Ιστορίες χωρίς φωνή: Τρώμε τον πλανήτη και το μέλλον μας

Αυτήν την εβδομάδα, ο δημοσιογράφος Πέτρος Κατσάκος γράφει στη στήλη του «Ιστορίες Χωρίς Φωνή» στην Αυγή για τα πραγματικά θύματα των διατροφικών επιλογών του ανθρώπου, τα εκτρεφόμενα για το κρέας και τα υπόλοιπα παράγωγά τους ζώα

Η Διεθνής Επιτροπή EAT-Lancet, που ασχολείται με το ζήτημα της υγιεινής και βιώσιμης διατροφής, συγκέντρωσε 37 κορυφαίους επιστήμονες από όλο τον κόσμο τους οποίους κάλεσε να απαντήσουν στο παρακάτω ερώτημα. Μπορούμε να θρέψουμε έναν πληθυσμό 10 δισεκατομμυρίων ανθρώπων με υγιεινή διατροφή εντός των ορίων και των αντοχών του πλανήτη χωρίς η διατροφή αυτή να επιβαρύνει και να καταστρέφει το περιβάλλον και να υποθηκεύει το μέλλον της Γης και των κατοίκων της, ανθρώπινων και μη; Η απάντηση που έδωσαν οι επιστήμονες ήταν καταφατική, αρκεί ο ανθρώπινος πληθυσμός της Γης να αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες περνώντας σε μια βιώσιμη παραγωγή τροφίμων, μειώνοντας παράλληλα τη σπατάλη τους. Μία από τις βασικές παραμέτρους που η EAT-Lancet συνιστά ώστε οι κάτοικοι της Γης να περάσουν σε μια βιώσιμη για τον πλανήτη διατροφή είναι η μέγιστη εβδομαδιαία πρόσληψη κρέατος να μην ξεπερνά τα 300 γραμμάρια κατά άτομο, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 2,5 μπιφτέκια. Αν αυτό θεωρείται ένα όριο που ο άνθρωπος δεν πρέπει να υπερβαίνει τόσο για το καλό της δικής του υγείας όσο και για την «υγεία» του πλανήτη, εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος με το οποίο ο κόσμος μας βρίσκεται αντιμέτωπος αν λάβουμε υπόψη πως ο μέσος κάτοικος των ΗΠΑ καταναλώνει πέντε φορές την εβδομαδιαία συνιστώμενη ποσότητα μέγιστης πρόσληψης κρέατος, τρώγοντας 14 μπιφτέκια την εβδομάδα που ισοδυναμεί με 1,6 κιλά κρέας.

Και αν η κατανάλωση κρέατος στις ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως, ο υπόλοιπος κόσμος δεν πάει πίσω, καθώς τρώει το διπλάσιο κρέας από όσο μπορεί να αντέξει ο πλανήτης και η υγεία του μέσου ανθρώπου. Αυτό σημαίνει πως για να καλυφθούν οι διατροφικές απαιτήσεις των ανθρώπων σε κρέας, υπολογίζεται πως κάθε χρόνο σφάζονται 83,3 δισεκατομμύρια ζώα. Η υπερβολική ζήτηση κρέατος από το ανθρώπινο είδος έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο ώστε τα εδάφη που χρησιμοποιούνται για την κτηνοτροφία και την παραγωγή ζωοτροφών να αποτελούν το 50% της παγκόσμιας γεωργικής έκτασης και περίπου το 20% του πλανήτη. Με λίγα λόγια, οι άνθρωποι δεν καλλιεργούν πλέον τη γη για να τραφούν αλλά για να θρέψουν τα ζώα που θα φάνε. Για να αποδώσει τα απαιτούμενα η εναπομείνασα έκταση ώστε να παραχθούν τα αναγκαία για την ανθρώπινη διατροφή γεωργικά προϊόντα, θα πρέπει να εφαρμοστούν στις καλλιέργειες μέθοδοι που τις καθιστούν τελικά όχι και τόσο ποιοτικές, και σίγουρα όχι και ιδιαίτερα υγιεινές λόγω της αυξημένης χρήσης εξελιγμένων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

