία Pulse. Το 51% απέδιδε την ευθύνη σε όλες τις κυβερνήσεις, το 12% ειδικά στις δύο τελευταίες, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, και μόνον ένα 28% θεωρούσε υπεύθυνη αποκλειστικά την κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Το ίδιο και με τις εκτιμήσεις στην πρόθεση ψήφου, όπου το κυβερνών κόμμα συγκέντρωνε τον Μάρτιο του 2023 (σύμφωνα με την Pulse) 30%, με απώλειες 4% από την προ Τεμπών μέτρηση, και ο ΣΥΡΙΖΑ 26%, με απώλειες κι αυτός. Όταν στήθηκαν οι κάλπες τον Μάιο, η διαφορά είχε ξεφύγει, με τη ΝΔ να σκαρφαλώνει στο 40,8% και τον  ΣΥΡΙΖΑ να υποχωρεί στο 20%. Το Ιούνιο άνοιξε ακόμη περισσότερο η ψαλίδα, με 40,5% για τη ΝΔ και 17,8% για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ένα χρόνο αργότερα, ο φόβος και η ανασφάλεια φαίνεται ότι έδωσαν τη θέση τους στην οργή και την αγανάκτηση. Το τραύμα, το συλλογικό τραύμα δεν έκλεισε, αντίθετα συνεχίζει να παραμένει ανοιχτό και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν εσχάτως έναν καλπασμό στη φθορά της ΝΔ. Στους περισσότερους και σημαντικότερους τομείς, η κυβέρνηση ΝΔ βαθμολογείται εξαιρετικά αρνητικά.

Όπως αποτυπώνει η δημοσκόπηση της Metron Analysis (21 Μαρτίου), το 66% θεωρεί ότι η χώρα βαδίζει σε λάθος κατεύθυνση, ένα ανάλογο ποσοστό αξιολογεί αρνητικά την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό -61%- και για πρώτη φορά μετά από αρκετό καιρό ο Κανένας επιστρέφει στην πρώτη θέση ως «καταλληλότερος πρωθυπουργός», με 39% έναντι 31% του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στους εκλογικούς δείκτες, η ΝΔ έχει χάσει 5,1%, μέσα σε ένα μήνα και βρίσκεται στο 31,4%, κάτω από το αντίστοιχο ποσοστό της στις ευρωεκλογές του 2019. Η προηγούμενη εμπειριά εθνικών εκλογών και ευρωεκλογών δείχνει ότι το κυβερνών κόμμα θα ανέβει – αλλά όπως όλοι γνωρίζουμε τα δεδομένα είναι για να ανατρέπονται, ειδικά σε εκλογικές αναμετρήσεις με χαμηλό δείκτο κρισιμότητας, όπως -δυστυχώς- έχουν καθιερωθεί να είναι οι ευρωεκλογές.

Τα Τέμπη και όσα έγιναν (αλλά κυρίως δεν έγιναν) αυτό το χρόνο που μεσολάβησε αποτελεί ίσως το κλειδί για την κατανόηση της αλλαγής κλίματος στην κοινωνία. Μια κοινωνία βαθιά απαισιόδοξη, που δεν έχει ξεχάσει κι αντίθετα συσσωρεύει οργή όσο βλέπει ότι οι σχεδόν 1,5 εκατομμύριο υπογραφές που συγκεντρώθηκαν στο ψήφισμα για τα Τέμπη αντιμετωπίζονται στην καλύτερη περίπτωση με αμηχανία από την πολιτική ηγεσία. Η τραγωδία των Τεμπών φυσικά και δεν έχει μπει στο αρχείο της συλλογικής μνήμης, αντίθετα έχει αφήσει ένα ισχυρό αποτύπωμα στην κοινή συνείδηση, σαν ένα ρήγμα σε ύπνωση, που κάτι απρόβλεπτο μπορεί ανά πάσα στιγμή να το διεγείρει. Η αλαζονεία, η προφανής έλλειψη ενσυναίσθησης και η επίσης πρόθεση «να τελειώνουμε» στην συμπεριφορά κάποιων εκπροσώπων της ΝΔ στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής έχει φουντώσει το κλίμα.

Όσο προχωρούν οι αποκαλύψεις, τα Τέμπη φαίνεται  ότι θα λειτουργούν ως κοινός παρονομαστής που δίνει σχήμα σε μια γενικευμένη δυσθυμία, στην οποία αθροίζονται σοβαρά θέματα της καθημερινότητας, όπως η πίεση από το αυξημένο κόστος ζωής ή ένα ενισχυμένο αίσθημα ανασφάλειας ή, ακόμα, η απουσία ενός καθαρού ορίζοντα για την πορεία της πραγματικής οικονομίας. Τα Τέμπη είναι εδώ και η κυβέρνηση, και ο πρωθυπουργός πρωτίστως, καλούνται να υπερβούν εαυτούς και να θεραπεύσουν τις αιτίες πίσω από την αδιανόητη αυτή τραγωδία.