Ιστορίες χωρίς φωνή: Λιώνει το μέλλον τους

Αυτήν την εβδομάδα, ο δημοσιογράφος Πέτρος Κατσάκος γράφει στη στήλη του «Ιστορίες Χωρίς Φωνή» στην Αυγή για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πολικές αρκούδες εξαιτίας του ανθρώπου και των δραστηριοτήτων του που απειλούν με εξαφάνιση κι αυτές τις λίγες που έχουν απομείνει στον πλανήτη.

Δεν είναι εύκολο να κολυμπήσεις εκατό ή διακόσια χιλιόμετρα όταν πεθαίνεις από την πείνα. Δεν είναι εύκολο να δίνεις αγώνα επιβίωσης όταν χάνεις ένα κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Και όχι μόνο δεν είναι εύκολο, αλλά είναι τουλάχιστον τραγικό για μια θηλάζουσα μητέρα να μην έχει τις απαραίτητες θερμίδες και να μην μπορεί πλέον να παράγει το γάλα που χρειάζεται για να θρέψει τα μικρά της, και αυτά συχνά να πεθαίνουν από την πείνα. Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι καθόλου εύκολο να είσαι σήμερα πολική αρκούδα και να αντιμετωπίζεις όλα αυτά τα θανάσιμα προβλήματα εξαιτίας της σταδιακής μείωσης του θαλάσσιου πάγου στον θερμαινόμενο κόσμο μας. Έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο αφιλόξενος για τις πολικές αρκούδες, αφού χάνουν ημέρα με την ημέρα τον απαραίτητο για αυτές πάγο, που λειτουργεί σαν τη φυσική πλατφόρμα που χρειάζονται για να κυνηγήσουν φώκιες.

Σε λίγες ημέρες και συγκεκριμένα στις 27 Φεβρουαρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Πολικής Αρκούδας και αποτελεί ευκαιρία να γνωρίσει ο σύγχρονος άνθρωπος τα μεγαλοπρεπή και εντυπωσιακά αυτά θηλαστικά που ζουν στις παγωμένες περιοχές της Αρκτικής. Είναι, επίσης, μια τελευταία ευκαιρία ευαισθητοποίησης όσον αφορά τους κινδύνους που οι πολικές αρκούδες αντιμετωπίζουν εξαιτίας του ανθρώπου και των δραστηριοτήτων του που απειλούν με εξαφάνιση αυτές τις λίγες πολικές αρκούδες που έχουν απομείνει στον πλανήτη. Γιατί ακόμα και αυτά τα ζώα που η φύση όρισε να ζουν στις πιο απομακρυσμένες, στις πιο παγωμένες και στις πλέον αφιλόξενες για τον άνθρωπο γωνιές του πλανήτη δεν γλίτωσαν τελικά από την κλιματική κατάρρευση, που με τη συνεχή άνοδο της θερμοκρασίας οδηγεί και τις πολικές αρκούδες σιγά-σιγά προς τον αφανισμό.

Έχουν περιθώριο ως το 2100

Η πολική αρκούδα (Ursus Maritimus), γνωστή και ως λευκή, βόρεια ή θαλάσσια αρκούδα, συναντάται στις αρκτικές περιοχές της Αλάσκας, του Καναδά, της Γροιλανδίας, της Ρωσίας και της Νορβηγίας. Σήμερα η μεγαλύτερη απειλή για τα ζώα αυτά δεν είναι τόσο το κυνήγι, αλλά η κλιματική αλλαγή. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, λόγω των αυξημένων εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία μείωση των πάγων, γεγονός που επηρεάζει ολόκληρο το οικοσύστημα της Αρκτικής. Οι πολικές αρκούδες εξαρτώνται από τους πάγους για να κυνηγήσουν, να αναπαραχθούν και να φτιάξουν το καταφύγιό τους. Αδυνατώντας να βρουν στο περιβάλλον τους κάποια άλλη τροφή εξίσου πλούσια με τις φώκιες, οι πεινασμένες πολικές αρκούδες συχνά απομακρύνονται από τα εδάφη τους. Συχνά αναζητούν τροφή ακόμη και κοντά σε κατοικημένες περιοχές και εάν η τάση αυτή δεν αντιστραφεί σύντομα, οι 26.000 πολικές αρκούδες που εκτιμάται πως έχουν απομείνει σήμερα στη φύση κινδυνεύουν με εξαφάνιση πριν από το τέλος αυτού του αιώνα.

Οι Ινουίτ και ο αιμοσταγής τουρισμός

Οι ιθαγενείς Ινουίτ είναι μια αυτόχθονη φυλή του καναδικού αρκτικού κύκλου και ζουν κυρίως από το κυνήγι και το εμπόριο της πολικής αρκούδας. Υπολογίζεται ότι σκοτώνουν περί τις 600 πολικές αρκούδες ετησίως. Ο Καναδάς, που φιλοξενεί το 60% και πλέον του είδους, είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που επιτρέπει τις εξαγωγές προϊόντων προερχόμενων από πολική αρκούδα, από το κυνήγι της οποίας εξαρτάται σε τεράστιο βαθμό η επιβίωση των κοινοτήτων των Ινουίτ. Σε αυτές τις συνθήκες πατούν και ορισμένα τουριστικά πρακτορεία του Καναδά, που πωλούν πακέτα ειδικών εκδρομών στη γη των Ινουίτ, κατά τη διάρκεια των οποίων εύποροι κυνηγοί με τη βοήθεια ντόπιων οδηγών έχουν τη δυνατότητα να σκοτώσουν και να πάρουν ως τρόπαιο το δέρμα και τη γούνα μιας πολικής αρκούδας, με το χρηματικό τίμημα να κινείται μεταξύ 30.000 και 50.000 δολαρίων.

Οι εικόνες και η λήθη

Στις αρχές του 2024 η εικόνα μιας νεαρής πολικής αρκούδας που κοιμάται αποκαμωμένη πάνω σε ένα κομμάτι πάγου που πλέει στο νορβηγικό αρχιπέλαγος, και η οποία κέρδισε το βραβείο κοινού στον ετήσιο διαγωνισμό για τη φωτογραφία άγριας φύσης, επανέφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα ζώα αυτά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Συζήτηση που μάλλον θα μείνει σε θεωρητικό επίπεδο, αν αναλογιστεί κανείς πού οδήγησαν οι αντίστοιχες συζητήσεις που είχε προκαλέσει το 2017 μια άλλη φωτογραφία, η οποία τότε είχε σοκάρει την παγκόσμια κοινή γνώμη, καθώς απεικόνιζε μια πολική αρκούδα που λιμοκτονούσε. Μια αρκούδα με αδύναμους και ατροφικούς μυς από την εκτεταμένη πείνα, που μετά βίας μπορούσε να σταθεί στα πόδια της και να περπατήσει. Μια αρκούδα καταδικασμένη να πεθάνει από την πείνα σε έναν πλανήτη που καταρρέει υπό το βάρος των επιλογών του ανθρώπου, που και τότε έγινε σύμβολο του αγώνα για την αντιστροφή της καταστροφικής μας πορείας. Μια εικόνα που χάθηκε και αυτή στη λήθη, όπως κινδυνεύουν να χαθούν τα ζώα που βλέπουν να λιώνει το μέλλον τους.

*Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα Η ΑΥΓΗ, στις 25/02/2024.