Μια διατροφή που σκοτώνει και μολύνει

Η τρομακτική επέκταση της βιομηχανικής εκτροφής ζώων έχει ως συνέπεια μια σειρά σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων, καθώς εκτιμάται πως η κτηνοτροφία είναι υπεύθυνη για το ένα έκτο όλων των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ είναι από τους κύριους παράγοντες αποψίλωσης των δασών, απώλειας οικοτόπων, κατανάλωσης νερού και ρύπανσης. Σύμφωνα με μελέτη της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών, τουλάχιστον 16.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στις ΗΠΑ από την ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας οι τεράστιες φάρμες βιομηχανικής εκτροφής αγελάδων και γουρουνιών. Παράλληλα, η παγκόσμια κτηνοτροφία σπαταλά κάθε χρόνο το 1/3 του διαθέσιμου πόσιμου νερού της Γης. Ο τεράστιος αριθμός των ζώων που εκτρέφονται στις σημερινές βιομηχανικές φάρμες παράγει πολύ περισσότερη κοπριά από αυτή που μπορεί να απορροφήσει η γη ως λίπασμα, με την απορροή από αυτές τις εγκαταστάσεις να μολύνει κατάφωρα τα ποτάμια και τα υπόγεια ύδατα. Είναι χαρακτηριστικό πως η εταιρεία Tyson, ο μεγαλύτερος παραγωγός κρέατος των ΗΠΑ, είναι υπεύθυνη για την απόρριψη περισσότερων τοξικών ρύπων στις υδάτινες οδούς από εταιρείες όπως η ExxonMobil και η Dow Chemical.

Η «Ημέρα εξάντλησης κρέατος»

Η 8η Μαρτίου ήταν για τους Αμερικανούς πολίτες η «Ημέρα εξάντλησης κρέατος», καθώς εκείνη την ημέρα είχαν ήδη φάει την ετήσια ποσότητα κρέατος που η EAT-Lancet ορίζει ότι τους αναλογεί για μια υγιεινή για τους ίδιους και βιώσιμη για τον πλανήτη διατροφή. Το κόστος της υπερκατανάλωσης κρέατος είναι ιδιαίτερα υψηλό καθώς, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ, το 42% του ενήλικου πληθυσμού της χώρας πάσχει από παχυσαρκία, αυξάνοντας τις σχετικές ασθένειες και τους κινδύνους θνησιμότητας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η «Ημέρα εξάντλησης κρέατος» υπολογίζεται ότι είναι η 24η Ιουνίου 2024, ωστόσο πολλές χώρες της Δύσης υπερβαίνουν τη συνιστώμενη μέγιστη κατανάλωση κρέατος ήδη από τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Ενώ κάποιες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, όπως για παράδειγμα η Ινδία, δεν φτάνουν ποτέ στην «Ημέρα εξάντλησης κρέατος», αποκαλύπτοντας μια διατροφική ανισότητα για ανθρώπους που χωρίς να φταίνε πληρώνουν το περιβαλλοντικό κόστος της διατροφής των χωρών υψηλού εισοδήματος που είναι και οι κύριοι μοχλοί της παγκόσμιας κατανάλωσης κρέατος. Από την πλευρά τους, οι επιστήμονες που συνεργάστηκαν στην έρευνα της EAT-Lancet προειδοποιούν πως αν ο αναπτυγμένος κόσμος δεν μειώσει τα επόμενα χρόνια την κατανάλωση κρέατος και ζωικών προϊόντων κατά 70%, ο πλανήτης και οι κάτοικοί του θα αντιμετωπίσουν τις αρνητικές και δυσοίωνες για το μέλλον του πλανήτη συνέπειες της διατροφικής επιλογής τους.

Και στο βάθος τα θύματα

Και κάπου πίσω από τους αριθμούς και τις προειδοποιήσεις βρίσκονται τα πραγματικά θύματα των διατροφικών επιλογών του ανθρώπου, τα εκτρεφόμενα για το κρέας και τα υπόλοιπα παράγωγά τους ζώα. Ζώα που αναπαράγονται με αφύσικους ρυθμούς. Ζώα που αναπτύσσονται και παχαίνουν με ακόμα πιο αφύσικους ρυθμούς. Ζώα που περνούν το σύντομο διάστημα της ζωής τους κάτω από τρομακτικά άθλιες συνθήκες, που γεννούν όλο και περισσότερες επικίνδυνες για τα ίδια και τους ανθρώπους ζωονόσους. Ζώα που κατά εκατομμύρια σφαγιάζονται καθημερινά για να καλύψουν τις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες ενός κόσμου που αλόγιστα και δίχως την παραμικρή αναστολή τρώει το μέλλον του. Και κάπου πίσω από τις κραυγές των αριθμών και των κινδύνων, η σιωπηλή κραυγή αυτών που δεν έχουν φωνή να διεκδικήσουν το δικαίωμα στη ζωή πάνω σε έναν πλανήτη στον οποίο δεν βρίσκονται για τους ανθρώπους, αλλά μαζί με τους ανθρώπους.

*Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα Η ΑΥΓΗ, στις 18/03/2024.