Ιστορίες χωρίς φωνή: Φάρμες μελλοθανάτων

Αυτήν την εβδομάδα, ο δημοσιογράφος Πέτρος Κατσάκος γράφει στη στήλη του «Ιστορίες Χωρίς Φωνή» στην Αυγή για τα πειράματα που γίνονται ακόμη στα ζώα.

«Ρωτήστε τους επιστήμονες γιατί πειραματίζονται πάνω σε ζώα και η απάντηση θα είναι “Γιατί τα ζώα είναι σαν εμάς”. Ρωτήστε τους επιστήμονες γιατί είναι ηθικά σωστό να πειραματίζονται πάνω σε ζώα και η απάντηση θα είναι “Γιατί τα ζώα δεν είναι σαν εμάς”. Τα πειράματα στα ζώα βασίζονται σε μια λογική αντίφασης».

Δρ Τσαρλς Ράσελ Μάγκελ

Το Μπέινμπριτζ είναι μια μικρή και άσημη πόλη του αμερικανικού Νότου με πληθυσμό που δεν ξεπερνά τους 15.000 κατοίκους. Το τελευταίο διάστημα το Μπέινμπριτζ έχει βγει από την αφάνεια για να βρεθεί στο επίκεντρο συζητήσεων και έντονων αντιπαραθέσεων καθώς οι Αρχές της πόλης έχουν έρθει σε συμφωνία με την εταιρεία Safer Human Medicine ώστε να φιλοξενήσουν τις εγκαταστάσεις της μεγαλύτερης φάρμας αναπαραγωγής πιθήκων στις ΗΠΑ. Μια φάρμα που, σύμφωνα με τα φιλόδοξα σχέδια των εμπνευστών της, θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη φυλακή πιθήκων που μετά τη γέννησή τους θα πωλούνται σε φαρμακευτικές εταιρείες ως πειραματόζωα. Όπως υπολογίζεται, το εκτροφείο θα έχει τον διπλάσιο πληθυσμό από το Μπέινμπριτζ, φιλοξενώντας στα κλουβιά του περίπου 30.000 πιθήκους. Μια τεράστια φυλακή, που ο σχεδιασμός της έχει προκαλέσει κύμα διαμαρτυριών και αντιδράσεων τόσο από οργανώσεις για την προστασία των ζώων όσο και από πολλούς κατοίκους που αρνούνται να γειτονεύουν με μια εταιρεία που εμπορεύεται πειραματόζωα, παρά την ελκυστική οικονομική προσφορά της Safer Human Medicine που υπόσχεται χρήμα από φόρους και θέσεις εργασίας. Η κατασκευή του γιγαντιαίου «κέντρου αναπαραγωγής», όπως ονομάζεται το εκτροφείο, υπολογίζεται ότι θα κοστίσει 400 εκατομμύρια δολάρια και θα παράγει μακάκους που θα πωλούνται σε φαρμακευτικές εταιρείες που χρησιμοποιούν τα ζώα σε δοκιμές και πειράματα.

