«Το εμβόλιό μας μπορεί να μην είναι τέλειο, αλλά θα σώσει ζωές και θα έχει σημαντική επίπτωση στην αντιμετώπιση της πανδημίας», είχε σημειώσει στις αρχές Φεβρουαρίου ο Γάλλος διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Πασκάλ Σοριό.
Το εμβόλιο της AstraZeneca βαπτίστηκε ως «το εμβόλιο για όλο τον κόσμο», καθώς ήταν φθηνότερο και πολύ πιο εύκολο να διανεμηθεί σε σύγκριση με κάποια άλλα εμβόλια, όπως π.χ. των Pfizer/BioNTech που πρέπει να φυλάσσεται σε ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες ή το Sputnik V και το αντίστοιχο κινεζικό, τα οποία η ΕΕ απέρριψε.
Το εμβόλιο έλαβε σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα έγκριση για χρήση από τη Μεγάλη Βρετανία, λόγω και της συμμετοχής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σε αυτό, με την Κομισιόν να κλείνει επίσης συμφωνία με την εταιρεία για την προμήθεια εκατομμυρίων δόσεων. Ωστόσο, όσο γρήγορα έκλεισαν οι συμφωνίες, άλλο τόσο γρήγορα εγέρθηκαν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά του, ποια δοσολογία είναι κατάλληλη και ποιο είναι το ενδεδειγμένο διάστημα που πρέπει να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο δόσεων. Ο προβληματισμός εντάθηκε όταν κορυφώθηκε η διαμάχη Βρυξελλών-Λονδίνου λόγω της μείωσης των παραδόσεων, αλλά και των πιέσεων που δέχθηκε η Κομισιόν για τη δημοσιοποίηση της σύμβασης με την εταιρία. Η δημοσιοποίηση έχει πολλά σημεία καλυμμένα, γεγονός που όξυνε περαιτέρω τις αμφιβολίες σε πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ, με πολίτες να δηλώνουν πως δεν θέλουν να εμβολιαστούν με το συγκεκριμένο εμβόλιο.
Ποια είναι τα βασικά προβλήματα που έχουν αναφερθεί;
Πρώτο πρόβλημα: Αποτελεσματικότητα του εμβολίου
Το πρώτο πρόβλημα αφορά στο βαθμό αποτελεσματικότητας και προστασίας από τον κορονοϊό. Ο βαθμός αποτελεσματικότητας είναι χαμηλότερες από 10% έως 30% σε σύγκριση με άλλα εμβόλια, σύμφωνα με στοιχεία της γερμανικής και της βρετανικής Επιτροπής Εμβολιασμού.
Στα τέλη Ιανουαρίου 2021 δημοσίευμα της DW έρχεται να εντείνει την ανησυχία, σημειώνοντας ότι το ποσοστό αποτελεσματικότητας φτάνει μόλις το 8% σε ηλικίες άνω των 65. Η εταιρεία διαμέσου του εκπροσώπου της υπενθύμισε ότι τα αποτελέσματα ερευνών του Νοέμβριου 2020 έδειχναν 100% αποτελεσματικότητα στην παραγωγή αντισωμάτων, διαψεύδοντας τα σχετικά ρεπορτάζ γερμανικών Μέσων, συγκεκριμένα της Bild και της Handelsblatt. Τα δύο Μέσα επανήλθαν, κάνοντας αναφορά στις δηλώσεις της Επιτρόπου Υγείας Στέλλας Κυριακίδου ότι «η AstraZeneca έδωσε ανεπαρκείς διευκρινίσεις στο ζήτημα της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας» και ότι «δεν τήρησε τις δεσμεύσεις της» βάσει της συμφωνίας που είχε κάνει με την Κομισιόν.
Δεύτερο πρόβλημα: Μέτρηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου
Το δεύτερο πρόβλημα αφορά στον τρόπο υπολογισμού της αποτελεσματικότητας του εμβολίου. Ρεπορτάζ του Crux στις αρχές Φεβρουαρίου τονίζει ότι «οι δοκιμές που έγιναν σε πολίτες έγιναν με μικρότερη δόση από την προβλεπόμενη», με την βρετανική κυβέρνηση να προχωρά παρόλα αυτά σε έγκριση του εμβολίου. Ωστόσο, ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας στο Λονδίνο κ. Ηλίας Μόσιαλος δήλωσε στα τέλη Φεβρουαρίου ότι «το εμβόλιο της AstraZeneca φαίνεται ότι είναι αποτελεσματικό και για τους άνω των 55/65 ετών με βάση τα αποτελέσματα των εμβολιασμών στη Σκωτία».
Προχθές πάλι, η Καγκελάριος Μέρκελ δήλωσε ότι δεν θα εμβολιασθεί με το εμβόλιο της AstraZeneca, με την Μόνιμη Επιτροπή Εμβολιασμών (Stiko) της Γερμανίας να συστήνει το φάρμακο μόνο για άτομα ηλικίας μεταξύ 18 και 64 ετών, επειδή δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με την επίδρασή του σε ηλικιωμένους. Την ίδια στιγμή, 4 στα 5 εμβόλια της εταιρίας δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμα στην ΕΕ, με το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Γερμανία, που έλαβαν τη μερίδα του λέοντος, να έχουν χρησιμοποιήσει ελάχιστα εμβόλια σε σύγκριση με εκείνα της Pfizer.
Τρίτο πρόβλημα: Εμπιστοσύνη των πολιτών
Το τρίτο πρόβλημα είναι η απροθυμία πολιτών να εμβολιασθούν με το εμβόλιο της AstraZeneca. Οι δηλώσεις των Ευρωπαίων ηγετών, τα ήξεις αφήξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου και ο καθημερινός σχεδόν πόλεμος δηλώσεων θέτουν ζήτημα αξιοπιστίας για την εταιρεία.
Το επόμενο διάστημα αναμένεται να επικαιροποιηθούν οι συστάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το εμβόλιο της AstraZeneca, καθώς πρέπει να απορροφηθούν τα εμβόλια. Αυτή η εξέλιξη θα αφορά και την Ελλάδα, όπως ανέφερε και η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, κα Μαρία Θεοδωρίδου, λόγω των νεότερων ερευνών σε επαρκές δείγμα του πληθυσμού στη Σκωτία (σσ. την έρευνα την οποία είχε επικαλεστεί ο κ. Μόσιαλος).
Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: Τα δημοσιεύματα και τα αποτελέσματα σχετικά με το συγκεκριμένο εμβόλιο ισχύουν ή δεν ισχύουν; Γιατί δεν γίνεται μια εις βάθος συζήτηση και γιατί δεν δίνονται απαντήσεις, ώστε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών; Από την άλλη, μήπως όλη αυτή η ιστορία με τα εμβόλια αφορά τον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιριών και όχι την ίδια την αποτελεσματικότητα του εκάστοτε εμβολίου; Ερωτήματα που, ακόμα, δεν έχουν απαντήσεις και μάλλον δεν θα έχουν απαντήσεις όσο η συνολική διαχείριση της πανδημίας σε κεντρικό επίπεδο στην ΕΕ είναι άκρως προβληματική.
