Θα κάνει τίποτα η ΕΕ για τον Λουκασένκο;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε τη Δευτέρα να επιβάλει κυρώσεις στη Λευκορωσία, έπειτα από την κρατική αεροπειρατεία στην πτήση της Ryanair από την Αθήνα στο Βίλνιους.

Μαζί με τις συνήθεις αυστηρές δηλώσεις και σε μια ασυνήθιστα ταχεία κίνηση, η ΕΕ απαγόρευσε στη μοναδική αεροπορική εταιρεία της Λευκορωσίας την είσοδο στον εναέριο χώρο και τα αεροδρόμια των κρατών-μελών και ζήτησε από τις αεροπορικές εταιρείες της ΕΕ να αποφεύγουν τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας.

Οι Βρυξέλλες επέκτειναν επίσης τις ισχύουσες οικονομικές και ταξιδιωτικές κυρώσεις κατά του καθεστώτος Λουκασένκο, ωστόσο δεν αναμένεται το νέο πλαίσιο κυρώσεων, όπως και το προηγούμενο, να φέρουν αποτελέσματα. Η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε χθες ότι «την Λευκορωσία περιμένει ευρωπαϊκή στήριξη ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ όταν γίνει δημοκρατική», δείχνοντας πόσα κυνικά στο μυαλό Ευρωπαίων αξιωματούχων γίνεται αντιληπτή η σύνδεση χρημάτων-δημοκρατίας-ελευθερίας-δικαιωμάτων.

Η αλήθεια είναι ότι οι νέες κυρώσεις θα καταστήσουν δυσκολότερο για τους Λευκορώσους -συμπεριλαμβανομένων των φίλων του προέδρου- να συνεργάζονται και να ταξιδεύουν στην ΕΕ, ωστόσο δεν θα πείσουν τον Λουκασένκο να απελευθερώσει τον 26χρονο Ρομάν Προτασέβιτς ή να αποκαταστήσει θεμελιώδεις δημοκρατικές ελευθερίες στη χώρα.

Ο ιδρυτής του ανεξάρτητου ειδησεογραφικού ιστότοπου Nextra είναι ένας από τους κορυφαίους επικριτές του Λουκασένκο στην εξορία. Ο Λευκορώσος πρόεδρος θεωρεί τον Προτασέβιτς προσωπικά υπεύθυνο για την οργάνωση μαζικών διαδηλώσεων στους δρόμους το περασμένο καλοκαίρι, αδίκημα που θα μπορούσε να τον βάλει στη φυλακή για 15 χρόνια.

Το υπολογισμένο ρίσκο του Λευκορώσου προέδρου

Για τον Λουκασένκο, ο οποίος γνώριζε ότι η πραγματοποίηση ενός τόσο τολμηρού εγχειρήματος θα εξόργιζε τους ηγέτες της Ένωσης, το όφελος από τη φίμωση ενός σημαντικού αντιπάλου υπερέβαινε σαφώς τον κίνδυνο να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις με τη μορφή ουσιαστικών κυρώσεων. Στην πραγματικότητα, από την τελευταία φορά που η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις – ως απάντηση στην καταστολή των διαδηλωτών και την άρνησή του να επαναλάβει τις προεδρικές εκλογές – ο Λουκασένκο έχει εντείνει την καταστολή των αντιφρονούντων και των μέσων ενημέρωσης. Μόλις την περασμένη εβδομάδα ψήφισε νόμο που επιτρέπει στην αστυνομία να πυροβολεί διαδηλωτές, με την ΕΕ να μην προχωρά σε καμία ανακοίνωση που να καταδικάζει αυτήν την εξέλιξη.

Η ΕΕ είναι εγκλωβισμένη

Οι Βρυξέλλες έχουν το ίδιο πρόβλημα με το Μινσκ που έχουν και με τη Μόσχα. Χρειάζονται τη ρωσική ενέργεια και μια…αξιοπρεπή ποσότητα εισαγόμενου πετρελαίου και φυσικού αερίου που αναπόφευκτα ρέει μέσω αγωγών που διασχίζουν την Λευκορωσία. Αν η ΕΕ ήθελε πραγματικά να πλήξει τον Λουκασένκο, θα σταματούσε προσωρινά να αγοράζει το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο για το οποίο η Λευκορωσία εισπράττει αδρά τέλη διέλευσης. Θα συμφωνούσαν όμως τα κράτη-μέλη σε κάτι τέτοιο; Ποια θα ήταν η θέση του Βερολίνου; Το Παρίσι τι θα έλεγε; Ποιος θα ήταν ο φόβος και η ανησυχία των Βαλτικών χωρών σε μια πιθανή διπλωματική κρίση ΕΕ-Ρωσίας; Πολλά ερωτήματα και αμφίβολες απαντήσεις…

Ωστόσο κάπως πρέπει να κινηθεί η Ένωση, κάτι πρέπει να κάνει διαφορετικά θα μεγαλώνει συνεχώς το κόστος της αδράνειας. Ήδη αυτή η αδράνεια έχει προκαλέσει βαθιά διαλυτικές τάσεις σε πολλά κράτη-μέλη και οι εποχές που το Ευρωβαρόμετρο έδειχνε ότι η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κοινωνιών ήταν «φιλοευρωπαϊκές» ή «εμπιστεύονταν τις Βρυξέλλες» έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.