Παραγωγή κινδύνων

Παρά τις αντιρρήσεις μερίδας κατοίκων, οι τοπικές Αρχές έχουν στρώσει ήδη το χαλί στους επενδυτές, αδιαφορώντας για τους κινδύνους έκθεσης των εργαζόμενων και κατ’ επέκταση των κατοίκων σε ζωονοσογόνες ασθένειες που, σύμφωνα με επιστήμονες που διαφωνούν με τη δημιουργία του «κέντρου αναπαραγωγής», προειδοποιούν πως είναι αναπόφευκτο να αναπτυχθούν λόγω του υπερπληθυσμού ζώων στους περιορισμένους χώρους που θα διαθέτει το εκτροφείο. Εκτός από τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία αλλά και τις ενδεχόμενες περιβαλλοντικές βλάβες στην περιοχή, δεν λείπουν και οι καταγγελίες για τη Safer Human Medicine, το όνομα της οποίας έχει στο παρελθόν εμπλακεί σε υποθέσεις οι οποίες βρίσκονται υπό αστική και ποινική έρευνα από το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, αφού αποκαλύφθηκε ότι πίθηκοι εκτροφείων της είχαν αιχμαλωτιστεί παράνομα από το φυσικό τους περιβάλλον και είχαν μεταφερθεί στις ΗΠΑ λαθραία από την Καμπότζη. Όσον αφορά τους κινδύνους μόλυνσης, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις υπολογίζουν πως το εκτροφείο των μακάκων θα παράγει περισσότερα από 1,5 τόνο λύματα, συμπεριλαμβανομένων των περιττωμάτων, των ούρων και άλλων υγρών από τα 30.000 φυλακισμένα ζώα. Ο κίνδυνος χαρακτηρίζεται δε ακόμη μεγαλύτερος από το γεγονός πως το οικόπεδο όπου πρόκειται να εγκατασταθεί το εκτροφείο απέχει μόλις ένα χιλιόμετρο από τον ποταμό Φλιντ, ο οποίος παρέχει νερό για την άρδευση των τοπικών καλλιεργειών πριν καταλήξει στον Κόλπο του Μεξικού.

Στην κόλαση των εργαστηρίων

Οι ΗΠΑ είναι η χώρα όπου χρησιμοποιούνται περίπου 70.000 πίθηκοι ετησίως σε μελέτες για τον εγκέφαλο, τις μολυσματικές ασθένειες και τη γήρανση, την ώρα που στην Ε.Ε. υπολογίζεται πως ο αριθμός ανέρχεται σε περίπου 5.000. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οριακά η κοινή γνώμη στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει στραφεί ενάντια στη χρήση πειραματόζωων. Συγκεκριμένα, σε πρόσφατη δημοσκόπηση του Ερευνητικού Κέντρου Pew διαπιστώθηκε ότι ένα ποσοστό της τάξης του 52% των Αμερικανών αντιτίθεται σε τέτοιου είδους πειράματα. Παράλληλα, η εισαγωγή πιθήκων στις Ηνωμένες Πολιτείες από χώρες της Ασίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη, καθώς σχεδόν όλοι οι εμπορικοί αερομεταφορείς αρνούνται να μεταφέρουν ζώα που προορίζονται για πειραματόζωα. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με το ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον των φαρμακευτικών εταιρειών να πειραματιστούν επάνω σε διάφορα είδη πιθήκων, έχει οδηγήσει στον πολλαπλασιασμό των μονάδων που εκτρέφουν πειραματόζωα και κυρίως πρωτεύοντα θηλαστικά ώστε να καλυφθούν οι πάντα υψηλές ανάγκες των αμερικανικών εργαστηρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα εργαστήρια των φαρμακευτικών εταιρειών μειώνουν χρόνο με τον χρόνο τη χρήση ζώων όπως οι σκύλοι, οι γάτες και τα κουνέλια, αυξάνοντας ταυτόχρονα των αριθμό των πιθήκων πάνω στους οποίους πειραματίζονται με δοκιμές φαρμάκων αλλά και τη μελέτη ασθενειών που προσβάλλουν τον άνθρωπο. Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, το μεγαλύτερο εκτροφείο πιθήκων για πειράματα στις ΗΠΑ βρίσκεται στην πολιτεία του Τέξας με δυνατότητα παραγωγής 11.000 πιθήκων τον χρόνο, που αδυνατεί πλέον να ικανοποιήσει την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση. Μια ζήτηση που πυροδοτεί και την αντίδραση των φιλοζωικών οργανώσεων που αγωνίζονται να ευαισθητοποιήσουν τόσο την κοινή γνώμη όσο και τις κρατικές Αρχές ώστε να μπει ένα τέλος στα πειράματα πάνω σε ζώα και κατ’ επέκταση στη βιομηχανία αναπαραγωγής ζώων που προμηθεύει τα εργαστήρια με πειραματόζωα.

Έγκλημα μακράς διαρκείας

Το 1899 ο Αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουέιν έστειλε μια επιστολή στην Ένωση Ενάντια στα Πειράματα σε Ζώα, όπου ανέφερε: «Δεν ενδιαφέρομαι να μάθω αν η ζωοτομία παράγει αποτελέσματα που είναι επικερδή για το ανθρώπινο γένος ή όχι. Το γεγονός ότι μπορεί τα αποτελέσματα να είναι επωφελή για εμάς δεν αναιρεί την εχθρότητά μου προς αυτά. Τα βασανιστήρια που προκαλεί σε ζώα που δεν έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους είναι η βάση της εχθρότητάς μου προς την κατεύθυνση αυτή, και για μένα αυτό αποτελεί επαρκή αιτιολόγηση της εχθρότητας, χωρίς να χρειάζεται να το διερευνήσω περαιτέρω. Είναι ξεκάθαρα θέμα συναισθημάτων και είναι τόσο δυνατά και τόσο βαθιά ριζωμένα στη σκέψη μου και στην ηθική μου, που είμαι σίγουρος ότι αν μπορούσα να δω να κάνουν πειράματα σε έναν ζωοτόμο, θα το παρακολουθούσα με μεγάλη ικανοποίηση». Από την εποχή εκείνη έως σήμερα μπορεί να μεσολάβησαν πολλές δεκαετίες προόδου όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τίποτε όμως δεν άλλαξε όσον αφορά τη συμπεριφορά του ανθρώπου επάνω στα μη ανθρώπινα ζώα που εξακολουθούν να γνωρίζουν τη βία και τον μαρτυρικό θάνατο στα επιστημονικά εργαστήρια. Υπολογίζεται ότι περίπου 110 εκατομμύρια διαφόρων ειδών ζώα δολοφονούνται κάθε χρόνο μόνο στα εργαστήρια των ΗΠΑ και άλλα 6 εκατομμύρια στην Ε.Ε. Ένα έγκλημα μακράς διαρκείας με θύματα ανυπεράσπιστα ζώα που τις τελευταίες δεκαετίες συστηματικά αναπαράγονται σε εμπορικές φάρμες παραγωγής μελλοθανάτων.

Έντσο, από την κόλαση στον παράδεισο

Είναι ένα από τα 400 μπιγκλ που σώθηκαν το 2022, όταν έκλεισε το κέντρο αναπαραγωγής και εμπορίας πειραματόζωων Envigo στη Βιρτζίνια.

Για τον Έντσο το 2022 ήταν η ευτυχέστερη χρονιά της ζωής του. Ήταν η χρονιά της απελευθέρωσης. Ήταν η χρονιά της λύτρωσης για αυτόν και τα υπόλοιπα 4.000 σκυλιά ράτσας μπιγκλ που διασώθηκαν όταν μπήκε λουκέτο στο κέντρο αναπαραγωγής και εμπορίας πειραματόζωων Envigo στη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών. Ζώα που μετά από μια τεράστια καμπάνια βρήκαν φιλοξενία σε σπίτια και οικογένειες που άνοιξαν την αγκαλιά τους για να επουλώσουν τις πληγωμένες τους ψυχές. Της απελευθέρωσης είχε προηγηθεί μια ιστορική απόφαση του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ που τιμώρησε την εταιρεία εκτροφής για τις συστηματικές παραβιάσεις των κανόνων ευζωίας των ζώων που πουλούσε για πειράματα σε διάφορα ερευνητικά κέντρα της χώρας. Για την πλειονότητα του κόσμου είναι σχεδόν άγνωστο ότι χιλιάδες σκύλοι -και κυρίως της ράτσας μπιγκλ- χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα. Μόνο στις ΗΠΑ 60.000 σκύλοι χρησιμοποιούνται σε πειράματα κάθε χρόνο και δεκάδες χιλιάδες άλλοι κρατούνται σε εργαστηριακές εγκαταστάσεις αναπαραγωγής, με τη μεγαλύτερη από αυτές να πουλάει 25.000 σκύλους τον χρόνο.

*Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα ΑΥΓΗ, στις 18/02/2024.